çevre ve ehircilik Bakan Mehmet Özhaseki, iddet yaanan ve çok yüksek oranda bu iddetin yaand 7 bölgede, batan sona bir proje yaparak, devreye girdik. Hasar büyüktü. Bu 7 bölgede yaklak 70 bin konut hasarlyd. dedi.
Bakan Özhaseki, Diyarbakrdaki temaslar kapsamnda bir otelde düzenlenen basn toplantsnda, çatmalar durduktan sonra Diyarbakrn Sur ilçesinde yaplanlar ve bu çalmalarda gelinen aamay paylamak istediklerini belirtti.
7 Haziranda gerçekletirilen seçim öncesinde büyük bir plan yapldn, bu plana göre HDPnin bamsz bir parti olarak seçime gireceini, AK Partinin iktidardan düecei ve koalisyonlara mahkum edileceini anlatan Özhaseki, Bu dönemde iddet sarmal iyice artacak, insanlar iddetten iyice yorulacaklar, sonra da çukurlar kazlp öz yönetimler ilan edilerek bölücülüe giden yolda ilk adm atlm olacakt. Bütün bu hesaplar yapld. Ama Allaha ükür tutmad. Bölemediler, parçalayamadlar. diye konutu.
Kararllkla bu iin üzerine gittiklerini, bütün ehirleri teröristlerden temizlediklerini kaydeden Özhaseki, Önemli olan bu terörün bitmesinden sonra madur vatandalarn yaralarnn sarlmas, zararlarnn tazmin edilmesi, o günün dünyasnda oluan kötülüklerin skntlarn son bulmasdr. dedi.
Özhaseki, o zaman koordinatör bakanlk olarak devreye girdiklerini, iddet yaanan ve çok yüksek oranda bu iddetin yaand 7 bölgede batan sona bir proje yaptklarn belirtti.
- Yatrm bedeli 10 milyar lira
Hasarn büyük olduunu anlatan Bakan Özhaseki, öyle konutu:
Bu 7 bölgede yaklak 70 bin konut hasarlyd. Bunlarn yarya yakn ar hasarl, biraz daha fazlas az hasarlyd. 30 bin liraya kadar olanlar az hasarl olarak gördük. Onlarn tamamnn bedelini ödedik. Yani vatandan camlar, kaplar krlm, duvarlar yklm, ev de oturabilir durumda ise vatandan hasar bedelini ödedik. Bunun üzerinde olan yerlerde oturulamayacak durumda olan evlerle ilgili de vatandalara ev vereceimizi taahhüt ettik. Bu 7 bölgede toplamda bizim yapacamz yatrmlarn bedeli 10 milyar liray buluyor. Birçok yerde ilerimiz çok hzl bir ekilde devam ediyor.
- Surda 3 bin 700 birim ar hasarl
Bakan Özhaseki, Surda da 3 bin 700 kadar bamsz birimin ar hasarl olarak tespit edildiini bildirerek, bunlarn oturulamayacak durumda olduunu, bu binalarn ykmnn yapldn, zarar tespitlerini yaptklarn, enkaz çalmalarna balayarak, bunlar temizlendiklerini anlatt.
Belki de en zorlandmz yerler tarihi binalara bitiik olarak yaplm yerlerdi. Tarihi binalara zarar gelsin istemiyoruz. çünkü buras çok önemli bir yer. Bitiik olan yaplarn tarihi yaplara zarar vermesi için titizlik gösterdik. Bu nedenle ykm çalmalar uzun sürdü. Koruma Amaçl mar Plan vard. O adeta bizim anayasamzd. diyen Özhaseki, onun dnda bir ey yapmayacaklarn her yerde ilan ettiklerini vurgulad.
Kötü bir ey yaandn belirten Özhaseki, nallah bir daha olmaz diye hep dua edelim ama bu yaanmlardan sonra da ne yapacamz konusunda da bu ortam doru iler yaparak bir frsata dönütürelim diye bir kararmz vard. Burada yaplacak i Koruma Amaçl mar Planna göre hareket edip Suru asli kimliine döndürmek. O amaçla çalyoruz. diye konutu.
Vatandalarla tek tek görütüklerini, haklarnn ne olduunu anlatmaya devam ettiklerini bildiren Özhaseki, u ana kadar bin 200 kadar vatanda ile mutabakat zapt imzalandna iaret etti.
