Annelerin yllardan bu yana bebeklerini uyutmak için söyledikleri 30 ninniyi Türkçe, Kürtçe, Zazaca, Lazca, Hemince, Gürcüce, Arapça ve Ermenice dillerinde kayda alan yönetmen Arin nan Arslan, 8 aylk çalma süresince dinlediim ninnilerin birçok yörede ata dönütüünü ve her ninnin bir hikayesinin olduunu gördüm dedi.
Ksa ve uzun metrajl film çeken yönetmen Arin nan Arslan, Türkiyede unutulan ve yok olma tehlikesi altnda olan Anadolu ninnilerini sonraki kuaklara aktarmak için Kültür ve Turizm Bakanlnn destei ile bir proje hazrlad. Proje kapsamnda 4 kiilik ekiple, Tunceli, Diyarbakr, Hatay, Adana, Artvin, Kars, Sivas, Mersin, Elaz, Malatya, Trabzon ve Rizeyi gezerek, o yörelere özgü ninnileri, dinleyip kayda alan yönetmen Arslan, ninnileri Türkçe, Kürtçe, Zazaca, Lazca, Hemince, Gürcüce, Arapça ve Ermenice dillerinde, Anadolu ninnileri ad ile belgesele çevirdi. Ninni projesinin hikayesini anlatan yönetmen Arin nan Arslan, kz Solini uyutmak istedii esnada ninni belgeselini yapmak fikrinin aklna geldiini belirterek, öyle dedi:
4 yanda olan bir kzm var. Kzm ilk doduunda kolit hastal nedeniyle sürekli gaz sancs çekiyordu. Gaz sancs nedeniyle sesleri alglamakta zorluk çekiyordu. Kzm uyutmak için ona ninni söylemek istedim. Ama hafzamda hiç ninni yoktu. çevreme sordum herkes ya Unuttuk ya da bilmiyoruz dedi. Bu durum beni ninni bulmaya tevik etti. Bir süre sonra bu konu üzerinde aratrmalar yaptm uzman kiiler ile görütüm, ninni aratrmas yapan hocalarla ile görütüm ve en sonra da köye gittim anneme sordum. Dedim ki Anne beni uyutmak için ninni söyledin mi hiç Annem bir ninniyi hatrlyordu. Anemin ninnisini dineleyerek çalmaya baladm.
ANADOLU YOLLARINDA NNN ARATIRMASI
Türkiyede ninniler konusunda çok fazla aratrma yaplmamasndan dolay bu alanda az kaynak olduuna dikkat çeken Arslan, öyle konutu:
Ninni konusunda Türkiyede en önemli kaynak kii Amil çelebioludur. Onun kaynaklarn inceledim ve farkl kaynaklardan aratrmalar yaptm. Bu aratrmalardan sonra karar verdim ekibi kurdum ve Anadolu yollarna düüp, ninni için kaynak kiileri aratrmaya baladm. Ulatklarn kayda aldm. Kayda alrken nininin ortaya çk sebeplerini de aratrdm. Özellikle kaynak kiiden dinleyerek kaydettim. Eer kaynak kii hayata deilse kz ya da olundan dinledim.
Arslan, yapt 8 aylk çalma süresince dinledii ninnilerin birçok yörede ata dönütüünü ve her ninnin bir hikayesinin olduunu ifade ederek, öyle devam etti:
Biz ninniyi hep annelerin çocuklarn uyutmas ya da nenelerin çocuklarn elendirmesi için söylenen tipik ninniler sanardk. Ama aratrmamn ilk safhasnda fark ettim ki ninniler birçok yörede ata dönümü. Özellikle Dou ve Güneydou bölgelerinde ninni ile at ayn olmu. Karadenizde görütüüm kaynak kiiler Bizde at yok. Atlar gidip Douda örendik dedi. Sivas yöresinde ninni ile at ayn alglanyor. Yani ninni, tamamen at olmu. Bizim Dersim (Tunceli) yöresinde de ayn, ya kavuma ya ayrlk, ya erken ölüm, ya yaanan bir bask ve iddet ya da küçük yata çocuk kaybetme ya da kavumama gibi hallerden ortaya çkm ninnilerin tamam.
çOCUKLAR çN SÖYLENEN NNNLER çOK ÖZELDR
Yönetmen Arin nan Arslan, annenin ninni söylemesi ile anne ve bebek arasnda kuvvetli bir ba olutuunu, çok özel bir melodi, özel sözlerin ve çocuk ile anneyi ayn dünyaya götürdüünü anlatrken, Kulaa ilenen ninni asla unutulmuyor. Ama günümüzde artk anneler çocuklarn uyutunca ninni okumuyor. Her ey deiti. Bu yüzden de ninniler artk neredeyse yok oldu. Sivasta görütüüm 85 yandaki bir baba, Annemin bana söyledii o ninni sesi hala kulamda, hala annem söylüyor, ben dinliyorum ezgisini hiç unutmadm dedi. 85 yl boyunca sizi terk etmeyen bir ezgiyi düünün, duygu dünyanza olan etkisini düünün en büyük sknt 80 yllk 90 yllk o duygularn o ezgilerin kayda alnmamas tarihe not edilmemesi ve yok olup gitmesidir. Ben de bu yüzden bu çalmay çok önemli görüyorum diye konutu.
HEPSNN HKAYES ETKLEYC
Her ninninin farkl hikayesi olduunu anlatan Arslan, ac ve ayrlklar üzerine söylenmi birçok nininin olduunu söyledi. Arslan, Ezgisi aclar üzerine kurulmu, ayrlk, kavumamamalar ve ölümler üzerine yazlm söylenmi çok etkileyici, ata dönüen ninniler var. Sadece Antakya yöresinde dinlediin Arapça ninnilerde farkllk var. Arapça ninnilerin ezgisi daha farkl ve ritimlidir ve biraz daha neeli söyleniyor. O bana çok farkl geldi. Daha farkl bir ezgi söyleme ekli var, Lazca. At formunda söylenen ninniler dinlediimiz zaman bizi adeta çiviliyordu. çok etkileyici oluyor. Artvinde dinlediim Lazca ninni çok etkileyici hem at türünde söyleniyordu hem de sözleri çok etkileyiciydi. Kültür ve Turizm Bakanl bu projeye destek vermeseydi, böylesi bir çalmaya yapamazdm, projeyi bakanla sunduum gibi kabul edildi diye konutu.