Türkiye statistik Kurumu (TÜK), Birlemi Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafndan 2021 yl Dünya Nüfus Gününün temas olarak belirlenen Üreme salna ve tüm insan haklarna öncelik verilmesi mesaj çerçevesinde, Türkiyedeki söz konusu gruplarn mevcut durumlarna ilikin verileri açklad.
TÜKin Dünya Nüfus Günü bültenine göre, Birlemi Milletler Kalknma Program (UNDP) tarafndan, 1989 ylnda dünya nüfusunun 5 milyar insana ulat 11 Temmuz 1987 tarihi Dünya Nüfus Günü olarak kabul edildi. Bu özel günde Birlemi Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafndan her yl nüfusun önemli konularn ele alan bir tema belirlenerek, buna ilikin farkndalk oluturmaya yönelik çalmalar yaplyor.
UNFPA, son yüzyln en büyük küresel salk sorunu olan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgnnn dünyadaki tüm insanlar, özellikle de krlgan nüfus olarak tanmlanan gruplarn saln tehdit ettiine ve toplumsal cinsiyet eitsizliklerini iddetlendirmekte olduuna iaret ediyor. Fon, salgn döneminde salk sistemlerinin yetersiz olduu ülkelerde üreme sal hizmetlerine ve aile planlama yöntemlerine eriim salayamayan ve ayrca aile içi iddete maruz kalan kadn ve kz çocuklarna dikkati çekiyor.
Bu dorultuda UNFPA, 2021 yl Dünya Nüfus Günü temasnda, deien dourganlk oranlarnn çözümünün üreme salna ve tüm insan haklarna öncelik verilmesiyle salanacana vurgu yapt. Bu amaçla dourganlk ve evlenmeler konusunda temel bilgiler sunuldu.
UNFPA tarafndan 2021 yl Dünya Nüfus Günü temas olarak Üreme salna ve tüm insan haklarna öncelik verilmesinin vurgulanmasna karar verildi.
TÜRKYE, NÜFUS BÜYÜKLÜÜNE GÖRE SIRALAMADA 19UNCU SIRADA
Birlemi Milletler nüfus tahminlerine göre, 2020 yl için dünya nüfusunun 7 milyar 794 milyon 798 bin 729 kii olduu tahmin edildi. En fazla nüfusa sahip ülke 1 milyar 439 milyon 323 bin 774 kii ile çin olurken, bu ülkeyi 1 milyar 380 milyon 4 bin 385 kii ile Hindistan, 331 milyon 2 bin 647 kii ile ABD izledi. Bu üç ülke, dünya toplam nüfusunun yüzde 40,4ünü oluturdu.
Türkiye, 83 milyon 384 bin 680 kiiyle nüfus büyüklüüne göre 235 ülke arasnda 19uncu srada yer alrken, dünya toplam nüfusunun yüzde 1,1ini kapsad.
Canl doan bebek says 2019da 1 milyon 186 bin 560 iken 2020de 1 milyon 112 bin 859 oldu.
Toplam dourganlk hz, bir kadnn dourgan olduu dönem olan 15-49 ya grubunda dourabilecei ortalama çocuk saysn ifade ediyor.
Toplam dourganlk hz, 2001 ylnda 2,38 çocuk iken 2020 ylnda 1,76 çocuk olarak gerçekleti. Bu durum dourganln, nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,10un altnda kaldn gösterdi.
Toplam dourganlk hznn en yüksek olduu il 2020 ylnda 3,71 çocuk ile anlurfa oldu. Bu ili 3,22 çocuk ile rnak, 2,88er çocuk ile Ar ve Siirt takip etti. Toplam dourganlk hznn en düük olduu il ise 1,29 çocukla Karabük oldu. Bu ili 1,31er çocukla Zonguldak ve Kütahya izledi.
Yaa özel dourganlk hz, belli bir ya grubunda 1000 kadn bana düen ortalama canl doan çocuk saysn ifade ediyor.
Ya grubuna göre dourganlk hz incelendiinde, 2001 ylnda en yüksek yaa özel dourganlk hz binde 144 ile 20-24 ya grubunda iken 2020 ylnda binde 115 ile 25-29 ya grubunda görüldü. Bu durum, dourganln kadnn daha ileri yalarnda gerçekletiini gösterdi.
Kz çocuklarnn resmi evlenmeleri
Buna göre, 15-19 ya grubunda bin kadn bana düen ortalama canl doan çocuk saysn ifade eden adölesan dourganlk hz, ya çok genç olan annelerden doan bebeklerin daha yüksek derecede hastalk ve ölüm riskiyle kar karya kalmalarndan dolay anne ve bebek salnn korunmas bakmndan önem tayor.
Adölesan dourganlk hz, 2001 ylnda binde 49 iken 2020 ylnda binde 15e dütü. Dier bir ifadeyle, 2020 ylnda 15-19 ya grubundaki her bin kadn bana 15 doum gerçekleti.
DOUM YAPAN ANNELERN ORTALAMA YAI 29 OLDU
Doumlarn 2001 ylnda gerçekletiren annelerin ortalama ya 26,7 iken 2020 ylnda 29a çkt. lk doumunu 2020 ylnda gerçekletiren annelerin ortalama ya ise 26,5 oldu.
Doum yapan annelerin eitim durumlar incelendiinde, 2019 ylnda ilköretim, ortaokul veya dengi okul mezunu olan annelerin orannn yüzde 34,7, lise veya dengi okul mezunu olan annelerin orannn yüzde 20,8 ve yüksek öretim mezunu olan annelerin orannn yüzde 25,9 olduu görülürken 2020 ylnda ilköretim, ortaokul veya dengi okul mezunu olan annelerin orannn yüzde 35e, lise veya dengi okul mezunu olan annelerin orannn yüzde 22,2ye ve yüksek öretim mezunu olan annelerin orannn ise yüzde 27,7ye yükseldii belirlendi.
2019 ylnda doum yapan annelerin yüzde 2,4ünün okuma yazma bilmedii, yüzde 7,4ünün okuma yazma bildii fakat bir okul bitirmedii, yüzde 8,7sinin ilkokul mezunu olduu tespit edilirken, 2020 ylnda bu oranlar srasyla yüzde 1,9a, yüzde 6,4e ve yüzde 6,8e dütü.
KADINLARDA ORTALAMA LK EVLENME YAI YÜKSELD
Kadnlarda 2015 ylnda 24,4 olan ortalama ilk evlenme ya 2020 ylnda 25,1e yükseldi.
Evlenme istatistiklerine göre, 16-17 ya grubunda olan kz çocuklarnn resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oran 2010 ylnda yüzde 7,8 iken 2020de yüzde 2,7ye dütü.
Birlemi Milletler statistik Komisyonu tarafndan 2013 ylnda kabul edilen Birlemi Milletler Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri 52 Minimum Gösterge Setinde yer alan göstergelerden biri olan 20-24 ya grubunda olup 18 yandan önce evlenen kadnlarn oran 2010 ylnda yüzde 8,2 iken 2020 ylnda yüzde 4,6 oldu.