2018-2023 Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planna göre, sigara kullanmayan personele yönelik pozitif ayrmclk uygulamalar hayata geçirilerek mesainin 30 dakika erken bitirilmesi, 1 yl için 7 gün fazladan yllk izin hakk tannmas söz konusu olabilecek, tek tip düz paket uygulamas için mevzuat deiiklii yaplacak ve tütün ürünü sat 21 yana çkarlacak.
Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Plan 2018-2023 tamamland. lk kez Babakan Yardmcs Recep Akda tarafndan kamuoyu ile paylald.
Eylem Plannda, tütün ürünlerinin dünyada olduu gibi Türkiyede en yaygn kullanlan bamllk yapc maddeler arasnda yer ald, sadece tütün ürünü kullananlar deil tütün dumanna maruz kalanlarn da ayn ekilde etkilendii vurguland. Dünyada ylda 7 milyondan fazla, Türkiyede de 100 binden fazla kiinin tütün ürünü kullanmna bal hastalklar nedeniyle yaamn yitirdiine dikkat çekildi.
Türkiyede 2004te Tütün Kontrolü Sözlemesine imza atmasndan bu yana hayata geçirilen kanunlar, medya kampanyalar, eylem planlaryla alnan tedbirlerin ardndan 2014te yüzde 32,5 olan tütün kullanm orannn, 2016da yeniden düme eilimine girerek yüzde 31,6ya kadar indiinin alt çizildi.
2018-2023 Eylem Plan hazrlanmas sürecinde, 2015-2018 Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Plan kapsamnda yürütülen faaliyetlerin etki deerlendirmeleri yaplarak yaygnlatrlmalar ya da güncellenmeleri konusunda fikir birliine varld.
Uluslararas iyi uygulama örnekleri taranarak anlaml etki salayacak olan strateji ve faaliyetler yeni hazrlanan planlara dahil edildi. Hazrlk sürecinde politika laboratuvarlar kurularak ilgili kurumlardan sivil toplum kurulularna kadar tüm paydalarn katklarnn alnmasna özen gösterildi. Yaplan güncelleme ile ulusal nihai hedefler yllara göre takibi yaplacak ekilde organize edildi.
Buna göre, eylem plan kapsamnda tütün ürünlerine talep, ulalabilirlik azaltlacak ve tütün kontrolünde koordinasyon izleme ve deerlendirme yaplacak.
Tütün kullanmnn tehlikeleri konusunda kapsaml uyarlar ile tütün kullanmnn adolesan ve genç yetikinler arasnda olumsuz bir davran biçimi olarak benimsenmesine yönelik çalmalara da arlk verilecek. Tütün ürünlerinin zararlar ile ilgili tüm strateji ve faaliyetlere ilikin öngörülen hedeflere ulamak için kurumlararas e güdüm salanacak.
- Örencilere yönelik örtülü senaryolar oluturulacak
Tütün ürünleri kullanmnn zararlar konusunda örenci, öretmen ve velilerin bilgilendirilmesi, farkndalk oluturulmas, olumlu tutum ve davran gelitirilecek. Bu kapsamda, eitim müfredatnda yer alan fen bilimleri, sosyal bilimler, matematik ve Türkçe derslerinde mümkün olduunca tütün ürünleri kullanmnn zararlar konusunda farkndal artrc örnekler yer alacak.
3-6 ya, 7-12 ya ve 13-15 ya gruplarnda, mevcut animasyon ve çizgi filmlerde akranlarna gerektiinde Hayr diyebilme davrannn gelitirilmesine yönelik örtülü senaryolar oluturulacak.
Kamu kurum ve kurulularnn çalanlarna yönelik eitim faaliyetlerinin gelitirilmesi ve uygulanmas kapsamnda polis, asker, öretmen ve salk çalanlar gibi toplumda rol model olan meslek gruplarnda tütün ürünü kullanmnn önüne geçilmesi ve brakmann tevik edilmesine yönelik programlar düzenlenecek. Ayrca eitim ve salk kurumlar bata olmak üzere bütün kurumlarda Sigarasz Kurum uygulamas tevik edilecek.
- Gençlere rol model olanlar da aktif rol alacak
Eylem Plannda Tütün kontrolü çalmalarna ilikin yazl, görsel ve iitsel medyann desteinin artrlmasna yönelik faaliyetler yaplmasna önem veriliyor. Buna göre, dizi, film, tiyatro senarist ve yönetmenleriyle birlikte yazl ve görsel basn mensuplarna yönelik eitim, farkndalk ve sertifika programlar oluturulacak.
Dizi, film, sinema, tiyatro ve çocuklara yönelik yapmlarda tütün ürünlerinin zararlar ve pasif etkilenim hakknda mesajlarn verilmesi için tevik mekanizmas gelitirilecek.
Sosyal medyada skça yer alan kiilerle rol model olan kiilerin tütün ürünleri kullanmnn zararlar ve pasif etkilenim konusunda destek olmalarna yönelik eitim, farkndalk ve sertifika programlar yaplacak.
Hedef kitle tarafndan kullanlan sosyal a siteleri, en çok ziyaret edilen web siteleri (forumlar, bloglar, internet oyunlar, online alveri siteleri içerisine veya doodle olarak) ve en çok izlenen videolarn açl anna veya içerisine, konu ile ilgili hazrlanan görsellerin ve videolarn yer ald pop-up eklinde tamam izlenmeden geçilemeyen açlr pencereler ve banner yerletirilecek.