Hz. Süleyman Camisinin çevresinde çalma yapldn, öncesinde çok çirkin yaplar ve gecekondularla dolu, ykk harabe, içine girilemez bir alann bulunduuna dikkati çeken Özhaseki, toplam alann 115 dönüm olduunu, yatrlarn yer ald, insanlarn özel olarak ziyaret ettii alanda istimlak edilecek yerleri bedellerini ödeyerek, istimlak gerçekletirdiklerini kaydetti.
nsanlarla anlaarak oradan tahliyelerini saladklarn, sonra çok güzel bir peyzaj projesi hazrlayarak uygulamaya koyduklarn aktaran Özhaseki, daha önce temelini attklar alann bugün açln yaptklarn, çok hzl davrandklarn ifade etti.
Madem 3 bin 700 ev ykld, bütün vatandalarmz da ev isteyebilir diye çok hzl davranarak ev yapalm diye karar verdik. Sur içerisinde TOK konutlar yaplmayacana göre Diyarbakrn çevre mahallelerinde konut yapmna baladk. diye konuan Özhaseki, konut ihtiyacna binaen TOKnin 5 bin 637 konutun yapmna baladn, u anda bin 400 kadar konutun hazr olduunu aktard.
Konut isteyen vatandalara bu konutlar verdiklerini, vatandan 100 metrekarelik evine karlk 100 metrekarelik evi bedelsiz olarak teslim ettiklerini anlatan Özhaseki, öyle devam etti:
Onun evi eskiydi, 20-30 yllkt demiyoruz. Yklm evine karlk olarak metrekaresine metrekarelik verilerek zarar karlanm oluyor. Evini terk ettii günden itibaren kira yardm yapyoruz. Kira yardm 745 lira. Vatandalarn maduriyeti gidermek için ne kadar oturursa yardm ödenmeye devam edecek. Yklan evdeki eya bedelini de kendilerine veriyoruz. Ona ölçü olarak da binann hasar bedelinin yüzde 12sini alyoruz. 100 bin liralk bir ev yklmsa 12 bin lira da eya bedeli ödüyoruz. Surda evi yklan vatandalardan isteyenler TOKnin konutlarndan alabilirler.
Sokak salklatrma çalmasnn Gazi Caddesinde yapldn, çalma ile dükkanlarn düzenlendiini bildiren Özhaseki, Diyarbakrn bazalt ta ve ahap çalmas yapldn, dükkanlarn batan sona yenilediklerine iaret etti.
stanbul Büyükehir Belediyesi ile Sur Belediyesinin karde belediye olduunu bildiren Özhaseki, bu kapsamda stanbul Büyükehir Belediyesinin Gazi ve Melikahmet Caddesini kent mobilyalar da dahil olmak üzere, batan sona yenileyeceini anlatt.
Surdaki tarihi eserlerin tümüne sahip çktklarn, Surun binlerce yldr yaayan kavimlerin olduu bir yer olduunu kaydeden Özhaseki, bin 200den fazla tescilli eserin bulunduunu, bunun yaklak yarsnn kamu binas, yarsnn da sivil mimari örnekleriyle dolu olduunu belirtti.
- Evler geleneksel Diyarbakr evleri olacak
Terör srasnda özellikle teröristlerin içlerine girerek yuvalandklar Kurunlu Camisi gibi çok güzel camilerin, kiliselerin, havralarn, çemelerin ve hanlarn bulunduunu vurgulayan Özhaseki, bunlarn mülkiyeti kime ait ise onlarn hepsinin restore edildiini bildirdi.
Özhaseki, konumasn öyle sürdürdü:
Mesela Vakflar Genel Müdürlüüne ait 16 eser vard, hasar görmütü. Onlarn hepsinde restorasyon projesi balad. Hem Kurunlu Cami hem kilise yaplyor. Elimizde ne kadar tarihi eser varsa aslna uygun olarak restore ediyoruz. Yaptmz en güzel faaliyetlerin de biri de ilçede artk betonarme, briketten çirkin yaplama yok, yaplmayacak. Sur ilçesinde yaplacak olan bütün evler bizim bildiimiz geleneksel Diyarbakr evleri gibi ina ediliyor. Ta yap, avlulu. Bu biraz zor, biraz zaman da alyor. çünkü boalan mahallelerin projelerinin yaplmas, kurullardan geçilmesi sonra aslna uygun olarak ina edilmesi baya bir süreç. Ama baladk. 44 evin inaatna baladk. Alipaa ve Lalebey mahallelerinde 135 dönümlük bir alan var. u an boaltlyor. Bu alanda geleneksel Diyarbakr evlerinin onlarcas yaplyor. Kurullardan geçmek üzere.
