Bitlis l Kültür Müdürlüünün resmi web sitesinde ünlü Kürd miri eref Han, Acem asll olarak tantld.
Bitlis l Kültür Müdürlüünün web sitesinde Bitlisin Yetitirdii Önemli ahsiyetler bölümünde, ünlü Kürd miri ve tarihçisi eref Han ile ilgili, Emir eref Han; 1220 - 1650 yllar arasnda Bitliste hüküm sürmü olan erefhanlar sülalesinin bir mensubudur. Asllar Acem olup, soylar ran Kral Kisraya dayanmaktadr. ifadelerine yer verildi.
Bitlisli aratrmac yazar Nimetullah Atal, Twitter hesabndan ilgili bölümün fotorafn paylaarak, Kürd tarihinin çarptldn belirtti.
Bitlis Hükümdar erefhan ve Osmanl Padiah III. Muradn karlkl olarak Kelime-i ehadet getirmekte olduklar bir minyatürü paylaan Atal, erefhan ile ilgili kullanlan Af edildi böyle bir tabir doru olmad gibi küçümseyicidir. Karlkl bir antlama var. (Bitlis snrlarn geniletmitir.) dedi.
eref Han Bitlisi kimdir?
eref Han Bitlisi, 25 ubat 1543 ylnda Mir emseddinin olu olarak rann Kerehrud ehrinde dünyaya geldi. çocukluk yllar Safevi devletinde geçen erefhan, ah Tahmaspn saraynda ahn çocuklaryla beraber eitim ald.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Safevilere snmak zorunda kalan Babas Mir emseddin, Safeviler tarafndan büyük bir sayg ve hürmetle karlanp kendisine büyük deer verilmitir.
Ülkesinden ve toprandan uzak olmann hasretiyle büyüyen erefhan, babasnn ölümünden sonra mülkü olan Bitlise dönmek istedi. çocukluk yllarnda iyi eitim almasndan ötürü genç yata önemli devlet görevlerinde bulunarak vali olarak atanmtr. 1522 ylnda ah Tahmaspn meclisine girip sarayda yaamtr. Kendisi ayn zamanda iyi bir ressam ve minyatür ustasdr.
Geylan bölgesinde, Sultan Haime kar kazand sava, erefhann önünü açt. ah tarafndan, Nahçvan Valisi olarak atanarak, Nahçvan mülkünün yegane yetkilisi oldu. Bu görevde bulunduu srada Safevi Sultan, ah Tahmasp hayatn kaybetti ve Safevilerde iç karklk meydana geldi. Yaanan bu iç karlklk erefhann ülke topraklarna dönmesi için iyi bir frsat oldu.
Bu esnada Sultan III. Murad tarafndan kendisine Bitlis mülkünün iadesini içeren bir mektup gönderildi. erefhan, beraberinde yüzlerce Rojkanl aile ile atalarndan kalma Kürt mülkü olan Bitlise geri döndü. Van beylerbeyi Hüsrev Paa, kendisini Vanda büyük bir ilgi ve saygyla karlad.
ESERLER
erefhann Kürt tarihini anlatan ünlü erefname eseri Kürt Tarihi, ran Tarihi ve Osmanl Tarihi olmak üzere üç ciltten olumaktadr. Kürt Tarihini anlatan erefhan daha çok Kürt hükümdarlarn ve soylu ailelerin yaam üzerinde durmutur. Yazm olduu bu kitap Kürt tarihinin en önemli eserlerinin banda gelir.
erefhan, Bitlise döndükten sonra tahta geçer geçmez eitim faaliyetlerine önem verdi. Bu balamda Bitliste önemli medreseler ina ettirdi. Bu eserlerini anlatrken, Yüce Allaha muhtaç fakir kulun eseridir diye balar.
eref Han, erefnamede ina ettirdii medreseler için, emsiye Külliyesi etrafnda 5 tane Medrese ina ederek hizmete soktum. hlasiyye, drisiyye, ükrüyye, Hatibyye, Hacibegiyye adlaryla isimlendirdiim bu medreselerin bana Mewlana Hidir Bb, eyh emseddin Mevlana Muhammed rnas Hazretleri, Mevlana Muhammed Zirk, Mevlana Ebdirrehman (Melay Reik) gibi yüksek derecede bilgi sahibi olan bu ahsiyetleri getirttim. ifadelerini kullanmtr.
Bitlisi Kürtler için köklü bir eitim yuvas haline getiren erefhann ina ettii medreselerin etkileri 1900lerin balarna kadar sürmütür.
1655de Bitlisi ziyaret eden Osmanl Seyyah Evliya çelebi (O dönem Bitlis Hükümdar, erefxan Bedlsnin torunu Abdal Handr) bu medreseler için, Der Beyn- Cevmih-y ehr-i Bitls-i Kürdistan, Bitlisteki alim, hafz ve feqlerin Kürdistanda en iyileridir tarifinde bulunmutur.