Diyarbakr ehir Planclar Odasnn çevre ve ehircilik Bakanlnn Dicle Vadisini yaplamaya açan Dicle Vadisi Rekreasyon Alan Projesinin 1inci etabn iptali istemiyle açt davada mahkeme, Bakanln ilemlerini hukuka, mevzuata, kamu yararna aykr bularak iptaline karar verdi.
Bakanln Dicle Vadisini yap alan ilan etmesiyle UNESCO Dünya Kültürel ve Doal Miras listesinde yer alan Hewsel Bahçelerinin yok edilmesi riskine kar, Diyarbakr Büyükehir Belediyesinin Bakanlk kararnn aleyhine açt davay kazanmas 15 Temmuz darbe giriimiyle tersine döndü. Diyarbakr 1inci dare Mahkemesinin Dicle Vadisinin iptal kararna ramen, darbe giriiminin ardndan ilan edilen Olaanüstü Halin (OHAL) hükümete Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çkarma yetkisi vermesiyle Hükümet, 644 sayl çevre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Görevleri Hakknda Kanun Hükmünde Kararnameyle Dicle Vadisinin yaplamaya açlmasn yeniden gündemine ald.
Bakanlk, söz konusu KHKye dayanarak bir dizi projeden oluan Dicle Vadisi Rekreasyon Alan Projesini hazrlayarak Dicle Vadisinde bulunan Hewsel Bahçelerini de içine alacak ekilde birkaç etaptan oluan projenin startn verdi. Uygulamas çevre ve ehircilik Bakanl tarafndan yürütülen projenin temeli, dönemin çevre ve ehircilik Bakan Mehmet Özhasekinin katld törenle 4 Ocak 2017de atld.
PROJE DCLE VADSNN YAPILAMAYA AçIYOR
Diyarbakrn dousundan balayarak güneye doru akn sürdüren Dicle Nehrini içine alan Dicle Vadisi alann yaplamaya açan projenin, çevre ve ehircilik Bakanlnca 1inci Etap Uygulama Alan 31,85 hektar olarak belirlendi. Kuzeyde Hewsel Bahçeleri, güneyde On Gözlü Köprü, batda Ovaba-Diyarbakr Karayolu ve douda Krklar Tepesiyle snrlandrlan proje kapsamnda, Dicle Vadisinin doa park, yürüyü yollar, aaçlandrma alanlar, sosyal tesisi ve cami ina edilmesi kararlatrld.
KARAR BEKLENMEDEN YAPILAMA BALATILDI
Bakanlnn kararnn ardndan ehir Planclar Odas, kararn iptali için Diyarbakr 3üncü dare Mahkemesine bavurdu. Yarg karar beklenmeden On Gözlü Köprü ve Krklar Da yamaçlarnda balatlan ilk etap çalmalarnda neredeyse sona gelindi.
Bakanln KHKye dayanarak yaplamaya olanak salayan imar deiiklii karar sonras balatlan projenin iptali istemiyle mahkemeye bavuran ehir Planclar Odas, projenin bir ksmnn Dicle Nehrinin kamusal ky alannda kald, bir ksmnn imar planna göre afete maruz kalm bölge statüsünde kaldrlarak yaplamaya uygun olarak deitirildii, plan deiikliinin nehir üzerinde göletler olumasna ve vadinin ekosisteminin bozulmasna yol açaca gerekçesiyle iptalini istedi.
çevre ve ehircilik Bakanl ise mahkemeye verdii savunmada, Vadinin doal karakterinin korunaca, planda Dicle Vadisinin doal park olarak deerlendirildii, kültürel deerlerin korunmasna öncelik verildii, mevzuatta belirlenen yaplama koullarnn almayaca, takn alannda yaplacak yaplama için Devlet Su leri 10. Bölge Müdürlüünden görü alnaca, afet bölgesi ve jeolojik yönden yerleime uygun olmayan alanda yaplama yaplmayacan savundu.
MAHKEME DREKT ESASTAN KARAR VERD
Mahkeme yürütmeyi durdurma istemi hakknda karar vermeksizin direkt esas hakknda kararn verdi. Mahkeme kararnda, çevre ve ehircilik Bakanlnn özel hallerde imar planna dahil olabileceine iaret ederek onun dndaki genel olarak belediye snrlar içinde nazm imar planlarnn mevzuatta belediyelerin yetki alannda olduuna vurgu yapt.
Mahkeme, kararnda 644 sayl KHKnin 2nci maddesinin bendinde Bakanln görevlerinin sralandn, nazm imar plannda deiiklik yapma yetkisini verilmedii, Meknsal Planlar Yapm Yönetmeliine göre, alt ölçekli planlamalarn üst ölçeklere göre yaplaca, Bakanln 1/1.000 ölçekli uygulama plannn 1/5.000 nazm imar planna aykr olamayacan, kesinlemi imar planlarnn koullarn deiimi ve zorunluluk halinde düzenleme srasnda ayrlmas zorunlu olan ilkeler ve yeni verilere uyulmak artyla deitirilebileceini belirtti.
PLAN HYERARSNE AYKIRILIK TEKL EDYOR
Mahkeme, kararnda projenin bir ksmnn UNESCO Dünya Kültür Miras listesinde yer alan sur ve Hewsel Bahçelerini kapsadna iaret eden mahkeme, dava konusu alann 1/5000 Nasm mar Plannda afete maruz bölge olarak tanmlandn, Bakanln 1/1000 ölçekli Uygulama mar Plannda bölgenin önlem alnabilecek derecede stabil sorun olarak snflandrld ve bu ekilde yerleime açlmasyla söz konusu nazm imar planyla arasnda uygunluk bulunmad, alt ve üst ölçekli planlar aras kademeli birliktelik ilkesine ile plan hiyerarisine ayrlk tekil ettiini tespitine yer verdi.
HUKUKA, MEVZUATTA, KAMU YARARINA AYKIRI
Mahkeme kararnda, dava konusu olarak aaçlandrlacak yer olarak 1/5000 ölçekli plann 1inci Etap Uygulama Alan Plannda uygulama alannn içeriinde ne gibi kullanmlarn yer alacann belirtilmedii, 1/1000 ölçekli Uygulama mar Plannda ise rekreasyon alan, aaçlandrlacak alan, on metrelik yol ve otopark olarak planland, bu yönde bir planlamann motorlu araç giri çknn snrlandrlmas, servis ve güvenlik hizmetleri dnda alana araç giriinin kstlanmas, alan içerisinde otopark düzenlemesinin yaplmamas yönünde düzenlemeler ihtiva eden Diyarbakr Kalesi ve Hewsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alan Yönetimi Plan hükümleriyle çelitiine dikkat çekti.
Mahkeme imar plan deiikliine, hukuka, mevzuata, kamu yarar ve planlarn kademeli birliktelii ilkesine uygun olmad sonucuna vararak dava konusu ilemlerin iptaline karar verdi.