Dicle Vadisi Projesi kapsamnda 320 dönüm üzerinde Diclenin sulak arazisinde Surlarn yannda büyük rekreasyon alanna baladklarn, burada daha önce birtakm gecekondular ve ykk dökük harabe eklinde görüntülerin bulunduunu belirten Bakan Özhaseki, imdi burada Surlarn dibinde çok güzel cennet bahçesi gibi bahçeler olduunu, inaatlarna baladklarn, çalmalarn hzla devam ettiini bildirdi.
Bakan Özhaseki, 5-6 ay içerisinde 320 dönüm üzerinde yaptklar park faaliyetini bitireceklerini, bunun devamnn geleceini aktard.
Burann hepsi bin 100 dönüm. Bir ksm mehur Hevsel Bahçeleri olarak da anlyor. UNESCOnun da takip ettii yer buras. Burann da aslna uygun olarak yapyoruz. diye konuan Özhaseki, sözlerine öyle devam etti:
Alt yap çalmas balattk. 55 kilometre su kanal projesi kilitli parke projeleri. Bir de özellikle Surun yukardan görüntüsü kalkan bal eklindeydi. Kalkan balnn yarsnda içeride bir servis yolu vard, turistler için. Ama dier yarsnda yol yoktu. O yolu tamamlyoruz. Özellikle ben de elime kalem alp çaltm. Otoparklar nerede olacak, yaya yolu nerede olacak, turistler durduu zaman nereye yürüyecekler? Bütün bunlar hesap ederek 360 derecelik bir yol oluturuyoruz.
- Sur yeniden ihya edilecek
Surda evi yklan bütün insanlara müthi yardmlar yapldn, Toplum Yararna çalma Program kapsamnda 6 bin kiinin çaltn belirten Özhaseki, Burada bir yara var. Bir çatma yaand, insanlar evlerinden oldu. O zaman biz bir taraftan evlerini yaparken teslim ederken ticareti yeniden canl hale getirirken isiz kalan insanlar da hiç deilse zorda kalmasn diye 6 bin kiiye çalma imkan saland. dedi.
Suru yeniden ihya ettiklerini, burada geleneksel yaamn da ticaretin de devam edeceini kaydeden Özhaseki, unlar anlatt:
nallah bitirdiimizde ki süre veremiyoruz. Bütün yapacamz iler aslnda 3-5 ay içerisinde bitirebiliriz. Fakat klasik o Diyarbakr evlerinin yapm konusu hem projelerin yaplmas sonra mülkiyet sorunlarn çözülmesi, arkasnda projelerin kurullardan geçirilmesi o ta evlerin tek tek ince ince nak nak yaplmas uzun süreceinden sadece o konuda bir süre veremiyorum. Biraz zamana muhtaç. Ama sabrla yaplacak bir i. Onun dndaki bütün ileri bu senenin sonu gelmeden bitiririz. Sadece Diyarbakr evleri biraz zaman alacak gibi görünüyor. Bittii zaman buras turizm açsndan çok önemli bir destinasyon merkezi olacak. Herkes buray görmeye gelecek. Bin 200 tarihi eser var. Klasik olarak burada evler var, yaam devam ediyor. nsanlar tarihi eserleri görmeye gelecek, inanç turizmi artacak, Elbetteki Diyarbakrn lezzetlerini tatmak isteyecekler. Sur yeniden ihya edilecek. Bütçe olarak burada yaklak 2 milyar lira ön gördük. Sur için harcayacamz para 2 milyar lira.
