Teknolojideki gelimelerle çan tehlikesi olarak görülmeye balanlan internet ve internet oyunlarnn, kullanm alkanlklarn bamlla dönütürdüü ve iddet eilimini artrd bildirildi.
Psikiyatr Burak Toprak, internetin çan önemli gereksinimlerinden biri olduunu ancak faydalarnn yannda kötüye kullanm ve bamllk oluturma riskini de beraberinde getirdiini belirtti.
Kiilerin internet bamll olup olmadnn çeitli ekilde örenilebileceine dikkati çeken Toprak, bu nedenleri öyle sralad:
nterneti ilk kullanmaya balad zaman ile karlatrldnda u anki kullanm süresinin artmas, internete bal olmad zamanlarda kiinin sosyal yaamdan geri çekilmesi veya içine kapanmas, internet kullanm yüzünden eitim, i veya kariyer frsatn riske atmas, internette daha fazla zaman geçirmek için ailesine ve arkadalarna yalan söylemesi, kendini soyutlamas, onlardan uzaklamas, internet kullanmn gerçek hayat problemlerinden bir kaç gibi görmesi, internet kullanmn kesmeye veya harcad zaman düürmeye çaltnda kiinin huzursuz hissetmesi ve daha çabuk sinirlenmesi, internet kullanmn kontrol edememe gibi belirtiler kiilerde bamllk gelitiinin göstergelerindendir. Eer bir birey 12 ay boyunca bu belirtilerin üç veya daha fazlasn gösteriyorsa bu kiide internet bamll olduu düünülmektedir. Ancak, bu belirtileri 12 aydan ksa bir sürede gösteriyorsa baml olarak adlandrlmaz.
- yi hisler devam etmeyi salyor
Toprak, bamllk yapan maddenin kullanm srasnda ve sonrasnda salad olumlu hislerin, kiinin o maddeyi kullanma devam etmesi için bir sebep olduunu ifade ederek, oyun bamllnn belirtilerine vurgu yapt.
Bamllk yapan maddenin bireyin üzerinde ho bir his braktn ya da olumsuz hislerin kaybolmasn saladn dile getiren Toprak, öyle devam etti:
Bamllk yapan madde bireyin üzerinde ho hisler brakr ya da olumsuz hislerinin kaybolmasn salar. Bu sebeple, kullanmdan hemen sonra gelen iyi his, bamlln olumsuz sonuçlarndan daha önemli görülür. Bunu bilgisayar oyunlarnn çok oynanmas ve bamllk yaratmas sürecinde deerlendirecek olursak, oyunun verdii görsel uyarclarn vücutta yaratt fizyolojik holuk hissi sonucu kullanmnn sürdürülmesi olarak düünebiliriz. Oyun oynama srasnda ve sonrasnda da fizyolojik bir rahatlama hisseder. Oyun oynandktan sonra hissedilen bu tip rahatlatc duygular ise oyun oynama davrannn tekrar tekrar yaplp bir alkanlk ve hatta bamllk haline gelmesine yol açar.
Toprak, oyun bamls olan kiinin kendisini bilgisayar banda daha rahat ve iyi hissettiini, oyun banda daha fazla zaman geçirdiini, aile ve arkadalarndan uzaklatn hatta bilgisayardan uzaklanca huzurlu ve sinirli olduunu kaydetti.
- iddet içerikli oyunlar ciddi problemlere neden oluyor
Psikiyatr Burak Toprak, oyunlarn içeriklerinin de önemli sorunlara yol açabildiini söyledi.
