Türkiye ile Makedonyann ortak çalmas sonucu 2017 ylnda UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterine kaydettirilen Hdrellez, etkileyici hikayesi ve gelenekleriyle dikkati çekiyor.
Her yl 6 Maysta ülkenin dört bir yannda çeitli etkinliklerle geleneksel bayram olarak kutlanan Hdrellez için bu yl ise dünyay etkileyen yeni tip koronavirüs önlemleri kapsamnda geni katlml etkinlikler yaplamayacak.
Hdrellez öncesindeki günün akam vatandalar ev, araba, çocuk gibi dileklerini bir kada çizerek gül aacnn dalna balyor ya da bu aacn dibine toprak üzerine yanstyor. Bereket getireceine inanld için gül aacnn dibine para da gömülüyor.
Hzr ve lyas kelimelerinin birletirilmesi sonunda ortaya çkan Hdrellez, Anadolu, Krm ve Azerbaycan ile Orta Dou ve Balkan ülkelerinde bayram olarak kutlanyor.
Halk inancna göre, peygamber olan Hzr ile lyas, her yl sadece bir kez buluuyor. Hzr peygamberin karada darda kalan kiilere yardm ve klavuzluk ettii, ayn zamanda bolluk getirdiine, lyas peygamberin de sularn koruyucusu olduuna inanlyor.
nana göre, bolluk ve bereketi simgeleyen kiiler olduklar için onlarn ayaklarn bast her yerin yeerdii, temas ettikleri her eyin bereketlendii ve ifa dattklar kabul ediliyor.
Hdrellez, dünyann farkl yerlerinde Arice, Alt Mays, Aya Yorgi, Aziz George, Bahar Bayram, Ederlez, Erice, Erilce, Hederlez, Hdrellez, Hiderlez, Hzr ile lyas, derlez, lk Yaz, Mantifer, Mar Curcos, Ruz- Hzr (Hzr Günü) isimleriyle de anlyor.
Hdrellezi bayram olarak kutlayan Romanlar ise bu güne Kakava ismini veriyor.
Ege Üniversitesi Türk Dünyas Aratrmalar Enstitüsü Öretim Üyesi Prof. Dr. Alimcan nayet, Hdrellez kutlamalarnda görülen baz adetlerin slamiyet öncesine ait olmasnn bu gelenein Türklerde eskiden beri var olduunu gösterdiini söyledi.
Hdrellez geleneinin Türk dünyas ve Anadolu corafyas ile snrl olmadn, Irak, Suriye ve Balkan ülkelerinde de kutlandn ifade eden nayet, nanca göre Hzr ile lyas, her yl 5 Mays 6 Maysa balayan gece bir gül aac altnda bulumaktadr. Dolaysyla bu iki kutsaln bulutuu günün, temas ettikleri her eyin de insanlara bereket, ksmet ve shhat getirdiine inanlmaktadr. Dilek dileyenlerin gül dalna, aaçlara bez balamas, hastalarn çimenler üzerinde yuvarlanmas, o gecenin suyuyla ykanp arnmalar bu inantan kaynaklanr. dedi.
Alimcan nayet, bu gün öncesinde ev, çevre ve beden temizliinin yaplmas, giysilerin yenilenip deitirilmesi, Hdrellezde ise krlara çkp elence enlik ve oyunlar düzenlenmesi, sofralar kurulup yemek yenmesi, ate yaklp üzerinden atlanmas, mezar ziyareti, bolluk bereket dualar, dilek tutulmas gibi pratikler slamiyet öncesi uygulamalar yansttn anlatt.
- Kutlamalar özel seçilmi mekanlarda yaplr
Hdrellezin Türk dünyasndaki çeitli bölgelerde farkl uygulamalarla kutlandna dikkati çeken nayet, öyle konutu:
Hdrellez gününde kutlamalar özel seçilmi mekanlarda yaplr. Bu mekanlar genellikle yeillik, aaçlk, ormanlk ve su kenarlardr. Kutlamalar srasnda kurban kesilir. Sofralar kurulur, yumurta piirilir. Güre düzenlenir, mendil kapma, ip atlama, salncak gibi çeitli oyunlar oynanr. Kr gezisi yaplr, at yarlar yaplr. Maniler söylenir, salncakta sallanlr. çeitli yarlar düzenlenir. Elma, yourt yeme, kakla yumurta tama yarlar yaplr. Kesilen kurbanlar fakirlere datlr. Dargnlar bartrlr ayrca Hdrellez kutlamalar srasnda Türk mutfak kültürünün zenginlikleri de sergilenmektedir. Sofralarda Hdrellez çorbas, kekek, sütlaç, un helvas, kete, çörek, baklava, börek, kuzu çevirme, yumurta, peynir, gözleme, dolma, lokum, pide, mant, güveç, tavuk dolmas, hamsi buulama, mhlama, bandrma, kaymakçina, sütpite, gölle gibi yemekler yaplr. Sofralarn bu denli zengin olmas insanlarn bolluk ve bereket dileiyle ilgilidir.
nsanlarn bolluk, bereket gibi dilek ve isteklerini yanstan Hdrellez geleneini ilevsel olarak sosyal dayanmay güçlendirdiini belirten nayet, Hdrellez Türk dünyasnn, Orta Dou ve Balkanlarn ortak deerlerinden birisidir. Bu gelenei korumak, yaatmak ve zenginletirmek çok önemlidir. ifadelerini kulland.