Terketmedi sevdan beni/ Aç kaldm, susuz kaldm/ Hayn, karanlkt gece/ Can garip, can suskun/ Can paramparça.../ Ve ellerim, kelepçede/ Tütünsüz uykusuz kaldm/ Terketmedi sevdan beni... gibi unutulmaz dizelere imza atan air, 21 Nisan 1927de Diyarbakrda dünyaya geldi.
Asl ad Ahmet Önal olan Ahmed Arif, Henüz 2 yandayken annesi Sare Hanm kaybetti.
Ahmed Arif, Kerküklü babas Arif Hikmetin memuriyeti dolaysyla ilkokulu Siverekte bitirdi. Diyarbakrda balad ortaokulu Urfada tamamlayan Arif, yatl okuduu Afyon Lisesini ise 1945te bitirdi.
iir yazmaya ortaokul yllarnda balayan Arifin edebiyata ilgisi Afyon Lisesindeyken iyice artt. Usta air, bir açklamasnda iire ilgisini u sözlerle aktarmt:
Yl 1943 olmal. Ta çatlasa 1617 yandaym. Durmadan iir yazyorum. Bir dergi, Seçme iirler Demeti adyla kue kada baslyor. Bir sayfann sol banda Neyzen Tevfik, sa banda Ahmed Arif. Ben, Neyzen Tevfikin torunu yandaym tabii o zaman, hatta daha da küçük. Bir de 10 lira geliyor bana dergiden, telif hakk. Düünün, babam bana ayda 5 lira gönderebiliyor. O yüzden 10 lira büyük parayd o zaman için.
Arifin ilk iirleri 1942de Afyon Halkevi yayn organ Tapnar dergisi ile Millet dergisinde yaymland.
Liseden sonra askerlik görevini tamamlayan Arif, 1947de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Corafya Fakültesi Felsefe Bölümüne kaydoldu. Ahmed Arif, 1948de Merkez Bankasnda memuriyete balayarak hem çalp hem okudu.
- Hasretinden Prangalar Eskittim 1968de basld
Ahmed Arif, tarzn yanstan iirleri 1948de yaymlatmaya balad. Attila lhann düzenledii Rüstemo balkl iiri, Varlk dergisinin yaymlad iirler-1948 antolojisinde yer ald.
Ayn yl, Bir Akamüstü adl iiri, tek say çkan Meydan dergisinde yaymlanan Arif, sonraki yllarda nklapç Gençlik, Yeryüzü, Seçilmi Hikayeler, Soyut, Yeni Ufuklar, Türk Solu, Kaynak, Militan ve Papirüs adl dergilerde yazd.
Baarl air, siyasi görü ve eylemleri sebebiyle 1951de tutukland. Üniversite örenimini yarda brakmak zorunda kalan Arif, memuriyet hakkn da yitirdi. Arif, 7 Ekim 1954te serbest kaldktan sonra, kamu gözetiminde geçirmesi gereken süreyi Diyarbakrda tamamlayarak yeniden Ankaraya döndü.
Fikret Otyamn röportajlarna iirlerinden parçalar almasyla, 1950li yllarn sonlarnda ünü iyice yaygnlaan air Arif, Öncü ve Halkç gazetelerinde düzeltmenlik, teknik sekreterlik ve gazetecilik yapt.
Ahmed Arif, 1967de Aynur Hanmla dünya evine girdi.
Baarl airin, Hasretinden Prangalar Eskittim adl kitab 1968de basld. Bir röportajnda kendisi hayattayken yaynlanan kitabn adna deinen Arif, u bilgileri vermiti:
Bunu anlatmak doru mu bilmiyorum. çok kiisel, duygusal bir ey, artk an olmu. Kitabmn adn Dört Yanm Put Zulas koymutum ama kardeim buna engel oldu. Bana, Kitabna böyle bir ad koymaya hakkn yok. Seni 15 yandaki çocuklar, kzlar taparcasna seviyor. Sen bununla ola ki burjuvazinin tuzaklarn söylüyorsun. Ama u da var, o çocuklara sayg duymalsn. Hatta bu ad, bir iirine bile verme. Msra olarak kalsn. dedi. Düündüm, kardeime hak verdim. Madem öyle, kitabmn ad Hasretinden Prangalar Eskittim olsun, dedim.
Günümüze kadar defalarca bask yapan kitap, Türkiyede en çok baslan ve okunan eserler arasnda yer ald.