Uluslararas Af Örgütü ve terör örgütü PKKnn ayn az kullanp durmadan hükümeti suçlayarak bir tehcirden ve insanlarn linç edildiinden bahsetmesi, buralarn boaltlp zenginlere i merkezi yaplaca yalanlarnn söylenmesi, içeride TOK konutlarnn yaplarak koruma amaçl imar planna uyulmayaca yalannn atlmas hepimizi rahatsz ediyor. diye konuan Özhaseki, fakat yalann ömrünün uzun olmadn, anlattklarnn dnda bir tek ta ta üzerine koymadklarn, asla Koruma Amaçl mar Plan dnda bir ey yapmadklarn vurgulad.
- çkan sonuç vatandalar mutlu edecek
Mecliste de zamannda bir gensoru verildiini, konumacnn kendisi olduunu anmsatan Özhaseki, Hep yalanlar unlard. Orada camileri, kiliseleri niye istimlak ediyorsunuz? Niye millettin maln elinden alyorsunuz? El insaf arkadalar. u geldiimiz noktada Surda yeni betonarme binalarn yaplmadn ve boaltlan yerlerde zenginlere i merkezlerinin yaplmad, kimseye peke çekilmediini herkes görüyor. Sonunda ortaya çkacak proje buray bir kültür ve inanç merkezi ve turizmin önemli bir destinasyon merkezi haline getirecek. Bütün hesaplarn bunun üzerine yapyoruz. Fakat örgütün kara propagandas da hala bitmiyor. Önemli deil. Biz iimize bakacaz. Vatandalarmz hepsini görüyor. Neticesinde çkan sonuç vatandalar mutlu edecek diye düünüyorum. ifadelerini kulland.
Evi yklan vatandaa birkaç seçenek sunduklarn kaydeden Özhaseki, eer isterse TOK konutlarndan metrekaresine tam metrekare vermek üzere, hiç borçlandrmadan yeni konut teklif ettiklerini bildirdi.
Para isteyene para verdiklerini, arsasnda evini yapmak isteyene de imar planna uymak artyla hafriyat bedelini verdiklerini, evi yapmasn istediklerini, isterse projesine bile yardmc olabileceklerini ifade ettiklerini anlatan Özhaseki, Elimizde bulunan TOK konutlarndan baka ehirlerde konut almak isterse bunu da teklif ediyoruz. Yani evi yklan vatandaa teklif edilecek ne varsa hepsini teklif ediyoruz. çünkü burada bir maduriyet var. Biz o maduriyeti gidermek istiyoruz. Terör örgütü yakt, ykt, insanlara acmad, ama biz devletiz, bizim merhametli ve efkatli kollarn açarak insanlarn yarasn sarmamz lazm. imdi o dönemdeyiz. Bunlar da srasyla yapyoruz. deerlendirmesinde bulundu.
Surdaki harcamalar 2 milyar lira
Bu yaplarn çevre ve ehircilik Bakanl, Kültür ve Turizm Bakanl ile Vakflar Genel Müdürlüünce restore edildiini anmsatan Özhaseki, Sur içerisindeki harcamalar alt alta koyduumuzda 2 milyar lira bir bedel tutuyor. bilgisini verdi.
Özhaseki, Surda hak sahiplerinin kararsz olduuna iaret ederek, 3 bin 700 civarnda hasarl konutun bulunduu Surda bin 200 civarnda mutabakat zaptnn imzalandn aktard.
Hak sahiplerinin bazlarnn TOK konutlarn tercih ettiini, bazlarnn Sur içerisinde ev yapmak istediini, bir ksm vatandan ise konutunun bedelini istediini anlatan Özhaseki, vatandan talep ettii seçeneklere raz olduklarn belirtti.
Bakan Özhaseki, evini yapmak isteyenlerde art olduunu vurgulayarak, öyle konutu:
Ama onlar da iin zorluunu görünce vazgeçiyorlar. Hakikaten proje yaptrmak, bunu kurullardan geçirmek ve o projeleri aslna uygun olarak yaptrabilmek bazen insann takat gücünün üstünde gibi gözüküyor. Ne kadar yardmc olursak olalm zor görünüyor. Baz vatandalarmz, Geleneksel Diyarbakr evlerini yapn bize oradan evimizi verin. diyor. Arada fark çkarsa fark istiyoruz. Bazen konu komu bir araya gelip TOKden ev alalm, bazen de biraz daha bekleyelim diyorlar. Biz de sabrla bekliyoruz.
