Yürütülen soruturma kapsamnda maden mühendisleri ve i güvenlii uzmanlar tarafndan hazrlanan bilirkii raporunda, iverenin açk ocak iletme müdürü, bamühendis, daimi nezaretçi, alt yüklenici firma antiye efi asl kusurlu, iveren ve iveren vekili tali kusurlu olarak deerlendirildi.
irvan lçesine bal Maden Köyünde bulunan bakr madeninde 17 Kasmda meydana gelen ve imdiye kadar 14 içinin ölümü, 2 içinin de halen toprak altnda kalmasna neden olan heyelan facias ile ilgili yürütülen soruturmada hazrlanan bilirkii raporu tamamland.
1 AY ÖNCE UYARI YAPILMI
Maden mühendisleri ve i güvenlii uzmanlar tarafndan hazrlanarak soruturma dosyasna konulan raporda, ilginç tespitlere yer verildi. Bilirkii raporunda, alt yüklenici firmann i güvenlii uzmannn 18 Ekim 2016 tarihinde madenin tespit ve öneri defterine, Ar yal havalarda oluabilecek kaya parçalarn dümesi ve toprak kaymalarnn olmas ihtimaline kar ana firmadan önlem alnmas istenilmelidir. Bu süre içerisinde çalmalarn askya alnmas gerekmektedir diye yazd belirtildi. Ancak bu tespit ve öneriye ramen, alt yüklenici iveren tarafndan ana firmaya yazl olarak böyle bir talebin yaplmadnn tespit edildii belirtilen bilirkii raporunda, Bu durumda alt yüklenici ivereni, yükümlülüünü yerine getirmemitir denildi.
Bilirkii raporunda, kanun ve yönetmelikler çerçevesinde açklanan i güvenlii ile ilgili kusur ve durumlardan dolay asl iveren firmann ivereni/iveren vekili, i güvenlii uzman, alt yüklenici firmann i vereni/iveren vekilinin asli kusurlu oldu alt yüklenici firman ksmi zamanl sözlemeli i güvenlii uzmannn tali kusurlu olarak deerlendirildii belirtildi.
Maden iletmesinin de ele alnd bilirkii raporunda öyle denildi:
ARA VE EMNYET BASAMAKLARI UYGUN KOTLARDA OLUTURULMAMI
* Açk Ocak iletmesinin 1570 kotuna kadar olan jeolojik birimler daha salam, üstündeki kotlarda jeolojik birimlerin durayllklarnn daha zayf olduu görülmütür. Maden açk ocak iletme sahasnda meydana gelen kaymann olduu üst kotlarda yaplan incelemelerde yapnn büyük kireç ta bloklar da içeren yamaç molozu gibi gevek malzemelerde olutuu anlalmaktadr.
* Açk maden iletmelii yöntemlerine göre yaplacak çalmalarda Ocak içerisinde basamak, ev açlar, sahadan alnan jeoloji verilere dayanarak, uygun açlardan verilmek üzere yaplmas gerekmektedir.
*1570 kotunda sonraki çalmalarda zemin, jeomekanik özellikleri ve jeolojik yaps göz önünde bulundurulduunda ev eilimlerinin daha yatk ve basamak geniliklerinin daha geni tutulmas gerektii de aikardr.
* Kaymann meydana geldii kotlardaki ev açlarnn yukarda belirtilen verilere göre basamak, ev açs ve basamak genilii deerlerinin uygun deerler olmad görülmektedir.
* Bilirkii ve toporaflar tarafndan 28.11.2016 tarihinde yaplan keifte 1565 ve 1583 kotlarnda basamak ev açlar, basamak yükseklikleri ve basamak genilikleri ölçülmü, yaplan ölçümlerde basamak yükseklii ve basamak geniliklerinin 8-11 m arasnda deitii, basamak yüksekliklerinin 20-25 m arasnda olduu, basamak ev açlarnn ise ayn basamakta 3 farkl noktada yaplan ölçümler sonucu ortalama 80 derece olduu görülmütür.
* Maden iletmesi sorumlularnn bu bilgileri gözönüne alarak, basamak geometrisini ayarlamakla sorumlu olmakla birlikte Ocak emniyeti bakmnda oluturulmas gereken ara basamaklarn ve Berm olarak adlandrlan emniyet basamaklarnn da ocakta uygun kotlarda oluturulmad görülmektedir.
* Yalar yeralt su seviyesinin yükselmesine ev malzemesinin ksmen veya tamamen doygun ve akar hale gelmesine, dolaysyla içsel sürtünmenin azalmasn neden olur. Ayrca yalar zeminin birim hacim arln artrp, ince taneli kumlu zeminlerde ise korezyonu azaltr. Su bazen zeminde kayalar kimyasal olarak ayrtrarak, kitlenin direncini azaltr. Bir gün önce bölgede metorolojik verilere göre ya 14,2 kg/metrekare ya miktar ilgili uygulanm ve alnm bir tedbire rastlanmamtr.
Soruturmaya esas olmak maden mühendisleri ve i güvenlii uzmanlar tarafndan hazrlanan bilirkii raporunun sonuç bölümünde ise, Maden bilirkii heyeti olarak, olay mahalinde yapm olduumuz gözlem, inceleme, ölçümler neticesinde tarafmzdan talep edilen belge, bilgi ile kanun ve yönetmenlikler çerçevesinde yapm olduumuz deerlendirmelere göre denilerek yaanan facia ile ilgili kusurlar öyle sraland:
* verenin açk Ocak iletme müdürü, bamühendis, daimi nezaretçi asli kusurlu, iveren/ iveren vekili tali kusurlu
* Alt yüklenici firmann antiye efi asli kusurlu ve iveren/iveren vekili tali kusurlu olarak deerlendirilmitir.