Bir yl akn süredir milyonlarca çocuk okuluna gidemedi, arkadalarn ve akranlarn göremedi. çevrimiçi eitim ile her ne kadar akademik açklar kapatlmaya çallsa da çocuklar geliimi için en gerekli olan akranlar, arkadalar ve sosyal ortamlardan uzak kald. Milli Eitim Bakanl da yaz dönemi ve yeni eitim yl için telafi program hazrlarken ite bu çok büyük eksiklii gidermek için önemli bir çalma yapyor. Sahada ve bilimsel olarak çocuklardaki kayplar aratran bir ekip oluturdu. Telafi eitiminin akademik bölümünün yan sra sosyal ve duygusal becerilerindeki kayplar saptayarak, en aza indirecek program hazrlyor. te bu program hazrlayan ekipte Prof. Dr. ule Alan var.
Prof. Dr. Alan, öretmenlerle birlikte gönüllülerle telafi hazrlklarn yaptklarn söyleyerek, Topyekün savaa ihtiyacmz var. çocuklarn durumuyla ilgili endieliyiz. Sosyal duygusal becerilerini ne kadar erken gelitirmeye balarsak o kadar iyi olur. Bu kapanma sürecinde ailelerin yapp da belli yetenekleri az da olsa gelitirmemeleri mümkün deil, günde bir saatinizi olsun çocuklarnza ayrn. Göreceksiniz bu bir saat çok büyük fark yaratacaktr diyor ve u tavsiyelerde bulunuyor: çocuklarmza bu sürede zaman harcamalyz. Erozyona urayan yanlarn tekrar telafi etmek için uramalyz, çocuun geliimine çok kafa yormalyz. Her anne baba, çocuunu yakndan tanyor, neyi kaybettiini, onda nelerinin deitiini bilir. Bu 17 günlük sürede hiç deilse günde en az bir saat birlikte oturup, sohbet etmeli, birlikte i yapmal, ama çocuun iini yapmamal. Bu kapanmay frsata çevirin, çocuklarnzn zayflayan, kaybolmak üzere olan kiisel ve sosyal becerilerini gelitirin. Onlarla birlikte i yapn, artk çocuun sosyal ortam sizsiniz.
BRLKTE OYNAYIN YAZIN çZN çALIIN
Prof. Dr. ule Alann özellikle 5-12 ya arasnda çocuu olan ailelere onlarn sosyal duygusal becerilerini gelitirmeleri için 17 günlük verdii 7 ev ödevi unlar:
1) ÖZERKLK:
Pandemi srasnda youn yaanan duygulardan biri çocuun kendisini birey olarak hissetmemesidir. çocuun bakasnn yardmna çok ihtiyaç duymadan kendi yana göre yapabilecei ileri yapmas gerekir. Bu akademik baar için de çok önemli, hatta akademik baarnn en önemli motorlarndan biridir. Tabii ki çocuun ayakkabsn anne baba balarsa evden daha hzl çkar, suyunu doldurup verirse mutfan kirlenme riski önlenir. Ama bunlar yaparken çocuun özerkliinin gelimesi engellenir. Özerklik, akademik baarnn motoru olduu için, akademik beceriye giren önemli girdiyi zayflatm olur. çocuun yapabilecei her eyi yapmasn salama dnda bu becerileri biraz zorlamal. Yapamayacan düündüümüz eyler konusunda artk risk almalyz. Emin olmasanz da küçük küçük sorumluluk vermeyi artrmalsnz. Sofray kurarken yardm etmeli, yana göre mutfa temizlemeli. Unutmayn bunlar çocuklar için çok ama çok önemli.
