Elektrik üretiminde rüzgar ve güne enerjisi bata olmak üzere yenilenebilir kaynaklarn pay artarken, son aylarda etkisini hissettiren kuraklk elektrik üretimi konusunda sektörün en önemli gündem maddesi haline geldi.
Kurakln sürmesi ve ya ilerleyen doal gaz santrallerinin bakm ihtiyac, beklenmedik arza durumlarnda elektrik arznda risk ihtimalini ortaya çkard.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgnyla mücadele döneminin ilk aylarnda ekonomik aktivitenin yavalamas nedeniyle elektrik talebinde düü görüldü. Talebin karlanmasnda yenilenebilir kaynaklar öne çkarken linyit ve hidroelektrik santrallerinin elektrik üretimi ise çarpc ekilde geriledi.
Hidroelektrik haricindeki yenilenebilir enerji kaynaklarnn elektrik üretimindeki pay geçen yl 2019a göre yüzde 13, doal gazdan elektrik üretimi ise ayn dönemde yüzde 18 artt.
Buna karlk, linyit ve hidroelektrik santrallerinin elektrik üretimi srasyla yüzde 18 ve yüzde 11,5 dütü.
Kuraklk, elektrik üretimindeki bu deiime neden olan ilk etken olarak öne çkt. Ana havza barajlarna gelen toplam su miktar 2019da 80,4 milyar metreküp seviyesinde bulunurken, bu rakam yüzde 27lik düüle geçen yl 58,5 milyar metreküpe geriledi ve hidroelektrik santrallerinden elektrik üretimi olumsuz etkilendi.
Deiimdeki ikinci etken ise 2020 banda çevre mevzuatna uyum için gerekli yatrmlar yapmayan 5 linyit santralinde tamamen, bir dier linyit santralinde ise ksmen üretimin durmas 3 bin 400 megavatlk kapasitenin 6 aylk süreyle devre d kalmas oldu. Söz konusu santrallerin devre d kalmasyla, linyitten elektrik üretiminde büyük bir düü görüldü.
DOAL GAZDAN ELEKTRK ÜRETM 2017YE GÖRE YÜZDE 37 DÜTÜ
Elektrik Üreticileri Dernei (EÜD) Bakan Cem Ak, AA muhabirine, hidroelektrik ve linyitten elektrik üretiminde yaanan bu düülerin öncelikle yenilenebilir kaynaklardan, ikincil olarak da doal gazla telafi edildiini belirterek, Ancak bunun ötesinde doalgaz santrallerinin sistemi dengeleme rolleri de bulunmaktadr. Gün içinde tüketimdeki beklenmedik deiiklikler, yenilenebilir üretimdeki kaynan doas gerei oluan dalgalanmalar veya üretimdeki beklenmeyen arzalar nedenleriyle birçok zaman doalgaz santralleri hazr veya çalr vaziyette tutuluyor ve Türkiye Elektrik Üretim A (TEA) tarafndan verilen talimatlarla üretimlerini artryor veya azaltyorlar. diye konutu.
Ak, doal gazdan elektrik üretim miktarnn yalnzca son birkaç yla bakarak deerlendirilmemesi gerektiine iaret ederek, u bilgileri paylat:
Aslnda doal gazdan elektrik üretimi ciddi ölçüde azalyor. 2017de doal gazdan üretim 108 milyar kilovatsaat iken, 2018de 91 milyar ve 2019da 57 milyar ve 2020de yaklak 68 milyar kilovatsaat oldu. Geçen yl 2019a göre yükseli söz konusu olmasna ramen, doal gazdan elektrik üretimi 2017ye göre yüzde 37 geriledi. Bu kapsamda, sektör açsndan bu yla ilikin net bir resim çizmek kolay deil. Salgnn bu yl nasl seyredecei çok kritik bir faktör. Ekonomi genelinde bir süredir devam eden toparlanma emareleri sektörümüz için olumlu sinyaller olutururken, elektrik tüketimindeki artlarn istikrarl bir ekilde devam etmesi önem tayor.
DOAL GAZ SANTRALLERNN BAKIMLARI YAKLAIYOR
Öte yandan, son birkaç aydr etkisini hissettiren kurakln seyrinin en önemli gündem maddeleri arasnda yer aldn dile getiren Ak, Uzun dönemli meteorolojik tahminlerde bulunmak yanltc olabilir fakat u anki tabloya göre deerlendirecek olursak, hidroelektrik üretiminin ileriki aylarda kayda deer bir yükseli göstermemesiyle birlikte elektrik tüketiminde belirgin bir art olursa, yln belirli dönemlerinde baz saatlerde arz yönlü skntlar yaayabiliriz. Böyle bir senede genelde termik santrallerin daha yüksek oranda çalmas beklenir. deerlendirmesinde bulundu.
Ak, kapasite açsndan bir sorun yaanmamas için öngörülü hareket edilmesi gerektiine dikkati çekti fakat kuraklk açsndan panik havas oluturmann da doru olmadnn altn çizdi.
Türkiyenin elektrik üretim filosunun artk eskisi kadar genç olmadn anlatan Ak, doal gaz santrallerinde büyük bakmlarn yaklatn ifade ederek, Ancak bu santrallerin çou geçtiimiz yllarda bakmlarn yaptracak paray biriktiremedi. Dolaysyla, bu bakmlar yaplmazsa, oluabilecek ani arza olasl ülkemizin önünde bir risk olarak duruyor. dedi.
EN BÜYÜK KAPASTE ARTII RÜZGAR VE GÜNETE
Türkiyede son yllarda devreye giren yeni elektrik kapasitesini de deerlendiren Ak, 2020nin 10 aylk döneminde devreye giren 3 bin megavatlk toplam kapasitenin 2 bin 500 megavatn yenilenebilir santrallerin oluturduunu söyledi.
Ak, inaat ilerlemi ve yakn zamanda devreye girmesi beklenen projelerin büyük ksmnn da yenilenebilir santrallerden olutuunu belirterek, sözlerini öyle tamamlad:
Yenilenebilir alanda en büyük kapasite artnn rüzgar ve güneten gelmesi bekleniyor. Güne, büyük projelerin yannda, datk kurulumlarla da art trendi gösterecek. Bu da özellikle ebekenin iletiminde örenilmi kurallarn yeniden yazlmasn gerektiriyor. Türkiyede rüzgar kapasitesinde de gidebileceimiz önemli bir yol var. Burada teknoloji çok daha olgun bir hale geldi. Bu projelerin hzlandrlmas için en faydal çalma, bürokrasinin azaltlmas ve kurumlar arasndaki koordinasyonun arttrlmas olabilir. Yenilenebilir kaynaklardan üretilen elektrik uzun vadede ucuz enerji arz salayacak ve Avrupa Yeil Mutabakat gibi yaptrmlara kar rekabet gücümüzü artracak en önemli silah olacak.