Salk Bakanl Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Ate Kara, hiç semptom göstermeden koronavirüs hastaln geçiren hayalet tayclarla ilgili Hürriyete önemli açklamalarda bulundu:
VAKALARIN % 30U
Dünyadan gelen veriler, ülkelerdeki vaka saylarnn yüzde 30u kadar semptomu olmayan, yani hayalet tayc olduunu gösteriyor. O zaman u anda Türkiyede 122 bin vaka varsa, darda saptayamadmz 36 bin kii semptom göstermeden hastal tayor ya da hastal geçirmi olabilir. Bunu nereden tahmin ediyoruz? lk olarak zlanda bir çalma yapt. Nüfusu az olduu için herkese test uygulad ve gördü ki nüfusunun üçte biri hiç semptom göstermeden hastal tayor. Daha sonra çinden bir çalma geldi. O çalmada da üçte bir olmasa da yaklak ayn veriler vard. Daha sonra dünyann çeitli ülkelerinden de benzer veriler geldi. Bu da ülkemizle ilgili tahminde bulunabilmemizi salad. Bu nedenle herkesin maske takmas gerektiini özellikle vurguluyoruz. Ancak, unutmamak gerekir ki maske sosyal mesafenin yerine geçmez.
HEPS TESPT EDLEMEZ
Semptom göstermeden hastalk tayanlarn tamamn tespit etmek neredeyse mümkün deil. Ancak tabii ki dünyada ve Türkiyede yeni gelitirilen antikor testleri artk daha iyi sonuç veriyor. Bu testlerle 10 kiiden 9unu yakalamak mümkün hale geldi. Nüfusun tamamna yapamasak da belli örneklemlerle bu kiileri tespit etmeye çalyoruz. Toplu çallan i yerlerine de artk test uygulanacak.
GENLERMZ ETKL M?
Virüsle ilgili bizi hasta edecek miktarn ne olduunu bilmiyoruz. Yani biz kaç tane alrsak hasta oluruz baz virüs ve bakteriler için biliyoruz ama bu virüsü net bilmemekle birlikte rakamn 100lü 200lü saylarn üzerinde olduunu tahmin ediyoruz. Virüse çok maruz kalmak hastal daha ar geçirmeye neden olur mu gibi bir veri elimizde yok. Ancak her insann genetik farkllklar var, bu da baz hastalklara kar insanlarn farkl yatknlklar olduunu gösterir. Acaba bu koronavirüse de özel bir yatknl olan kiiler var m ve bu kiiler hastal daha ar m geçiriyor henüz bilmiyoruz. Virüsün zayf bir noktas var. Güne nn ultraviyolesi. Kurallarmz tam uygularsak yaz aylarnda biraz daha rahatlayabiliriz.
AI OCAK-UBAT AYLARINDA
A konusu çok merak ediliyor. Bu konuda ngiltere, farkl admlar atlayarak direkt olarak maymunlar üzerinde denemeye geçti. 18 maymunun olduu ortama virüs verildi. 18 maymunun 6sna gelitirilen a uyguland. çok etik bir uygulama deil ama salgn dönemi olduu için uygulanabiliyor. Görüldü ki a yaplan 6 maymun hastalanmad. Normalde alar denenirken 30-40 insanla balanr, ancak ngiltere 6 bin insana birden asn uygulayacak. Baarl olursa ocak-ubat aylarnda kullanlabilir hale gelebilir. Ancak dünya genelinde kaç insana hemen uygulanabileceini bilemeyiz.
BEYAZ ORDU VRÜS AVINDA
Koronavirüs salgnnda Türkiyenin Vuhan olarak görülen stanbulda, virüsün kontrolsüzce yaylmasnn önündeki en büyük engel, 1200 ekipten oluan filyasyon ordusu oldu. stanbuldaki filyasyon ekiplerinin çalmalar ilk kez görüntülendi.
Bir pozitif vakann temas ettii onlarcasn 15 milyonluk ehirde didik didik aratrp bulan ve izolasyona alnmalar ile 14 gün boyunca takiplerini salayan 3000 kiilik ekip, doktor, hemire, ebe, di hekimi gibi salk çalanlarndan oluan iki ya da üçer kiilik gruplar halinde çalyor.
16 SAAT MESADELER
Sokaa çkma yasann olduu günler de dahil her gün neredeyse 16 saate varan mesaileriyle koruyucu tulumlarla, kan ter içinde vaka avna çkan ekipler, yeri geliyor tedavisi devam eden hastalarn evine ilaçlarn götürüyor, yeri geliyor üpheli vakalardan numune topluyor. Salk Bakanlnn dijital uygulamalar sahayla birletirmesi sayesinde hepsinin elinde tabletler ya da akll telefonlarla her bir ekip hangi vakaya gideceini online harita üzerinden annda görebiliyor. Bir vakadaki ii bittiinde en yakn dier vakaya bu sistemle yönlendiriliyor. Filyasyon ve zolasyon Takip Sistemi (FTAS) ile Halk Sal Yönetim Sistemi (HSYS), e-Nabz ve Teletp gibi uygulamalarn birbirine entegre olmas sayesinde izolasyona alnan vatandan taahhütnamesinin onam formu bile dijital ortamda alnyor; böylece salk çalan ile pozitif vakalarn temas en aza indirilmi olunuyor. Ayrca online harita üzerinden bir tkla, hangi noktada kaç vaka var, hangi vakann kaç temasls var ve temasllarnn harita üzerindeki konumlar gibi bilgilere annda ulalabiliyor.