Enfeksiyon Hastalklar Dernei Bakan Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgnnn balangçta stanbul merkezli bir salgn olduunu, ancak tüm Türkiyeye yayldn belirterek, imdi iimiz çok daha zor. dedi.
Ayn zamanda Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tp Fakültesi çocuk Enfeksiyon Hastalklar Ana Bilim Dal Bakan olan Ceyhan, küresel salgn Kovid-19un dünyada ve Türkiyede seyrine ilikin açklamalarda bulundu.
Dünyada, u an hiçbir ülkenin ikinci dalgay yaamadn, bunun yanl kullanlan bir terim olduunu belirten Ceyhan, ikinci dalga ile tarihte sadece spanyol gribinde karlaldn söyledi.
Ceyhan, u bilgileri verdi:
O zamanlarda mays aynda vakalar sfrlanm, 2 ay hiç vaka görülmemi, austos aynda virüs mutasyona urayarak çok ar bir tablo oluturmu ve 50 milyondan fazla insan ölmü. kinci dalga denilmesi için tüm dünyada vakalarn sfrlanmas, ülkelerin tedbirleri kaldrmas ve salgnn bir süre sonra yeniden balamas gerekiyor. Oysa, imdi birçok ülke birinci dalgann içinde ikinci bir art dönemini yayor. Virüsün ilk balarndaki durumu ile kyaslama yapldnda dünya u anda daha kötü durumda.
- Bilim insanlarnn yanl öngörülerinin çok büyük etkisi oldu
Dünyada günlük vaka saynn arttn vurgulayan Ceyhan, sözlerine öyle devam etti:
ABD ve Brezilya artk vakalarda azalma dönemine girdi ama Hindistan çok büyük bir artla o ülkelerdeki azalmay kapatyor. Türkiyede de 11 Nisanda 5 binli rakamlarla bir pik görüldükten sonra alnan sokaa çkma yasa ve i yerlerinin kapatlmas gibi çok ar tedbirlerle halkn sadece yüzde 10unun darya çkt bir dönemle vaka saylar hzla azald. 11 Maysta binli vakalar gördük, o tarihten sonra azalma salayamadk, üç ay boyunca hep 1000 civarnda seyredildi. Bu dier ülkelerde de oldu. Örnein Avrupa ülkeleri de 100-300 gibi rakamlara indikten sonra bir türlü sfrlayamad. Bunda bilim insanlarnn yanl öngörülerinin çok büyük etkisi oldu. Bu virüsün bir k virüsü olduu, yazn, mays sonu gibi salgnn bitecei gibi ifadeler dile gelince devletler de bu öngörülere güvenerek, haziran aynn banda tedbirleri beklenenden hzl bir ekilde kademesiz bir ekilde kaldrd. Burada tabii ekonomik zorlamalarn da etkisi oldu. çünkü, ekonomiler dayanamamaya balamt ve öngörülerin rahatlyla bu kararlar aldlar.
Kendisinin ve baz bilim insanlarnn salgnn mevsimi olmayacana ilikin çok fazla açklama yaptn anmsatan Prof. Dr. Ceyhan, Tarihe baktnzda büyük pandemilerin çou yazn en scak döneminde çkmtr. Virüs çou zaman yüzde 90 solunum yoluyla bulayor. Bir saniyeden daha ksa süre içinde virüs, bir kiiden dier bir kiinin azndan burnundan giri yapyor. Bu kadar ksa süre içinde virüsün scaktan etkilenmesi söz konusu deil. O yüzden bu öngörü doru çkmad. diye konutu.
Ceyhan, ikinci bir yanl öngörüye ilikin de u deerlendirmede bulundu:
Vakalar yakalar ve temasllarna izolasyon uygularsak, bu iin bitecei yönünde de bir öngörü vard. Ama bunun da yanl olduu anlald. çünkü, baz bilim insanlar, tan konmam ama virüsü yayma potansiyeli olan insanlarn saysn çok düük tahmin ettiler, yüzde 40 ya da bir kat gibi ifadelerde bulundular. Nitekim, dünyann her yerinde yaplan çalmalarda görüldü ki virüsü alanlarn yüzde 90 herhangi bir belirti göstermedii için test yaplmad ve tan almadlar. Bunun üzerine ülkeler imdi yeni yeni bu tip vakalar bulabilmek için test politikalar gelitiriyor.
Türkiye ve birçok Avrupa ülkesinde, vakalarn azalmadnn görüldüü zaman ek baz önlemlerin alnmas gerektiini vurgulayan Ceyhan, Bunlar, mesailerin kademelendirilmesi, toplu tama araçlarnda kalabaln azaltlabilmesi, toplanmalara say snr konulmas, ehirleraras dolamn kontrol altna alnmas gerekirdi. Oysa birden bire tamamen serbest brakld. dedi.
- stanbuldaki insanlar, Türkiyenin her tarafna yayld
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan unlar kaydetti:
Görüldü ki balangçta stanbul merkezli olan salgn, tüm Türkiyeye yaylverdi. imdi iimiz çok daha zor. çünkü o zaman tek merkezli stanbul arlkl bir salgn vard, vakalarn yüzde 60 stanbuldayd. Onu izleyen Ankara, Konya, zmir, Bursa, Kocaeli, Sakarya olmak üzere 6 büyük il vard. Dier yerlerde bir ki vaka ya var ya yoktu. Mücadale daha kolayd, yasaklar vard, imdi iimiz daha zor. çünkü halkn yüzdü 100ü artk darda. kinci olarak salgn artk tek merkezli deil, tüm Türkiyeye yaylm durumda. stanbul ile uralan ekilde tüm ehirlerle uramak zorundayz. Yaylmdaki en önemli neden, stanbuldaki insanlarn yazn gelmesiyle birlikte kontrolsüz bir ekilde Türkiyenin her tarafna yaylmas oldu.
Test saylarna da deinen Ceyhan, Ayrca ilave olarak test politikamz deitirmeliyiz. Henüz daha test saymz yeterli deil, çünkü nüfus bana test says olarak dünyada 67. sradayz. ifadelerini kulland.
- 1000-1500 vaka hzyla giderse toplumsal baklk 11 senede geliebilir
Prof. Dr. Ceyhan, u an en çok yeni vaka görülen ilin Ankara olduuna iaret ederek, Eer, kontrolüz bir ekilde ehirler aras seyahat devam ederse göreceiz ki birkaç hafta sonra stanbul da zmir de aynen Ankarann yaad bu ikinci art yaayacak. u anda sorunun az gibi göründüü bütün iller bunu yaayacak. uyarsnda bulundu.
Toplumsal bakln henüz gelimediine iaret eden Ceyhan, u bilgileri verdi:
Türkiye, günde 1000-1500 vaka hzyla giderse toplumsal baklk, 11 senede ancak geliebilir. Eer bir mutasyon olmazsa ya da tüm toplumu alama gibi bir imkan domazsa birkaç defa bu artlar yaayacaz. Burada önemli olan, halk tedbirlere yüzde 100 uyarsa baka bir tedbir alnmasna gerek yok. Herkes maske takar, sosyal mesafesini korursa isterseniz hiçbir tedbir almayn zaten insandan insana virüs bulaamaz. Dünya çapnda herkesin buna uymas lazm.