Doç. Dr. Arc, koronavirüsün insan enfekte eden 7 tipi olduunu hatrlatarak, 2002de SARS, 2012de MERS, 2019da ise SARS-COV-2 virüsü diye adlandrlan Kovid-19 hastalnn ortaya çkmasnn ardndan yaplan aratrmalarda, bu tür hastalklarn göz tutulumuyla balayabileceinin ve gözyann virüs yönünden pozitif olabileceinin görüldüünü aktard.
Bula açsndan göz ve buradaki salgnn önemli yer tekil edebildiini söyleyen Arc, Kovid-19un göz ile balantl semptomlar arasnda bulunan göz kzarklna da skça rastlanldn dile getirdi.
Arc, göz kzarklna, göz nezlesi denilen alerjik, bakteriyal, viral ve ciddi olabilen göz iltihaplar ile göz tansiyonunun ani yükselmesi gibi baka tablolarn da yol açabileceini belirterek, öyle konutu:
Kovid-19 hastalyla birlikte gözde en sk damar kalibrasyonunun da genilemesiyle kzark göz görüntüsü yaanyor. Bu konjonktivit yani gözün beyaz dokusunun iltihaplanmas eklinde olabilir. Aknt elik edebilir. Olgu bazl çalmalarda nadir olarak gözü hareket ettiren kaslarn felci, çift görme ve görme merkezi retinada tutulumlar görülüyor. Ancak en sk göreceimiz belirti gözde kzarklktr.
GÖZ KIZARIKLII BR GÜN SÜRERSE DOKTORA BAVURULMALI
u ana kadarki klinik takipler ve yaplan çalmalarda, göz kzarkl nedeniyle hastalarda kalc bir hasar oluumunun gözlemlenmediini aktaran Arc, Kovid-19 geçiren kiide bu durumun bir ya da birkaç hafta sürebileceini ifade etti.
Doç. Dr. Arc, göz kzarklnn hastaln balangç bulgusu olabileceine dikkati çekerek, unlar kaydetti:
Gözünde kzarklk gelienlerin, pandemiden dolay aklna bu ihtimali getirmesi gerekir. Tabii panik olmas için deil ama hem kendisini hem de çevresine bula ihtimalini düünerek maske ve güvenlii ön planda tutmas gerekiyor. Göz kzarkl yaayanlarn ne kadarnda Kovid-19 hastal vardr diye bakacak olursak, bu çok nadir. Kzarkln birçok nedeni var. Kzarklk bir gün sürerse o zaman muayeneye gelmesi, Kovid-19 ön polikliniine bavurmas ve mümkünse PCR ya da antikor testinin yaplmas lazm. Kovid-19 hastal, temel belirtilerinden ate, kuru öksürük, halsizlik balamadan önce, souk algnl gibi vücutta hafif bir krklk hissedilerek, ate ve kuru öksürük olmadan, göz kzarklyla da balayabilir.
- KOVD-19 YÜZDE 32LERE KADAR GÖZ TUTULUMUYLA BALAYABLYOR
Gözdeki semptomlarn hem salkl göz yapsna sahip hem de mevcut göz rahatszl bulunan kiilerde görülebileceini anlatan Arc, kronik yatknl ve kuru göz hastal olan, yüzey iltihaplanmasndan dolay göz kzarklklarn skça yaayan kiilerde akla ilk olarak Kovid-19 hastalnn gelmeyebileceini fakat yeni gelien ve devam eden bir kzarklk olduunda bunun düünülmesi gerektiini vurgulad.
Doç. Dr. Ceyhun Arc, dünyada ve Türkiyede Kovid-19 ile göz sal arasndaki balantya ilikin birçok çalma yürütüldüüne iaret ederek, aratrmalardaki verilere dair u bilgileri paylat:
Kovid-19 yüzde 32lere kadar göz tutulumuyla balayabiliyor. Hastalk aktif semptom yapmadan, bu aamada bulatrclk olabilir. Yüzde 24lere kadar gözyanda pozitif olduunu görüyoruz. Burada önemli olan gözya, kandaki aktivasyon ve hastaln klinik arlyla bize ne derece bulgu verdii. u an klinik olarak yürüttüümüz tablo içerisinde, gözdeki bulgularn erken dönemde pozitiflik dnda hastaln aktivasyonuyla ne kadar etkilendii üzerinde duruyoruz. çünkü antiviral dediimiz, hastaln primer etkin tedavisi yok. Kovid-19da ann üzerinde durulmasnn sebebi bu.