2) DÜRTÜSELLK:
Bu süreçte biz büyükler gibi çocuklar da konsantrasyon sorunu yayor. Bu çok normal. Bunun için de dürtüsellii geriye çevirici egzersizler yapmalyz. Puzzle, yap-boz, labirent oyunlar, boyama ile bu yetiyi yerine koyabiliriz. Böylece konsantrasyon kasn gelitiririz. çocuunuzla bunu yaparken sklyorsanz sizin de buna ihtiyacnz var demektir. Bu konudaki eksiklik, akademik baar için negatif bir girdidir. Bir çalma yaparken, herhangi bir ses duyduunda çocuunuzun dikkati dalyorsa matematik dersini yapmas zor. Her eye tepki vermemesini salamak için, tepkiselliini azaltacak oyunlar birlikte oynamak için ite bu kapanma iyi frsat. çocuun ya küçükse ekilleri birletirme, çizgilerin dna çkmadan boyama yaptrmak çok ie yarar. Bunlar yapmak istemiyorsa bilin ki o kas zayftr. Ama kzmayn, birlikte yapn.
Kapanma döneminde ailelere 17 gün için 7 ev ödevi
3) AZM:
Azim, akademik baarnn kalbidir, tam ortasdr. çocukla oyun oynarken ya da baz çalmalar yaparken ödüllendirmek önemli. Ancak sonucu deil, yapabildii kadar olan süreci ödüllendirmeliyiz. Buray ne güzel yapmsn diyerek pozitif geri bildirim yaparak, daha iyi iler yapmasn salayabiliriz. Yapamyorsa Bunu daha güzel yapabilirsin diyerek cesaretlendirmeliyiz. çocuun vazgeçmesini önlemek için ayn zamanda azmini gelitirmeliyiz. Bir eyi yanl yapt için çalmay brakacaksa, onu cesaretlendirmeliyiz. Bunu da yava yava gelitirmeli, vazgeçmeyi önlemeli. Aktiviteleri yaparken skldnda ya da baaramadnda onu orada tutmaya çalmal, azmini gelitirip, hep pozitif geri bildirimde bulunmalyz. Ama bunun en iyi yöntemi de oturup kendimiz de yapp, vazgeçmeme sinyalini çocua vermektir. çocuun yapabildiklerini öne çkarp, yapamadklarna yönlendirmeli, yaptklarn da güzel sözlerle desteklemeliyiz.
4) SABIR:
çocuk, bir eyi çok istiyorsa onu hemen vermeden, bekleyebilmesini salamal, beklediinde de ödüllendirmeliyiz. Bir ey istiyorsa gidip kendisinin bulmasn, almasn, elde etmesini salayn. Siz yapmayn, yerine getirmeyin. Geri bildirimde bulunurken takdir edin, sabrn, azmin güzel ey olduunu anlatn. çocuk, sabrla baarnn geleceini görmeli.
5) MERAK:
Bu süreçte çocuklarn akademik konulara büyük ihtimalle meraklar azald. çocuklar güzel eylere yönlendirmek, Bunu oku, ören, seyret diyerek deil de birlikte seyredip, okuyarak gerçekletirmek en iyisi. Belgeseli birlikte seyrederken arada çocua soru sorup, nasl, neden gibi sohbetler etmek yararl olur. Onun fikrini almak önemli. çocua soru sorarak merak ettiinizi gösterin ki o da merak etsin. çocua rol model olun. Birlikte belgesel izlemek çok önemli. Hayvan ve doa konusundaki belgeselleri izlerken çocuk aracak, deiik hayallere dalacak.
6) DNLEMEK:
çocuk merak ettii eyi dinler, bunun için sesli kitaplar aln. Dinlemek onun kelime hazinesini gelitirdii gibi akademik gücünü daha da ileri götürür. Ayn zamanda hayal gücünü, sabrn artrr, dürtüselliini azaltr. Hiçbir ey yapamyorsanz birlikte bir eyler dinleyin, izleyin.
7) EMPAT:
çocua empati yapmas gereken sosyal ortamlar oluturun. Evin içinde gerçek ortam olmasa da belgesel seyrederken ya da televizyon izlerken bir sohbetin içine girin. Örnein izlediiniz bir dizide Sen onun yerinde olsan ne hissedersin? sorusunu sorun. Siz yemek hazrlyorsanz, yardmnza karlk vermiyorsa, Benim yerimde sen olsan yorgunsan, yardm alamyorsan ne hissedersin? diye konuun. Kardeine baryorsa Birisi sana ayn ekilde barsa ne hissedersin? diye sorun. Bunu kzarak, deil, Hadi gel konualm diyerek yapn. Empati, sosyal bir yetenektir.