Sovyet kozmonot Yuri Gagarinin 1961de uzaya çkan ilk insan olarak tarihe geçmesinden bu yana, insanl uzay yolculuklar yolunda önemli gelimeler yaand.
Gagarin, 12 Nisan 1961de Vostok 1 uzay mekiiyle Dünya yörüngesini turlayarak uzay çan balatt. Bu sebeple 12 Nisan, nsanl Uzay Yolculuu Uluslararas Günü olarak kutlanyor.
LK NSANLI YOLCULUK
ABD öncülüündeki Bat bloku ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birlii (SSCB) öncülüündeki Dou bloku arasndaki Souk Sava boyunca en büyük rekabet alanlarndan biri uzay oldu.
ABD ve SSCB arasndaki uzaya uydu gönderme yarnn ardndan iki ülke yörüngede insanl uzay yolculuu üzerine çalmaya balad.
SSCB, Vostok Program kapsamnda gelitirdii roket ve kapsülle bir kez daha rakibini geride brakt. Rus kozmonot Gagarin, 12 Nisan 1961de Vostok 3KA roketiyle uzaya frlatlan Vostok 1 uzay kapsülü içinde Dünya yörüngesinde bir tur attktan sonra Yeryüzüne döndü. Vostok 1in bu seferi, ilk insanl uzay yolculuu olurken, Gagarin de uzaya çkan ilk insan olarak tarihe geçti. Gagarinin uçuu 108 dakika sürdü ve 327 kilometre yükseklie ulat.
NEL ARMSTRONG AYA AYAK BASAN LK NSAN OLDU
ABD Bakan John F. Kennedy, 12 Eylül 1962de yapt konumada, uzay yolculuunun yeni hedefi olarak Ay iaret etti ve 10 yl içinde Aya insan yollama sözü verdi. ABD bu amaçla önce 2 kiilik Gemini uzay mekiini, ardndan 3 kiilik Apollo uzay mekiini üretti.
Astronotlar Frank Borman, James Lovell ve William Anders tayan Apollo 8 uzay mekii, Aralk 1968de Ay yörüngesini 10 kez katetmeyi baard. Ardndan 21 Temmuz 1969da astronotlar Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve Michael Collinsi tayan Apollo 11 mekii Ay yüzeyine ini yapt. Neil Armstrong, bu sefer srasnda Aya ayak basan ilk insan oldu.
Aya ayak basarken Armstrongun kulland Benim için küçük, insanlk için büyük bir adm sözü tarihe geçti.
Armstrong ve onun ardndan yüzeye adm atan Aldrinden sonra ABD 1972ye kadar Ay yüzeyine 10 astronot daha çkard.
ABD-SOVYETLER ORTAK UZAY YOLCULUU
ABDnin Aya insan göndermesi uzay rekabetini yavalatt. ki güç, birçok kez Ay yörüngesine insan gönderdi.
ABDye ait Apollo mekii ile Rus Soyuz 19 mekii 1975te uzayda birbirine kenetlendi. ki ülke astronotlar diplomatik çabalara sembolik bir jestle katkda bulunmak için uzayda el skt.
çN, LK NSANLI UZAY YOLCULUUNU 2003TE GERçEKLETRD
çin ilk kez 1967 ylnda Devlet Bakan Mao Zedung ve Babakan Zu Enlai döneminde insanl uzay yolculuu yapma karar ald. ABDnin Gemini mekiinden kopya edilerek 1970lerde yaplan Shuguang uzay arac baarsz oldu. çin, yllar sonra Rusyann Soyuz mekiini örnek alan Shenzhou mekiini gelitirdi.
çinli taykonot Yang Liwei, 15 Ekim 2003te Shenzhou 5 mekiiyle uzayda 21 saat uçarak ülkesinin ilk insanl uzay yolculuunu gerçekletirdi.
SPACEXN LK NSANLI UçU DENEMES
ABD Havaclk ve Uzay Ajans (NASA), Apollo programnn srasyla Columbia, Challenger, Discovery, Atlantis ve Endeavour uzay mekii programlarn sürdürdükten sonra 2011 ylnda, kamu kaynaklaryla yürütülen tüm insanl uçu programlarna son vererek bu alanda özel sektör giriimlerini tevik etmeye balad.
ABD hükümeti, ayn yl, i dünyasn d uzay çalmalarna dahil etme karar alarak, NASA Ticari Mürettebat Gelitirme Programn hayata geçirdi.
NASA, baka bir ülkeye olan bamlln sona erdirmek ve insanl uzay uçularn ABDye geri getirmek için özel sektör ile çalma karar ardndan, SpaceX ve Boeing ile sözlemeler imzaland. NASA, Crew Dragonun gelitirilmesi için SpaceXe 3,1 milyar dolar, Boeinge CST-100 Starliner için 4,8 milyar dolar ödeme yapt.
SpaceX, 30 Mays 2020de ABDnin Florida eyaletinde bulunan Kennedy Uzay Merkezinden Crew Dragon isimli uzay aracn 2 astronot ile baarl ekilde uzaya gönderdi. SpaceX, bu baarl frlatma ile uzaya ilk defa insanl uçu gerçekletirirken, tarihte ilk kez özel bir irket uzaya insan yollam oldu.
Baar ile gerçekleen tarihi insanl frlatl ve yeniden kullanlr roketle yaplan uzaya yolculuk neticesinde, NASAnn dünya yörüngesinde bulunan Uluslararas Uzay stasyonuna astronot göndermek için her seferinde Rusyaya koltuk bana ödedii yaklak 85 milyon dolarlk masraftan kurtulmasnn da yolu açlm oldu.
NASA, 2024E KADAR AYA K ASTRONOT GÖNDERMEY HEDEFLYOR
NASA, Yunan Ay tanrças Artemisin ad verilen keif görevi kapsamnda 2024 ylna kadar Ay yüzeyine bir erkek ve bir kadn astronot göndermeyi planladn açklad.
NASA, Mart 2021de Ay seferleri için kullanmay planlad roket motorunun testini tamamlad.
NASAnn Uzay Frlatma Sistemi (SLS) roketi program müdürü John Honeycutt, Ay seferleri için kullanlacak roket motorunun testinin ABDnin Mississippi eyaletindeki Stennis Uzay Merkezinde baarl bir ekilde tamamlandn bildirdi.
SLS roketinin, Floridadaki Kennedy Uzay Merkezine gönderilmesi ve daha sonra da Orion uzay aracna entegre edilmesi bekleniyor.
2028e kadar sürmesi planlanan seferlerin ardndan Ay yörüngesinde uzay istasyonu kurulmas ve buray basamak olarak kullanarak Marsa insanl seferler düzenlenmesi hedefleniyor.