GSM operatörleri araclyla tütün ürünlerinin zararlar ve pasif etkilenim hakknda kiilere bilgilendirilme SMSler atlacak.
- Sigara bamll tedavi hizmetleri, SUT kapsamna alnacak
Sigara brakma hizmetlerinin güçlendirilmesi kapsamnda aile sal merkezlerinde sigara brakma hizmetleri sunulacak. Ayrca sigara brakma polikliniinde sigara brakma tedavisinde kullanlan farmakolojik tedavilerin süreklilii salanacak. Sigara bamll tedavi hizmetleri, Salk Uygulama Teblii kapsamna alnacak.
Sigaray brakmann tevik edilmesi amacyla da bir dizi planlara yer verilen eylem planna göre, brak kazan kampanyalar düzenlenecek, sigara kullanmayan personele yönelik pozitif ayrmclk uygulamalar hayata geçirilecek. Bu kapsamda, mesainin 30 dakika erken bitirilmesi, 1 yl için 7 gün fazladan yllk izin hakk tannmas, sigorta primlerinin düürülmesi, hiçbir çalann sigara içmedii sigarasz iletmeler için vergi indirimi uygulamas, ie alm süreçlerinde sigara kullanmayan kiilerin tercih edilmesi, çocuk ve aile yardm tutarlarnn arttrlmas gibi tevik edici düzenlemeler söz konusu olabilecek.
- hlale geçit yok
Dumansz hava sahas uygulamasnn kapsamnn geniletilmesi amacyla da çalmalar yaplacak. Bu kapsamda da AVM, havaalan, kamu binalar gibi youn olarak kullanlan yerlerin giri ve çk kaplarnn önlerinde tütün ürünü kullanmnn önlenmesine yönelik oluturulmu dumansz alan tanmnn kanunla güçlendirilecek.
çocuk parklar ve yürüyü yolu gibi spor için ayrlm alanlar ile ibadethanelerin açk alanlarnda tütün ürünü kullanmnn önlenmesine yönelik yasal düzenleme yaplacak.
Hastanelerin, restoran, kafe ve dier iletmelerin, üniversite kampüslerinin, havuz ve plajlarn açk alanlarnda tütün ürünü kullanmn kstlamaya yönelik düzenlemeler hayata geçirilecek.
Kamu kurum kurulularnda ihlale rastlanlmas halinde ihlalin yaand birimin amirine müeyyide uygulanmasna yönelik yasal düzenleme yaplacak.
Kapal alan tanmnn uluslararas standartlar dikkate alnarak geniletilmesine yönelik kanunda deiiklie gidilecek.
- Düz paket uygulamas eylem paketinde
Reklam, promosyon ve sponsorluun önlenmesi amacyla yaplacak faaliyetler kapsamnda, yeni eylem plannda düz paket uygulamasnn hayata geçirilmesi planlanyor. Bunun için tek tip düz paket uygulamasna geçilmesine yönelik mevzuat deiiklii yaplacak. Taslak mevzuat hazrlanmasnn ardndan uygulamaya 2019da geçilmesi öngörülüyor.
Resimli salk uyar katalounun periyodik olarak deitirilmesine yönelik mevzuat düzenlemesi yaplacak ve Türkiyeye özgü resimli salk uyars arivi oluturulacak.
Düz paket uygulamasyla tütün ürünlerinin çekicilii azalmas, tütün ürünü paketlerindeki reklam unsurlarnn engellenmesi, baz tütün ürünü paketlerinin ürünü daha az zararlym gibi gösteren yanltc etkisinin azaltlmas, salk uyarlarnn daha çok dikkat çekici hale gelmesi ve etkisinin artmas bekleniyor.
Öte yandan sat noktalarndaki her türlü reklam promosyon ve sponsorluk faaliyetlerinin önlenmesi için tütün ürünü sat ve sunumuna saat ve gün snrlamas getirilmesi planlanyor.
Salk, eitim ve öretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerler ile açk alkollü içki sat veya sunumu yaplan yerlerde tütün ürünlerinin satnn ve sunumunun yaplamamas ile ilgili mevzuat düzenlenecek.
- Tütün ürünü satnn 21 yana çkarlmas planlanyor
lgili tüm kurum ve kurulular arasnda tam bir egüdüm ve i birlii salanarak tütün ürünlerinin yasad ticaretiyle etkin olarak mücadele edilecek. Bu kapsamda, elektronik sigara gibi Türkiyede ruhsatlandrlmam tüm tütün ürünü ve taklit eder tarzdaki ürünlerin ülkeye girii, sat ve kullanmnn önlenmesi için de faaliyeteler yürütülecek.
18 yan doldurmam bireylere tütün ürünlerinin sat, datm ve sunumunu yasaklayan mevcut yasal düzenlemeye, uyumun denetlenmesi ve uymayanlara caydrc nitelikte cezai müeyyideler uygulanacak.
Ayrca, 18 yan doldurmayan bireylere tütün ürünlerinin sat ve datmn yasaklayan mevcut yasal düzenlemenin kapsam geniletilerek tütün ürünü satnn 21 yana çkarlmas öngörülüyor.