Yüksek Seçim Kurulunun (YSK), stanbul Büyükehir Belediye Bakanl seçiminin iptaline ilikin 4e kar 7 üyenin oy çokluuyla ald kararn gerekçesinde, süreçte merak edilen sorularn yantlar yer ald.
stanbul Büyükehir Belediye Bakanl seçim sonuçlarna AK Partinin olaanüstü itirazn görüen YSK, 6 Maysta sandk kurullarnn usulüne uygun oluturulmad gerekçesiyle stanbul Büyükehir Belediye Bakanl seçimini iptal etti.
Kurul, seçimin 23 Haziranda yenilenmesine karar verdi.
YSKnin bu kararnn gerekçesi dün açkland. Gerekçe açklanana kadar, stanbul seçiminde neden sadece Büyükehir Belediye Bakanl seçiminin iptal edildii, sandk kurullarnn oluumunun seçim sonuçlarna nasl etki ettii, YSKnin eski içtihatlarna aykr karar verilip verilmedii sorular kamuoyunda tartld.
YSKde 7 üyenin oy çokluuyla ald kararn gerekçesi bu sorular yantlad.
Buna göre, merak edilen sorularn Kurulun gerekçeli kararndaki yantlar öyle:
1- stanbul seçiminde neden sadece Büyükehir oylar iptal edildi?
YSKnin seçilme yeterliliine ilikin tam kanunsuzluk halleri hariç, süresi içinde olaan veya olaanüstü itiraz yoluyla önüne gelen itirazlar inceleyebilme yetkisi bulunuyor.
Dier yarg mercileri gibi YSKnin de seçilme yeterliliine ilikin tam kanunsuzluk halleri hariç, süresinde itiraz yoluyla önüne gelmeyen bir konuda resen karar vermesi mümkün olmuyor. Bu nedenle inceleme olaanüstü itiraz konular ile snrl yapld.
AK Partinin süresinde bavurusu üzerine, stanbul Büyükehir Belediye Bakanl seçiminin i ve ilemleri olaanüstü itiraz yoluyla iptal edildi.
2- Sandk kurulu bakanlarnn devlet memuru olmas zorunlu mu?
Kanun hükmünün yoruma yer brakmayacak ekilde açkl karsnda, sandk kurulu bakanlarnn mülki idare amiri tarafndan bildirilen kamu görevlileri listesinden seçilmesi kanuni bir zorunluluk.
Kanun koyucunun getirdii bu yeni düzenlemenin sandk kurullarnn oluturulmas srasnda ilçe seçim kurullar tarafndan uygulanma ve YSK tarafndan itirazlar aamasnda dikkate alnma zorunluluu bulunuyor.
3- stanbulda sandk kurulunda görevlendirilecek kamu görevlisi yetersiz miydi?
stanbul genelinde büyükehir belediye bakanl seçimi 31 bin 186 sandkta yapld.
Bu sandklarda bir bakan, bir kamu görevlisi asl üye, bir de kamu görevlisi yedek üye belirlenmesi gerekiyor. Buna göre, stanbul genelinde büyükehir belediye bakanl seçimi için 93 bin 558 kamu görevlisine ihtiyaç bulunuyor.
stanbulda 12 bin 259u adliye personeli, 108 bin 472si devlet okullarndaki kadrolu öretmenler olmak üzere sadece 657 sayl Devlet Memurlar Kanununa göre aylk ödenen ve sandk kurullarnda görev alabilecek durumda yaklak 220 bin kamu görevlisi bulunuyor.
stanbulda sandk kurulu bakanl için ihtiyaç duyulan kamu görevlisinin yaklak yedi kat 657 sayl Devlet Memurlar Kanununa göre aylk ödenen ve sandk kurullarnda görev alabilecek durumda olan kamu görevlisi bulunuyor. O nedenle 298 sayl Kanunun 22nci maddesine ilçe seçim kurullarnca uyulmam olmasnn hukuken kabul edilebilir bir sebebi bulunmuyor.
4- Sandk kurullarnda devlet memuru görevlendirilmemesinin makul gerekçesi var m?
Sandk kurulu bakannn mülki amir tarafndan bildirilen kamu görevlileri listesinden seçilmesi yasal zorunluluk.
lçe seçim kurullarnca makul ve hukuki bir gerekçe ileri sürülmeksizin uyulmam olmas ve kanunla getirilen sandk kurulu bakannn belirlenmesine dair ekil artlarnn ihlali, seçimin güvenilirliini ortadan kaldryor.
5- Sandk kurullarnn oluumuna süresi içinde itiraz edilmedii iddias doru mu?
