Beslenme ve Diyet Uzman Dyt. Nihan Yakut, zeytinya kullanmnda dikkat edilmesi gerekenler hakknda bilgi verdi.
KALTEY ASTLK DERECES BELRLYOR
Evimizin ve kültürümüzün vazgeçilmez parças zeytinyann natürel, natürel birinci, organik natürel, erken hasat, souk skm, rafine, riviera gibi birçok çeidi bulunmaktadr. Doru seçimi yapabilmek adna bilinmesi gereken eyler aslnda oldukça basittir. Zeytinya oleik asit denen ya asidinden zengin bir besindir. Oleik asidin ya içerisinde birçok formu bulunur ancak serbest formu, ne kadar az olursa zeytinyann lezzeti ve kalitesi o kadar çok olur. Zeytinya kalite kriterlerinde bata gelen asitlik derecesi, serbest oleik asit formu ile belirlenmektedir.
RVERA ZEYTNYAI TERCH ETMEYN
Natürel szma zeytinya, tadnda ve kokusunda kusur olmayan asitlik derecesi yüzde 0,8 orannda olan, yemeklerden salatalara kadar tüm gdalara eklenebilen snfnn en kaliteli versiyonu olarak bilinmektedir.
Rafine zeytinyann asitlik derecesi % 0,3tür. Zeytinin ham yann bozulmadan farkl metotlarla rafine edilmesi ile elde edilir. Yemeklerden daha ziyade kzartmalarda tercih edilmektedir.
Riviera zeytinya, rafine zeytinya ile farkl zeytinyalarnn kartrlmas ile elde edilmektedir. Yani tek çeit saf ürün deil karm ile oluturulmaktadr. Asitlik derecesi ortalama %1,5 oranndadr. Kiilerin tercihine göre yemeklere eklenebilir.
Oleik asit miktarnn zeytinyandaki tad damak tadyla alglanabilecek veya ayrt edilebilecek düzeyde deildir. Ancak seçim yaparken etiket üzerindeki bilgileri göz önünde bulundurmak kaliteli bir ya tercih edebilmek adna önemlidir. Etikette bulunan üretim yl, dolum yl, son kullanma tarihi gibi dier bilgilere dikkat edilmesi gerekmektedir. Hangi yöntemle elde edildii hakknda bilgi yine etiket üzerinde vardr. Burada tercihimiz souk skm zeytinya olmaldr. Renk zeytinya için bir kriter deildir. Her çeit zeytinya hasat veya ilemeden kaynakl veya zeytin çeidine göre farkl renkler de olabilir. Etiket üzerinde katk veya koruyucu madde içermediine dair detay bilgiler mevcuttur, satn alrken bunlara da dikkat etmek faydal olacaktr.
ERKEN HASAT EN YÜKSEK BESLEYCLE SAHP
Bu snflandrmadan biraz daha ayr tutulmas gereken bir dier çeit ise erken hasat zeytinyadr. Zeytinlerin koyu rengini almadan hemen önce genellikle Ekim aynda hasat edilmesi ile yaplmaktadr. Erken hasatlarda zeytin miktar ile ya miktar doru orantl deildir. Ayn miktarda ya için daha fazla zeytin kullanlmaktadr. Bu nedenle dier tüm çeitlere göre maliyeti yüksektir. Ancak besleyicilii dier yalara göre çok daha yüksektir.
KOYU CAM E YA DA PASLANMAZ KROM
Doru zeytinya seçilip mutfaa geldiinde muhafazasnda da uyulmas gereken bir takm kurallar bulunmaktadr. Zeytinyan ktan, nemden, kokudan mümkün olduunca uzak tutmak ve saklama ssnn deerlerini sabit hale getirmek önemlidir. Zeytinya en iyi koyu renk cam ielerde veya paslanmaz krom nikel teneke kutularda muhafaza edilmelidir. Saklama ss bulundurduumuz ortama göre 14-22 derece civarnda olabilir. Unutulmamaldr ki zeytinya hava ile uzun süreli temas ederse oksitlenme balar yani ya aclar ve bozulur. Bu nedenle kapaklar mutlaka kapal olmaldr.
AKDENZ TP BESLENME TARZININ EN ÖNEML AKTÖRÜ
Zengin içerii ile baklk sisteminin dostu olan zeytinya, polifenol bileiklerden de oldukça zengindir. Ayn zamanda içeriinde tokoferol yani E vitamini bulunmaktadr. Zeytinyalarnn güçlü antioksidan aktiviteleri, günlük hayatta hava kirlilii, çevre kirlilii, stres, sigara, kötü beslenme ve birçok etkinin vücutta yaratt serbest radikallerin oluumunu önledii ve bu oluumlar yok ettii kesin olarak kantlanmtr. Kalp damar hastalklarnda etkili olduu gibi özellikle Akdeniz tipi diyet önerilerinin en güçlü ajanlarndan biri zeytinyadr. Bu nedenle zeytinyann mutfaklarda önemli bir yeri olmaldr.
KONTROLLÜ TÜKETN
Tüm bunlarn yannda bitkisel olmas nedeniyle zararsz kabul edilen zeytinyann tüketim miktar yine de kontrollü olmaldr. Günlük tüketimi belli bir limit altnda yapmak, zaman zaman göz karar yerine kak ölçüleri kullanmakta fayda vardr. Salk sorunu olmayan bir birey günde ortalama 12 yemek ka zeytinya tüketebilir. Ancak bu miktar deerlendirilirken kullanlan farkl yalar ve gdalarn içeriinde hali hazrda var olan yalar da göz önüne almak gerekmektedir.