Psikiyatri Uzman Yrd. Doç. Dr. Fatma Duygu Kaya Yertutanol, kiilerdeki intihar düüncesi ve bunun önlenmesine yönelik önemli deerlendirmelerde bulundu.
ntihar riski olan kiiler, mutlaka destek almal
ntihar tetikleyen etmenler kiide çounlukla birden fazla ekilde ve birbiri içine geçmi ekilde bulunmaktadr diyen Yrd. Doç. Dr. Fatma Duygu Yertutanol, unlar söyledi:
Örnein; klinik olarak ar depresyonu olan bir bireyde ayn zamanda travmatik yaantlar, ilevsellikte bozulma, sosyal-mesleki ve ailesel sorunlar da neredeyse mutlaka görülmektedir. O nedenle intihar riski bulunan kiilerde tüm bu etmenlerin birlikte ya da kademeli ele alnd iyiletirici yaklamlar uygulanmaldr. ntihar istei ya da giriimi olan kiilerin sorunlarla ba etme zorluu olduu açktr. Bir ekilde kiiyi çaresizlie iten maddi ya da ruhsal sorunlar giderek büyümü, younlam ve artk kiinin kapasitesini amtr. Baa çkma yöntemleri gelitirmek uzun vadede kazanlabilecek beceriler olduu ve intihar düüncesi acil olarak ele alnmay gerektiren bir konu olduu için bu noktada kiilerin ilk önce profesyonel yardm almalarn, bu amaçla da ruh sal profesyonellerine bavurmalarn öneririm.
ntihar dile getiren kiileri ciddiye aln!
Etrafmzda intihar istei ya da niyeti olduunu söyleyen bir yaknmz varsa, öncelikle bu durumu ciddiye almamz gerekir diyen Yrd. Doç. Dr. Yertutanol, düüncelerini öyle ifade etti:
çou kez intiharla ilgili söylemlerin etraftakiler tarafndan önemsiz ya da abartl bulunarak göz ard edildiini biliyoruz. Oysa kiide o ya da bu nedenle kendini öldürme isteinin bulunmas her zaman ciddiye alnmas gereken bir durumdur. Bu bir yardm çarsdr ve acilen ele alnmaldr. Dolaysyla intihar düüncesini bizimle paylaan kiiye öncelikle bu durumun önemli olduunu ve bunu önemsediimizi söylememiz gerekir.
Mutsuz olduklar için yardm istemiyorlar!
Kendini öldürmekle ilgili düüncesi, niyeti ya da plan olan kiilerin çok umutsuz hissettikleri için yardm istemediklerini görüyoruz. Oysa bu kiilerin öncelikle içinde bulunduklar çaresizlik hislerinin geçici ve tedavi edilebilir bir durum olduunu bilmeleri gerekir. En çaresiz hissedilen anda bile çözüm yollarnn olduu hatrlanmaldr. Dolaysyla profesyonel yardm aramak bu noktada ilk yaplmas gereken ey olmaldr. Profesyonel yard öncelikle en acil durum olan intihar istei ve niyetinin en hzl ekilde giderilmesinin yan sra bunu tetikleyen ruhsal hastaln yatarak ya da ayaktan tedavisini, yine tetikleyici olabilecek çevresel etkenlere yaplacak müdahaleleri içerir.
ntihar üphesi duyduunuz kiiyi doru ekilde kontrol edin
Toplumda düünülenin aksine bir kiiyle intihar düüncesine dair konumak o kiinin intihar etmesini kolaylatran bir etken deildir. Bu nedenle, kiideki intihar düüncesinin ayrntlarn örenmek için bunun sadece istek boyutunda m olduu yoksa intihar etmek için plan yapp yapmad sorgulanmaldr. Eer kii intihar için planlar yaptn söylüyorsa (örnein silah almsa, internette intiharla ilgili aratrmalar yapyorsa vb.) o zaman durumunun çok daha acil olduunu anlamak gerekir. Böyle bir durumda profesyonel yardma hiç vakit kaybetmeden bavurulmaldr. Bu bavuruya kadar intihar riski bulunan kiinin yalnz braklmamas, intihar gerçekletirmesine araclk edecek ilaç, kesici-delici alet ve varsa silah gibi araçlarn el altndan kaldrlmas önemlidir. Ancak bu destek kiiyi bunaltc bir sürekli kontrol edilme durumuna gelmemelidir.
ntihar riski olan kiiler, yaknlarnn desteine ihtiyaç duyuyor
nsan yaamnda sosyal destein önemi hiçbir zaman göz ard edilemez. ntihar riski olan kiilerin yakn çevrelerinin desteine her zamankinden çok ihtiyac vardr. Kiinin skntsn/sorununu empatik bir ekilde dinlemek, o kiinin sizin için önemli olduunu söylemek, çözümsüz görünen sorunlarn çou kez geçici ve çözülebilir olduunu gerçekçi bir dille belirtmek, kiiyi mutlaka ciddiye almak gibi müdahaleler etkili olacaktr. Dier yandan intihar düüncesini önemsememek; ona kzmak, eletirmek ve/veya onunla tartmak, intiharn kötü/yanl bir ey olduunu söylemek, tavsiyelerde bulunmak ie yaramayacaktr.
Sorunlarla ba etme yöntemlerinin birçou öreniliyor
Sorunlarla ba etme yöntemleri kiiden kiiye deiiklik gösterir. Bu yöntemlerin bir ksmi salkl ve olgun baa çkma yöntemleri olup daha ilevseldir. Oysa salksz ve olgun olmayan baa çkma yöntemleri sklkla sorunlarn çözülmesine faydal olmad gibi daha da arlamasna yol açabilir. Sorun çözme yöntemlerini genellikle yaammz boyunca çevremizden öreniriz. Bu noktada ilk önce aile içinde ebeveyn ve/veya dier yaknlarmzn nasl sorun çözdüüne tank olur ve onlarn yöntemlerini benimseriz. Bunun dnda kendi yaam deneyimlerimiz de giderek örenilmi yöntemlerimizin deimesine ve ekillenmesine yol açar. Doutan baz yetenek ve beceriler ile doduumuz aikr olmakla birlikte sorunlarla ba etmede kullanlan yöntemlerin büyük bir ksmnn örenme ile edinildiini söyleyebiliriz. Bu beceri psikoterapi ve psikoeitim gibi uzun süreçli müdahaleler ile edinilebilir.