Oyunun iddet içeren sahnelerinin fazla olmas ve oyun içerisinde uygulanan iddetin karlnda ödül olmasnn beynin oyuna baml hale gelmesine yol açtn vurgulayan Toprak, öyle devam etti:
Böylelikle haz yaamak isteyen beyin iddete eimli hale gelmektedir. Hazz bekleme ya da erteleme fikri çocukta anksiyeteye ve korku hissinin olumasna neden olmaktadr. Anne ve babalarndan sevgi alacaklar dönemde çocuklarn iddet içerikli oyunlar oynamas ya da izlemesi, saldrganla meyillerinin artmasna yol açmaktadr. Ayn zamanda iddet içeren oyunlar, çocuklarn gündelik yaamnda, iddete eilim göstermesine neden olmaktadr ve bu çocuklar saldrganlktan zevk almaktadr. Bu oyunlar sadece iddet deil, hrs ve mutluluk duygusunun tatminini de salar. Stratejiye dayal sava ve iddet oyunlarn oynayan bir çocuk, o oyunda baarl olursa kazanma duygusunu tadacak ve mutlu olacaktr. çocuk aslnda bunu otomatik bir bilgisayar ortamnda çok da çaba harcamadan elde eder. çocuk oyunda baarl olamazsa fazlasyla hrslanr ve tekrar dener. Baaramaz ise tekrar dener Her seferinde game over yazsn görerek oyun tarafndan reddedilen bir çocuk, hrs gibi genellikle zarar veren bir duyguya ilaveten öfke hissedecektir. çünkü reddedilmilik, öfkeyle sonuçlanr.
- iddet içerikli oyunlar dümanlk duygularn beslemekte
Toprak, iddet içerikli oyunlarn dümanlk duygularn tetiklediini ve oyun banda geçirilen zamann obezite riskini artrdn vurgulad.
Burak Toprak, iddet içerikli bilgisayar oyunlarnn dier zararlarna da öyle deindi:
Dümanlk duygularn beslemekte, kayg düzeyinde arta neden olmaktadr. Bu oyunlar fiziksel güç kullanmnda arta yol açmaktadr. Günlük hayatta, mutsuz edici olaylara daha saldrgan tepkiler vermeye sebep olmaktadr. Sosyal davranlarda azalma söz konusudur. iddet içerikli oyunlar ile geçirilen zaman arttkça obezite riski de artmaktadr. Bilgisayar banda geçirilen zaman artkça akademik baarda azalma görülmektedir.
Toprak, zihinlerde kiiyi yanl yönlendirecek deiimlere yol açan oyun bamll konusunda ailelere de önemli görevler dütüünü belirtti.
Ebeveynlerin sohbet ederek ve zaman ayrarak çocuklara ne kadar önemli olduklarn hatrlatmalar gerektiini vurgulayan Toprak, unlar kaydetti:
Bilgisayar kullanm konusunda özellikle çocuk ve gençleri doru bir ekilde eitmeliyiz. Bilgisayar kullanm sürelerine müdahale edilebilmeli, bilgisayarlarnda hangi programlarn veya oyunlarn yüklü olduu kontrol edilebilmeli, evde bilgisayarn yeri kolay görülebilir ekilde düzenlenmelidir. Özellikle küçük çocuklarn, gerek televizyon izlerken gerekse bilgisayarda oyun oynarken mümkün olduunca yalnz braklmamas gerekir. Bedensel geliimi desteklemek amacyla bilgisayar oyunu oynamak yerine, ailelerin çocuklaryla kitap okuma, parka gitme, somut oyunlar oynama gibi etkinlikler yaparak nitelikli zaman geçirmeleri önemlidir.
Psikiyatr Burak Toprak, baz ebeveynlerin, bilgisayar oyunlarnn olumsuz etkilerinden korumak amacyla çocuklarna bilgisayar kullanmn yasakladn ancak bunun kalc çözüm olmadn ifade etti.
Bu gibi önlemlerde çocuk ve gençlerin ebeveynleri tarafndan kontrol edilemedikleri zamanlarda ya da ev dnda yasa çineyebildiini hatrlatan Toprak, Bilgisayar olumlu yönde kullanmalar için çocuklarnzla kolay bir iletiim ortam salayn ve çocuklarnzla yakn temasta olun. Bu durum kalc bir çözüm getirecektir. tavsiyesinde bulundu.