Mevlanann izinden giden Mevlevilerin yüzyllardr icra ettii sema ayini, dervilerin giydii kyafetlerden yaplan ritüellere farkl semboller ve anlamlar içeriyor.
Mevlana Celaleddin-i Ruminin 746. Vuslat Yl Dönümü Uluslararas Anma Törenleri, 17 Aralktaki eb-i Arus program ile sona erecek.
Mevlanann vefatnn üzerinden yüzyllar geçse de adyla özdeleyen sema törenleri, dünyann birçok ülkesinden insanlar buluturmaya devam ediyor.
Konyada, Mevlanann kabri ve Mevlevilikle ilgili özel eyalarnn bulunduu müze ile Mevlana Kültür Merkezinde yaplan anma programlar youn ilgi görüyor. Bu ilgi her yl olduu gibi ünlü düünürün vefat günü olan 17 Aralkta eb-i Arus program ile dorua çkacak.
Eserlerinde, ölümünü düün günü olarak ifade eden Mevlana, bu konudaki düüncelerini u sözlerle anlatyor:
Bizim ölümümüz her ne kadar sana matem olursa da aslnda, Hakla buluma vakti olduu için bizim en neeli, en mutlu zamanmzdr. çünkü bu dünya bizim zindanmzdr. Zindann harap oluu, ykl, zindandakileri sevindirir. Yani bizim bedenimiz, ruhumuz için bir zindan kesilmitir. Ölüm, bedeni yknca, topraa düürünce, ruh zindandan kurtulacak, Hakka kavuacaktr.
- Sema Mevleviliin temel felsefesini yanstyor
Mevlanann anld törenlerde icra edilen sema ayini, Mevleviliin temel felsefesini yanstan önemli sembolleri içeriyor. Sema genel olarak, kainatn oluumunu, insann alemde diriliini, Allaha olan ak ile harekete geçiini ve kulluunu idrak edip insan- kamile doru yöneliini ifade ediyor. Asrlardr Mevlevi dervilerince icra edilen ayinlerde semazenlerin giydii kyafetler de bu felsefenin önemli sembolleri arasnda yer alyor.
Benliinden ölü olan Mevlevi derviinin, bandaki sikkesi nefsinin mezar ta, giydii beyaz tennuresi kefeni, srtndaki hrkas ise kabri olarak kabul ediliyor.
Semazen, ayin srasnda üstündeki siyah hrkay çkararak, sembolik olarak hakikate doarken, kollarn balayarak da bir rakamn temsil ediyor. Dervi, böylece Allahn birliine de ehadet etmi oluyor.
Semahane kainat, sa taraf görünen ve bilinen madde alemini, sol taraf ise mana alemini temsil ediyor. Kudümün ilk vuruu Ol emrinin anlatmn, ney insan- kamil, neyin üflenmesi ise srafilin Suru üflemesini simgeliyor.
- Dört selam dört kademeyi anlatyor
Kalkarken yere el vurmak hem Olmann hem Suru iitince kabirden kalkmann sembolü. Tecelli rengi olan krmz renkli post üstündeki eyh, Hazreti Mevlanay temsil ediyor. Semadaki selamlar zat, sfat, fiil ve vahdet gibi tasavvuf anlamlarn tayor. Dört selam, eriat, tarikat, hakikat ve marifet kademelerini anlatyor. Dördüncü selamda; Allahn tek ve gerçek varl ile var olu olan, vahdet durandan kprdamadan, ayak direyerek duru anlatlyor.
Mevlanann vefatndan sonra halefi Hüsameddin çelebi tarafndan cuma namazna müteakip, Kuran okunduktan sonra, toplu bir halde sema yaplmas bir gelenek haline getirildi. Bununla beraber belirli bir zaman ve mekana bal kalmakszn, çeitli vesileler ile sema yapld da biliniyor.
Kültür ve Turizm Bakanl Konya Türk Tasavvuf Müzii Topluluu Müdürü ve Postniin Fahri Özçakl, semann iitme manasna geldiini söyledi.
Mevlana Celaleddin-i Rumiden günümüze kadar Mevlevilerin sema yaptn dile getiren Özçakl, Hazreti Mevlana bir anlk cezbe ile Allah akyla sema yapmtr. Daha sonra olu ve torunu tarafndan Mevlevilik içerisinde bir yaam biçimi olarak günümüze kadar icra edilmitir. Sema eden dervi her döndüü çarkta Allah zikreder. Mevleviler sema ritüeline farkl bir anlam ve mana yüklemitir. Yani semazenin sikkesinden hrkasna kadar hepsinin bir anlam vardr. diye konutu.