Diyarbakrn Sur ilçesindeki tarihi Yank çar esnaf, geçmiten bugüne tanan çar kültürünü ayakta tutmaya çalyor.
Kurulu tarihi bilinmeyen eski Buday ve sipahi pazarnn da bünyesinde yer ald ve 1914 ylnda geçirdii büyük yangn dolaysyla Kürtçe çariya ewiti (Yank çar) diye bilinen 400 i yerine sahip ehrin en eski alveri mekan, hala gözdeliini koruyor.
Yöresel ürünlerin satnn younlukta olmas dolaysyla özellikle krsal kesimde yaayan vatandalarn ihtiyacn gidermek amacyla ehre geldiinde ilk urad yer olan çar, ehrin farkl yerlerinde açlan AVMlere ramen ayakta duruyor.
çardaki yal esnaf, yllardr ekmek paras kazandklar mekanda, geçmite ustalarndan örendikleri kültürü genç kuaa aktararak yaatmaya gayret gösteriyor.
Sabah birlikte kahvalt yapan esnaf, siftah yapmayan komunun i yerine bereket için bozuk para atyor, dükkanndan ayrlmak zorunda kalan esnafn yerine ise komusu sat yapyor.
-Satmzn yüzde 90n köylülere yapyoruz
Zeki Samsa, 51 yldr çarda manifaturaclk yaptn söyledi.
Eskiden Diyarbakrda çar yalnzca burasyd, baka çar yoktu. diyen Samsa, öyle konutu:
Her ey burada mevcuttu, sobac, ayakkabc, elbise satan ksacas herkes buradayd. Eskisi gibi deil ama çar o özelliini azalsa da koruyor. Köyden gelen vatanda, tüm ihtiyacn buradan karlayp evine dönüyor. Dardan gelen turistler de çary ziyaret ediyor. Satmzn yüzde 90n köylülere yapyoruz. Ürünlerimizle onlara hitap ediyoruz.
Sabahlar kepenk açmadan çay içtiklerini ardndan komu esnafn birlikte kahvalt yaptn belirten Samsa, gün içinde toplanp sohbet ettiklerini de belirtti.
Komularndan bazlarnn babadan kalma mesleklerini sürdürdüünü, iyi komuluk ilikilerinin olduunu ifade eden Samsa, yeni nesil gençlere de gelenek ve görenekleri aktardklarn dile getirdi.
-Ben yokken komum sat yapar
Eski komuluk ilikilerini hala sürdürdüklerini aktaran Samsa, e gelmediimiz gün komular bizi arar, iimiz varsa anahtar alp dükkanmz açp sat yapar. Böyle bir güven ortam var. Para konusunda sktmzda borç vermek gibi bir yardmlamamz var. im çkp dükkandan ayrldm zaman dükkan sen kapatrsn derim. yerimde ben yokken komum sat yapar. Sabah kapdan esnaf arkadam geçerken Nasl iler? diye sorar. Daha siftah yapamadm kardeim dediim gün cebinden bozuk para çkarr, dükkana frlatr. O para siftah, bereket için atlr. diye konutu.
Gün içinde komularla sohbet edip çay içtiklerini birlikte yemek yapp, yediklerini ifade eden Samsa, çardaki herkesin çok samimi olduunu aktard.
Geçmite bir esnafn yakn vefat etmise ayn ii yapan esnafn, defin ilemi bitene kadar i yerini açmadn dile getiren Samsa, Genç esnafa veya yeni balayanlara bu kültürü yava yava alamaya çalyoruz, Biz böyle, öyle yapardk diye. Sa olsunlar onlar da uyuyor. Bu güzel kültürü gençlere yanstmaya çalyoruz, örensinler. Biz gitsek, bunu kimse öretmez, o da biter. ifadelerini kulland.
- Babadan böyle gördük
Esnaf arasnda bir tartma olduunda hemen devreye girdiklerini dile getiren Samsa, Ortam bulup onlar bartrrz. Biri tatl, biri yemek öbürü çay smarlar. Mesele biter, ne karakol ne de mahkeme. Ben 60 yldr buradaym, bir komumla kavgam olmam. Daima yapc olduk, babadan böyle gördük. dedi.
çarda 6 yl önce iyeri açan 27 yandaki Vecdin Taraman da yal esnaftan çar kültürünü örenmeye çaltn kaydetti.
Taraman, Müteriye nasl davranlmas gerektiini, komu ilikisini ve ticareti onlardan örendim. 50 yldr esnaflk yapan kiilerin arasndaym. Burann kültürünü öreniyoruz. Komum namaza gidince dükkanna ben bakyorum. Gelemedii günler dükkannda satn ben yapyorum. eklinde konutu.