Selahaddin Eyyubinin 831 yl önce bugün Frank haçllarnn igalinden kurtard kutsal ehir Kudüs, uzun yllardr devam eden Yahudiletirme politikalar sonucu her anlamda tamamen srailin eline geçmek üzere.
Tarihteki en kadim ehirlerden biri olan Kudüs, üç semavi din için de oldukça büyük öneme sahip. Bu nedenle Kudüs uzun yllardr çekimelerin odanda yer alyor.
Kutsal ehir, ilk olarak slamn ikinci Halifesi Hazreti Ömer döneminde 638de Müslümanlarca fethedildi. Kudüsü Müslümanlardan almak için Haçl Seferleri düzenleyen Hristiyanlar 1099da ehri igal etti.
Müslümanlarn ilk kblesi Mescid-i Aksann da içinde bulunduu Kudüs, 2 Ekim 1187de Selahaddin Eyyubi komutasndaki Müslümanlarca Haçllardan geri alnd.
Selahaddin Eyyubinin fethinin ardndan ehir, 11 yllk bir igalin dnda, 1917ye kadar Müslümanlarn kontrolünde kald.
Ancak ehir bugün itibariyle neredeyse tamamen srailin eline geçmi durumda.
- srail Kudüsü adm adm igal etti
ngilizler 9 Aralk 1917de 400 yl Osmanl Devletinin himayesinde kalan Kudüsü igal ettikten sonra dünyann dört bir tarafndan gelen Yahudilerin bölgeye yerlemesine göz yumdu.
Kesin olmamakla birlikte 1917de tarihi Filistin topraklarndaki Yahudi nüfusunun 60 bin civarnda olduu belirtiliyor. Gelen Yahudi göçleriyle bu say srailin bamszln ilan ettii 1948de 800 bini at.
Filistin topraklarna yerleen Yahudilerin en önemli hedefleri arasnda kutsal ehir Kudüs vard.
Gün geçtikçe bölgede deien nüfus dengesinden Kudüs de payna düeni ald. srailin kurulmasndan önce Kudüsteki Arap ve Yahudi nüfusu arasndaki oran birbirine yaknken bu denge ilerleyen yllarda Yahudilerin lehine deimeye balad.
Filistin kaynaklarna göre 1922de Kudüsteki Yahudi nüfusu yaklak 34 bin iken, Araplarn nüfusu ise 28 bin civarndayd. Aradan geçen 24 yln ardndan 1946da kentteki Yahudi nüfusu 99 bine yükselirken, Filistinli Araplarn says ise 65 binde kald.
Msr, Ürdün, Lübnan ve Suriyenin de aralarnda bulunduu bölge ülkeleri 15 Mays 1948de bamszln ilan etmesinden bir gün sonra sraile kar sava açt. Bu sava Kudüsteki nüfus dengesinin yan sra ehrin kaderini de derinden etkiledi.
Sava kazanan srail, Bat Kudüsü igal ederek ehrin Yahudiletirilmesine yönelik planlarn uygulamaya balad.
Bu savan arndan srail, 1967deki Alt Gün Savanda da Dou Kudüs ve Bat eriay igal etti.
ehirdeki Yahudi nüfusunun saysn artrmak için 1968den bu yana Dou Kudüste 19 yasa d yerleim yeri ina eden srail, bu yerlere 200 binden fazla Yahudiyi yerletirdi.
Tüm bu gelimeler sebebiyle Kudüsteki Filistinliler ile Yahudilerin nüfus oranndaki denge bozuldu. Bugün itibariyle 850 binden fazla nüfusa sahip ehirde 316 bin Filistinli ikamet ederken, nüfusun geri kalann ise Yahudiler oluturuyor.
- Kudüste Filistinlilerin ev yapmas engelleniyor
srail makamlar bir yandan Yahudi yerleim yerlerini geniletirken dier taraftan da ehirdeki yerleik Arap nüfusun yeni konut ina etmesinin önüne türlü engeller çkaryor.
Bir Filistinlinin srailli belediyeden ev yapmak için izin almasnn neredeyse imkansz olduu ehirde, Filistinlilere ait 20 bin ev ruhsatsz olduu iddiasyla srail güçlerince yklma tehlikesiyle kar karya bulunuyor. Belediye ekipleri zaman zaman bu evleri ykyor ve ykm masraflarn da Filistinlilere ödetiyor.
Kadim ehir Kudüs belki de bugün tarihinde hiç olmad kadar yalnz ve tenha.
çünkü Bat eriada yaayan 3 milyona yakn Filistinli, srailin etraflarna ördüü duvardan dolay Kudüse giremiyor. Abluka altndaki Gazze eridinde yaayan 2 milyon Filistinlinin de Kudüse girii yasak.
Vatanlarndan sürülerek dünyann dört bir yanna dalan 5 milyon civarndaki Filistinli mülteci de en büyük rüyalar olan Kudüse dönme imkanndan mahrum.
- Kudüsün bakent yaplmas
Önce Bat Kudüsü daha sonra da Dou Kudüsü igal eden srail, 30 Temmuz 1980de Kudüsü bakenti olarak ilan etti.
Buna karlk Birlemi Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 1980de srailin Dou Kudüsü ilhak ederek bakent ilan etmesini geçersiz sayan 478 sayl karar kabul etti.
Bata BM olmak üzere uluslararas camiann Dou Kudüsü igal altndaki Filistin topra olarak kabul etmesine ramen srail, yllar içinde Kudüse yönelik emellerini gerçekletirmeye yönelik politikalarna devam etti.
Her ne kadar srail Kudüsü bakenti olarak ilan etse de ABD dahil tüm yabanc ülkeler temsilciliklerini bakent Tel Avivde tutmaya devam etti.
Kudüsün igali kadar ehrin kaderini etkileyen dier bir karar ABD Bakan Donald Trumptan geldi.
Trump, Filistin-srail meselesinde iki devletli çözüm umudunu da atee atarak 6 Aralk 2017de Kudüsü srailin bakenti olarak tanyan karar imzalad.
Bu kararn ardndan, ABD 14 Mays 2018de Tel Avivdeki srail Büyükelçiliini Kudüse tad.
- srailin Mescid-i Aksaya yönelik ihlalleri
srailin Dou Kudüsü igalinden en çok etkilenen yer üphesiz Mescid-i Aksa oldu.
Filistinli yetkililer, srailin uzun yllardr Harem-i erifin altnda Yahudi tarihine dair bir bulguya ulamak için kaz çalmalar yaptn dile getiriyor.
Her ne kadar srail Mescid-i Aksann altndaki kaz çalmalarn inkar etse de Filistinliler açsndan bu olgu hiçbir zaman gerçekliini yitirmedi.
srailin 1996da Mescid-i Aksann Bat Duvar (Burak Duvar-Alama Duvar) altnda açtn duyurduu tünel ve daha sonra bu çerçevede açlan dierleri, srailin kutsal mabedin altnda ve çevresinde yürüttüü kaz çalmalarna ilikin üpheleri güçlendirdi.
Kaz çalmalarnn yan sra fanatik Yahudilerin Harem-i erife yönelik basknlar da devam ediyor.
galin balad 1967den bu yana Harem-i erifin d kaplarnda güvenlii salama gerekçesiyle bekleyen srail polisi, fanatik Yahudilerin Mescid-i Aksaya düzenledii basknlara göz yumuyor.
Son yllarda giderek artan Mescid-i Aksaya yönelik basknlar, srailin Harem-i erif üzerindeki hakimiyetini artrma giriiminin bir parças olarak deerlendiriliyor.