Kendilerine göz kzarkl ikayetiyle bavurulduunda, Kovid-19 ihtimaline kar gerekli önlemleri aldklarn anlatan Arc, göz muayenesinin temeli olarak hastann görme keskinlii ile göz içi basncna bakldn, göz önü ile arkasnn mikroskopla muayene edildiini, kzarklk dnda herhangi bir sorun bulunmuyorsa hastann takip edilmesi gerektiini aktard.
- ELLER SAATTE YAKLAIK 10 KEZ GÖZLERE TEMAS EDYOR
Doç. Dr. Ceyhun Arc, Kovid-19un damlack yoluyla bulatn hatrlatarak, damlacn boyutunun mikron düzeyinde deikenlik gösterdiini, damlack ne kadar büyük olursa viral yükün o kadar fazla ve bula riskinin yüksek olduunu ifade etti.
Arc, bula riskini önlemede maske takmann önemini vurgulad. Özellikle yemek yerken ve içecek tüketirken maskelerin çene altna indirildiine ya da çkartldna deinen Arc, bu esnada sohbet de ediliyorsa bir tarafn tayc olmas halinde bula riskinin yüksek olduunun altn çizdi.
Aratrmalara göre, insanlarn saatte yaklak 10 kez gözlerine dokunduunu aktaran Arc, Bunu bilinçli olduumuzda elbette azaltabiliriz ama anlk bir reflekstir. El hijyeni kurallarna mutlaka uyulmas ve maskelerin karlkl taklmas gerekiyor. Maskeler burnun altna indiinde soluk almayla birlikte virüs geçer. Burada temel olan maskenin tam taklmas ve o havann maskeden süzülerek geçmesi. dedi.
- GÖZLÜK YA DA SPER BULA RSKN AZALTMADA ETKL
Doç. Dr. Ceyhun Arc, temel bula yollarndan biri olan gözlerin virüs yükünden korunmas için göz ve çevresini tamamen kapatan koruyucu gözlükler ile siperliklerin kullanlabileceini belirterek, u deerlendirmelerde bulundu:
Kovid-19 servislerinde görev aldmz süre içerisinde tamamen kapal olan göz maskelerini tercih ediyoruz. Olmad takdirde siperler kullanlr. Damlack ne kadar ufaksa havada asl kalma süresi artar. Teorik olarak konuursak, bin mikron büyüklüündeki bir damlack yaklak 0,3 saniyede 1 metreden yere düer. 100 mikron 3 saniyede, 10 mikron 300 saniyede, 1 mikron kadar bir partikül ise 30 bin saniyede yani yaklak 8-9 saatte yere iner. Boyut küçüldükçe viral yük de azalr ama koruyucu gözlük ya da siperlik takmadmzda bula riski ya da gözümüzle viral yükün temasna bal hastaln oluma riski artabilir. O yüzden gerektiinde gözlük ya da siperlik kullanmak etkilidir. Siper ya da göz çevresini kapatan bir gözlük kullanmak refleks olarak dokunmay da önler.
Düük numaral refraksiyon bozukluu olan, 1 numarann altnda göz bozukluu bulunan birçok kiinin gözlük kullanmadn anlatan Arc, özellikle bu dönemde gözle temas önlemede yardmc olaca için ihtiyac olanlara gözlüklerini kullanmalarn tavsiye etti.
Kontakt lens takanlarn da her zamanki gibi hijyen kurallarna dikkat ederek lenslerini kullanmaya devam edebileceklerini belirten Arc, yeni lens verecekleri kiilere temas önlemek adna gözlüü daha çok önerseler de lens kullanmann kurallara uyulduu takdirde art bir risk tekil etmediini sözlerine ekledi.