- nsanlar yanl yerlere çekiyorlar
Bakan Mehmet Özhaseki, yürütülen çalmalarla ilgili kara propagandann ard arkasnn kesilmediini dile getirdi.
Bunu engellemek için çalmalar bilboardlara asp, yaplanlar göstereceklerini belirten Özhaseki, öyle devam etti:
O propagandann önüne geçmek için de bir takm tedbirler almamz icap ediyor. Terör örgütünün sivil uzantlar darda baz avukatlar vastasyla çok yanl bilgilendirme yapp insanlar yanl yerlere çekiyorlar. Burada mutabakat zabtnn az imzalanmasnn bir nedeni de o ite. Yurt dna götürürüz, orada çok büyük paralar kazanrz, öyle böyle yaparz. gibi, bu ie devam ediyorlar.
Eer onlar bu ülkenin insanlarysa ben bunu Meclisteki siyasi partilerdeki arkadalara da geldiklerinde ifade ettim, bana yardmc olmalar lazm. Ben bir Kayseri Milletvekili olarak Ankaradan kalkp buraya geliyorum, u projeleri ortaya koymak için çrpnyorum, fakat burada o arkadalarn hiçbirisi yardmc olmad gibi yaptmz tüm ilere de takoz olmaya devam ediyor. Bu Diyarbakr, bu vatan sevmek deil. Bu devlet, teröristlerin yakt ykt yerdeki insanlarn maduriyetini gidermek için kt imkanlarda büyük bütçe ayrm, vatandan gönlünü kazanmaya çalyor. Onlar da birazck Diyarbakr ve vatan sevgisi varsa artk bu yalanlardan vazgeçsinler. Onlara diyecek baka bir ey bulamyoruz.
- Devlet olmann gerei vatandaa merhametle yanamaktr
Tapusu olmayan ailelerin durumuna ilikin bir soru üzerine Özhaseki, mülkiyeti esas aldklarn söyledi.
Yarn 100 bin kii gelse Ben burada oturuyordum derse nasl ispatlayacaz. Bizim muhatap alacamz tapudur. Sur içerisinde neredeyse hazine arazisi hiç yok gibi. Tapu sahibi ve muhatap olacamz kiiler belli. diyen Özhaseki, u deerlendirmeyi yapt:
çatmalardan sonra ekipler aylarca o evleri tek tek gezdi. Fotorafn çekip, metrekaresine ve bina yapsna kadar yazdlar. Aslnda eer çok objektif davranp doru yaplacaksa içerideki yklan evlerin hiç birisine tam karlk ev vermemek lazm. çünkü karlamyor ki. Ama devlet olmann gerei vatandaa merhametle yanamaktr. Burada çatma yaanm, vatanda madur olmu. O zaman eskiden ne olup bittiine bakmadan hepsinin evini teslim etmek gerek. Devlete yakan bu, biz de bunu yapyoruz. Kiraclar kira yardm alyor. Üzerinde ev varda tapusu kendisinin deilse onlar da enkaz bedeli, eya bedeli alyor. Kendisinin olmayan bir arsann tapusunun bedelini de ona veremeyiz.
- Mirasçlar ihtilafl
Evleri bulananlarn mirasçlar arasnda da sknt yaandna iaret eden Özhaseki, Karmzda muhatap bulamamamzn bir sebebi de o. Kendi aralarnda ihtilaf var. Yapacak bir eyimiz yok. Nihayetinde hisselerine düen paray ödeyeceiz. dedi.
çevre ve ehircilik Bakan Özhaseki, bin 100 hektar kapsayan Dicle Vadisi Projesinde yürüyü ve bisiklet yollarnn yan sra içerisinde hediyelik eya, cami, dinlenme yerlerinin yer ala alaca sosyal tesislerin bulunacan aktararak, Yapacamz her ey tarihi eserleri gölgelemeyecek, onlara zarar vermeyecek. Bakldnda silüetini etkilemeyecek ekilde olacak. Yoksa mutlaka ticari faaliyetler olacak. Zenginlerin çarlar, al veri merkezleri gibi öyle eyler olmayacak. ifadelerini kulland.
Toplantya, Vali Hüseyin Aksoy, Diyarbakr Büyükehir Belediyesi Bakan Vekili Cumali Atilla, AK Parti Diyarbakr Milletvekili Ebubekir Bal da katld.