K mevsiminin ardndan havalarn snmasnn ilk iareti olarak olarak görülen cemrenin ilki 19-20 ubatta havaya düecek.
Ate, kor anlamna gelen cemrenin her yl ubat ay sonunda balayan takvime göre önce havaya, sonra suya, son olarak da topraa dütüü kabul ediliyor. Cemre dümesi, bahar bayram nevruzun yaklatna da iaret ediyor.
Arap kültüründe geçmii bin 500 yl öncesine kadar dayanan cemre, Türk kültürüne de buradan girerek yüzlerce yldr takip ediliyor.
Toplumlarn bulunduklar corafyadaki hava olaylarna ve bunlarn tekrarna dayanarak oluturduu halk takviminin bir parças olan cemre dümesi, kuzey yarm kürede souk havalardan bahara geçie iaret ediyor.
Günümüzde tutarll yüzde 90lara ulaan meteorolojik tahminlerin olmad dönemde insanlarn planlarn halk takvimindeki bu olaylara göre yapt belirtiliyor.
Cemre dümesi hayvanclkla uraanlar için souk nedeniyle darya çkartamadklar hayvanlarn otlaklara kavuma zamannn yaklatn, tarmla uraanlar için de topran ilenme dönemine gelindiini ifade ediyor.
Kültürümüzde yerini almas
Prof. Dr. Metin Ekici, eski Türklerde deime ve dönüme anlamnda al kelimesi kullanldn belirterek cemrenin de al sözündeki anlam ifade ettiini dile getirdi.
Türklerin cemreyi Arap halk takviminden ne zaman aldna dair bir kayt bulunmadn ancak Kafkasya ve Anadolu corafyasna geldikten sonra buna kültürlerinde yer verdiini anlatan Prof. Dr. Ekici, özellikle hayvanclkla ilgilenen toplumlar için hava olaylarnn çok önemli olduunu vurgulad. Ekici, öyle devam etti:
Göçebe, ka hazrlk olarak hayvanlar için sonbahardan biriktirdii ot ynlar bitmeye yaknsa ciddi bir riskle kar karya demektir. Bu nedenle halk takvimi oluturmada, gözlemlemede eski Türklerin dier toplumlara göre çok daha fazla bilgi birikimine sahip olduunu düünüyorum.
Türklerin cemreyi bin yldr takip ettiini vurgulayan Ekici, cemrenin bahar bayramna hazrlanmak için de bir iaret olarak görüldüünü söyledi. Prof. Dr. Ekici, u deerlendirmeyi yapt:
Türkler bunu çok sevmi. Yazl bir kültür oluturmamamza ramen cemreyi gözlemek var halk arasnda. Birinci cemre dütü, ikincisini bekliyoruz, kinci cemre dütü üçüncüsünü bekliyoruz ve Üçüncü cemre sonunda bayram yapacaz gibi ifadeler halk arasnda kullanlyor. Azerbaycanda nevruz öncesinde ahr çaramba kutlamalar var. Bununla cemre arasnda bir örtüme var. Bu da gösteriyor ki nevruzla cemre arasnda bir iliki kurulmu. 21 Marttaki nevruza ilk hazrlklar cemrelerde yaplyor.
- lk cemre 19 ubatta düecek
lk cemrenin havaya dütüüne inanldna dikkati çeken Prof. Dr. Ekici, unlar kaydetti:
Bir hafta on gün sonra suya, sonraki bir hafta on gün sonra topraa düecek. Topraa dümesiyle tarmsal faaliyetlerin de balayacana inanlyor. Nevruz hazrlklar balyor. Önce havadaki deiim gözlendii için ilk cemrenin havaya dütüü dile getiriliyor.
Baharn müjdecisi ilk cemre 19-20 ubatta havaya, ikinci cemre 26-27 ubatta suya, üçüncü cemre ise 5-6 Martta topraa düecek.