PEYGAMBER Efendimiz Hazreti Muhammedin(S.A.V) dünyaya terifi dolaysyla hicri takvime göre rebiülevvel aynn 12nci günü idrak edilen Mevlid Kandili, slam toplumlarnda peygamber sevgisinin kültürel hayata yansmas olarak asrlardr kutlanyor.
Son peygamber Hazreti Muhammedin(S.A.V) doum günü olan Mevlid Kandili, bugün idrak edilecek. Sözlükte doum yeri ve zaman anlamna gelen mevlid, slam kültüründe özellikle Peygamberimiz Hazreti Muhammedin doumunu, bu kapsamda yaplan törenleri ve yazlan eserleri ifade etmek için kullanlyor.
Osmanl, Memlük, Eyyubi ve Fatimi devletleri döneminde Peygamber Efendimizin doum gününün resmi törenlerle kutlanlmasnn yan sra Türk, Arap ve Kürt edebiyatnda peygamber sevgisinin ilendii eserler kaleme kalnd. Özellikle slam toplumlarnn büyük bir ksmnda youn ilgi gören Süleyman çelebinin Vesiletün Necat (Kurtulu Vesilesi) adl mesnevisi, besteli veya kendine has bir ekilde irticalen mevlid merasimlerinde okundu.
- slam tarihinde zengin bir ölen gelenei oluturdu
Ankara Üniversitesi lahiyat Fakültesi slam Tarihi ve Sanatlar Bölümü Öretim Üyesi Doç. Dr. Halide Aslan, Kuran- Kerimde yer almayan Mevlid Kandilinin Hazreti Muhammedin doum günü olarak Sünniler tarafndan rebiülevvel aynn 12nci, iilerde ise 17nci gününe denk gelen gecede kutlanldn belirtti.
Gerek Hazreti Muhammedin salnda gerek dört halife dönemi ile Emevi ve Abbasi devirlerinde mevlidle ilgili uygulamaya rastlanmadn vurgulayan Aslan, Msrda ii Fatmi Devletinde Muiz-Lidinillah döneminden itibaren Hazreti Muhammedin doum yl dönümünün resmi törenlerle kutlanldn hatrlatt.
Aslan, Hazreti Muhammedin yan sra Hazreti Ali, Hazreti Fatma, Hazreti Hasan ve Hazreti Hüseyin ile o günkü halifenin mevlidlerinin de kutlandna iaret ederek, Ayn zamanda receb, aban ve ramazan aylarndaki kandiller ile Ramazan ve Kurban bayramlar gibi vesilelerle düzenlenen dier baz resmi kutlamalarn da ilk örneklerinin yaand bu dönem, slam tarihinde zengin bir ölen gelenei oluturmutur. ifadesini kulland.
- Osmanlda devlet ve askeri erkan kutlamalara katlrd
Bu törenlerde önceden hazrlklarn yaplp rebiülevvel aynn 12nci gününde sabahtan balamak üzere öle vaktine kadar 300 tepsi helvann, idareci ve dier görevlilere datldna deinen Aslan, Selahaddin-i Eyyubinin kaynbiraderi Erbil Atabegi Beteinli Muzafferüddin Kökböri döneminde, mevlidin büyük törenlerle yeniden kutlanlmaya baladn aktard.
Aslan, Osmanl Devleti döneminde yaplan mevlid merasimlerine deinerek, u bilgileri verdi:
Osmanl hükümdar 3. Murad 1588de merasimle mevlid kutlamalarn balatmakla birlikte resmi olmasa da Osmanl Devletinde kutlamalarn bundan önceki dönemlerde de yapld kaytlardan anlalmaktadr. Sultan Ahmed Camisindeki kutlamalarda padiah, sadrazam, eyhülislam, vezirler, Anadolu ve Rumeli kazaskerleri, dier mülki ve askeri erkanla ulema, resmi kyafetleriyle hazr bulunurdu.
Balkanlarn fethiyle birlikte bu corafyada da mevlid törenleri yaplmaya balanm olmaldr. Saraybosnadaki 1531 tarihli vakfiye kaydnda mevlid için ylda 300 dirhem tahsisat ayrld görülmekte, bölgedeki dier camilere ait vakfiyelerde veya ahsi vasiyetnamelerde de benzeri kaytlara rastlanmaktadr. Mevlid kutlamas 1910dan itibaren Osmanl Devletinde resmi bayramlara dahil edildiyse de Cumhuriyetin ilanndan sonra kaldrlmtr.
- Mübarek gecelere medeniyet tarihi açsndan baklmas gerektiini düünenlerdenim
Aslan, bugün mevlid kutlamalarnn Suudi Arabistan hariç Kuzey Afrikadan Endonezyaya slam ülkelerinin bazlarnda resmi, bazlarnda gayri resmi olarak yaygn biçimde kutlandn ifade ederek, öyle devam etti:
Türkiyede yalnz ramazan ve kurban bayramlar resmi bayram kabul edilmekle birlikte, Hazreti Peygamberin doum günü, uzun yllardr Diyanet leri Bakanl ve Türkiye Diyanet Vakfnn ortaklaa düzenledii çok yönlü etkinliklerle kutlanmaktadr. Mübarek gecelerin dinde var olup olmadklar, bidat olup olmadklar tartlagelen konular arasnda yer almtr. Bu gecelerin slamn esaslarnda yer almadn bilmeli, bu gecelere özel ibadetler hasretmenin uygun olmadnn farknda olmalyz. Ancak bir gerçek var ki bu konuya medeniyet tarihi açsndan baklmas gerektiini düünenlerdenim.
Kültür tarihinde önemli bir yeri olan mübarek gecelerin, isminin bile hayata k katp yolu aydnlatt düünüldüü için kandil olarak adlandrldna iaret eden Aslan, Bu gecelerin vesile edilerek insanlarn birbirinin halini hatrn sormas, iyi dileklerde bulunmas, güzel ve unutulmu gelenekler arasndadr. Genelde kandillerin, özelde Mevlid Kandilinin bizlere kazandrdklar yadsnamaz. Hazreti Peygamberin sadece kimlik bilgilerini deil sahip ve örnek olduu deerlerini içselletirmemize muhtaç olduumuz bu zamanlarda böylesi günler vesile olmaktadr ve olmaldr. Bu kandilin, Hazreti Peygamberi sadece tanmamza deil ayn zamanda onu sevmemize ve örnek almamza vesile olduu kanaatindeyim. deerlendirmesini yapt.