Kanuna aykr oluturulan sandk kurullarna kar 2 Mart 2019a kadar itiraz edilmedii ve bu listelerin kesinletii ileri sürülüyorsa da sandk kurullarnn kamu görevlisi olmas gereken bakan ve üyelerinin listesi talepte bulunmalarna karn, siyasi partilere verilmedi.
Bu durum siyasi partilerin bu konudaki itiraz haklarn etkili ekilde kullanamamasna neden oldu.
6 -Sandk kurullarnn ayn ekilde oluturulduu 24 Haziran seçimleri neden iptal edilmedi?
Sandk kurullarnda devlet memurlarnn görevlendirilmesini zorunlu klan 13 Mart 2018 tarihindeki kanun deiikliinden sonra ilk olarak 24 Haziran 2018de Cumhurbakanl ve 27. Dönem Milletvekili Genel seçimi yapld.
Seçim sonucunda, sandk kurulu bakanlarnn kanuna aykr belirlendii yolunda itiraz yaplmad için Kurul, bu konuda deerlendirme yapmad.
7- YSK, sandk kurullarnn oluumuyla ilgili içtihatlarna aykr m karar verdi?
Kanun deiikliinden sonra ikinci seçim 31 Mart 2019da yaplan Mahalli dareler Genel seçimi oldu.
Sandk kurulu bakanlarnn kanuna aykr belirlenmesine ilikin itirazlar ilk kez bu seçimde Kurulun önüne geldii için YSKnin daha önceden bu konuda verdii, emsal oluturacak bir içtihad bulunmuyor.
8- Kaç sandk kurulu bakan yasal zorunlulua aykr görevlendirildi?
754 sandkta kurul bakanlar yasal zorunlulua uyulmakszn kamu görevlisi olmayan kiiler arasndan belirlendi.
Bu nedenle kanuna aykrlk oluturan bu belirlemenin neden yapld ilçe seçim kurullar tarafndan izah edilemedi.
9- KHK ile ihraç edilen kaç kii sandkta görev ald?
KHK ile kamu görevinden çkarlan kiilerden 6s sandk kurulu bakan, 3ü sandk kurulu kamu görevlisi üyesi olarak görevlendirildi.
10- Kanun hükmüne aykr oluturulan 754 sandk sonucuna etki eder mi?
Sandk kurulu bakanlarnn kanun hükmüne aykr olarak belirlendii 754 sandkta oy kullanan seçmen says 212 bin 276 olarak tespit edildi.
stanbul Büyükehir Belediye Bakanl seçiminde CHP aday ile AK Parti aday arasndaki oy farknn 13 bin 729 olmas nedeniyle, 754 sandkta sandk kurulu bakanlarnn kanun hükmüne aykr olarak belirlenmesi ve bu ekilde oluan sandk kurullarnn yaptklar seçim i ve ilemlerine itibar edilemeyecek olmas, sonuca müessir olay ve haller kapsamnda deerlendirilerek seçimin neticesine müessir görüldü.
11- Saym döküm cetveli olmayan veya imzasz cetvellerin yer ald sandklarda kaç oy kullanld?
18 sandkta saym döküm cetvelinin hiç bulunmad, 90nda ise saym döküm cetvellerinde sandk kurulu imzalarnn bulunmad görüldü.
Saym döküm cetveli olmayan veya imzasz olduu için yok hükmündeki 108 sandkta oy kullanan seçmen says 30 bin 281 olarak tespit edildi. Seçim sonucunun belirlenmesinde en önemli unsurlardan saym döküm cetvellerinin 108 sandkta düzenlenmemi olmas, bu sandklardaki seçim sonucunun güvenilirliini ciddi biçimde zedeledi.
Saym döküm cetvellerindeki bu eksiklik, tek bana seçim sonucuna müessir olmamad için sandk kurulu bakanlarnn kanuna aykr biçimde belirlenmesi olarak deerlendirildi.
12 - Kstl seçmenlere oy kullandrld, ölülerin yerine oy verildii iddialar doru mu?
lçe seçim kurullarnca yaplan incelemeler sonucunda 377 kstlnn oy kulland, 6 sandkta ölülerin yerine oy verildii 41 sandkta ceza infaz kurumunda bulunan tutuklu ve taksirli suçlardan hükümlülerin yerine oy kullanld, 58 sandkta ise ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin yerine oy kullanld, 224 zihinsel engeli nedeniyle kstllarn oy kulland belirlendi.
Bu ekilde oy kullanma hakk olmamasna karn 706 oy kulland tespit edildi.
Anadolu Ajans web sitesinde, AA Haber Ak Sistemi (HAS) üzerinden abonelere sunulan haberler, özetlenerek yaymlanmaktadr. Abonelik için lütfen iletiime geçiniz.