- iirlerinin pek çou bestelenerek ünlü isimler tarafndan seslendirildi
Ahmed Arif bir röportajnda nasl yazyorsunuz sorusunu ise u sözlerle yantlamt:
Yazyorum denmez buna. Ben iiri kafamda, yüreimde bitiriyorum. Sonra bir gün oturup kabataslak kaleme alyorum. Üç ya da be yerinde düzeltme yapyorum. Göze çarpan bir aksaklk varsa ya da yeni bir çarm varsa onu deitiriyorum, o kadar... Bu bakmdan bana halk ozan derlerse, onur duyarm. Küçümsemem. Hani ne diyorlar, irticalen...
Olu Filintann doumuyla 1972de baba olan usta air, 1977de gazetecilikten emekli oldu.
Ahmed Arif, 2 Haziran 1991de kalp yetmezlii sonucu Ankarada hayatn kaybetti. Cenazesi ertesi gün Maltepe Camisinden kaldrlarak Cebeci Mezarlnda topraa verildi.
Toplumsal gerçekçi 1940 kuann son airlerinden Ahmed Arifin ölümünden sonra iirleri olu tarafndan derlenerek Yurdum Benim ahdamarm adyla 2003te basld.
Arifin iirlerinin pek çou bestelendi ve Ahmet Kaya, Zülfü Livaneli, Fikret Kzlok, Edip Akbayram, Cem Karaca, Moollar tarafndan yorumland. Cemal Süreyaya yazd mektuplar Cemal Süreyaya Mektuplar, Leyla Erbile yazd mektuplar ise Leylim Leylim adyla Arifin vefatndan sonra baslarak okuyucuyla bulutu.
- iirindeki anlatm biçimini ve söyleyii etkileyen, halk dili ve halk iiridir
Yakn arkada Cemal Süreya, Ahmed Arifi u sözlerle anlatmt:
Dou Anadolu insannn müthi malzemesini korkusuz bir lirizm içinde önümüze yyor. Sonra bütün Anadolu insanna doru yayyor onu. Pir Sultan Abdal, Urfal Nazifi, Köroluna, Bedrettine balyor...
mge onda snrl bir öge deil, bir bakma iirin kendisi, bütünü. Öyle ki bütünüyle vardr onun iiri. Kelimeler ilikin olduklar kavramlar aan ve daha geni durumlar kavrayan bir nitelik gösteriyor. iirin bütünü içinde kullanlm baz düz sözler, inanlmaz bir çarpclk, bir imge yetenei kazanmaktadr Ahmed Arifte. Öte yandan, iirin içinde birer ikier kelimelik msralar halinde akan bu sözler, biçim yönünden de önem kazanmaktadr. Öyle ki, kendiliinden doan ve yalnz Ahmed Arife özgü gizli bir aruz gibi bu sözlerden bütün iire bir müzik yaylmakta ya da bütün iir çekidüzenini onlarda bulmaktadr.
air ve yazar Gülten Akn, usta airden öyle bahsetmiti:
Ahmed Arifin iirine, umudun, inceliin, korkusuzluun iiri demiler. Ekleyeceim; Onun iiri, onurun ve alçak gönüllülüün, derinliin ve yalnln bile iiridir. Bu özellikler sonradan edinilmi deil, doulunun geleneksel özellikleridir. Akl ve yürek bir olmutur. Hayat, en ac, en umutlu deneylerini sermitir. O iirler yazlmtr. Ahmed Arifin iiri batan sona somut gerçeklere dayanan bir iir. Zor bir iir. Ama, tek bir kez kekelemeden, tek bir kez biçim, dil, anlatm sknts çekmeden, benzetmelerin, imgelerin en özgürünü bula kullana yazm. Benzersiz bir ozan.
air ve yazar Nihat Behram ise Ahmed Arifin iiri için iirindeki anlatm biçimini ve söyleyii etkileyen, halk dili ve halk iiridir. Onu bir bakma sözlü halk iirinin yazya geçen ve ufuklarn genileten bir sçrama noktas sayabiliriz. iirinin yapsnda airet töreleriyle yetiiinin ve duyarlln halk duyarlndan asla soyutlamaynn derin izleri görülür. iiriyle günlük yaantsnn aynln douran da budur. Ahmed Arifte yaantyla iir bir ince telde korkusuzluk ve umutla birleir. ifadelerini kullanmt.