HABER MERKEZ
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve nfeksiyon Hastalklar Dernei (KLMK) Bakan ve Salk Bakanl Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap imek Yavuz, tüm dünyay hzla etkisi altna alan ve yeniyl arifesinde ABD ve Avrupada kapanmalar yeniden gündeme getiren Omicron varyant hakknda deerlendirmelerde bulundu. Prof. Dr. Yavuz, pandemi baladndan beri hep yeni dalgalardan bahsedildiini ama bu kez ciddi bir tsunami ile kar karya olunduunu söyledi.
Prof. Dr. Yavuz, Güney Afrikadan gelen veriler hastaln hafif seyirli olduunu gösterse de vakalarn çounluunu gençlerin oluturmas ve Güney Afrikada toplumda hastal geçirme orannn yüzde 75leri bulmas nedeniyle Omicronun hafif hastala neden olduuna dair kesin bir kanya ulamak için henüz çok erken olduunu vurgulad. Prof. Dr. Yavuz, ngiltere ve Norveçten gelen bilgilere göre hastalk seyrinin daha çok Delta varyantna benzedii yönünde olduunu, ancak Omicronun bulama hznn Deltay katlad göz önüne alndnda, vaka saylarnn salk sistemlerini zorlayabilecek düzeylere ulama riski bulunduunu belirtti.
AMERKADA BR AY çNDE NEREDEYSE BASKIN HALE GELD
Prof. Dr. Yavuz, Güney Afrikada Kasm sonuna doru ortaya çktktan sonra, bir ay içinde inanlmaz hzl çoalarak, yaklak her 2 günde bir, enfeksiyon says ikiye katlanarak, u anda tüm enfeksiyonlarn yüzde yüze yaknna neden oluyor Omicron. Orada tanmlandktan ksa süre içinde de hemen hemen dünyann bütün ülkelerine yayld ayn hzla. Ne yazk ki dier ülkelerde de baskn hale gelmeye balad. Dün mesela Amerika Hastalk Kontrol ve Önleme Merkezi CDC genomik surveyans açkladlar, yüzde 73. (Yani yeni Kovid enfeksiyonlarnn yüzde 73ü Omicrona bal ortaya çkyor.) çok kötü olduunu duyuyorduk ama ben de beklemiyordum bu kadarn açkças. Daha 1 ay geçmeden ABDde de neredeyse baskn hale gelmi durumda. dedi.
AVRUPA VERLER GÜNEY AFRKADAK GB GÖRÜNMÜYOR
Güney Afrikada hastaln hafif seyirli gözlenmesinin rehavete yol açmamas gerektiini vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, Halkn hemen hemen yüzde 75i hastal geçirmi durumda. Acaba ona m bal, yoksa orada daha genç bir nüfus var, ona m bal henüz bu sorunun cevab ortaya çkmad. Ama Avrupa deneyimine bakyoruz, örnein ngilterede u an hzla çoalyor. Norveçte yine vakalarn neredeyse yüzde 25i Omicron. Orada ayn tablo görülmedi açkças. Daha çok Delta gibi ilerliyor hastaln seyri. Bu hzla çoalan bir virüsün o kadar çok fazla sayda insan hastalandrabilir ki hem hastane kapasitelerini ama, hem de ölümleri artrma riski çok yüksek. Bu nedenle öncekileri hep dalga olarak görüyorduk ama u andaki gerçekten tsunami gidiyor. çok hzl yaylyor ve çok sayda insan çok kolay bir ekilde enfekte edebiliyor. Hem vaka saysn hem de ölüm saylarnn artrabileceine yönelik veriler var. Bu çok kayg yaratyor bizde gerçekten eklinde konutu.
LSEYE GDEN KEND KIZIMA DA AI YAPTIRDIM
Omicron açsndan alnmas gereken önlemlere de deinen Prof. Dr. Yavuz, bunun banda yine alamann geldiini söyledi. Prof. Dr. Yavuz, Bizim en büyük skntmz bu hastalkta, ölüm. u anda alama salandnda, ek dozlar da yapldnda, yine ölüm ve ar hastalktan korunabilmek büyük oranda mümkün oluyor. Yaplan çalmalarda alanmann, üç doz mRNA asndan sonra hala yüzde 75 ar hastalk ve ölümden koruduu gösterildi. Türkiyede alanma oranmz hala yüzde 60larda. Bunu artrmamz art. çocuk grubunda da alanmaya geçilmesi gerekiyor. 5-11 ya grubuna kullanlan ann Türkiyeye de gelmesi ve a hakk tannmas gerekiyor. Yine genç ya grubunda, 12 ya üstünde alama çok yava gidiyor. Benim kzm da lise örencisi ve a hakk tanmland anda yaptrdm. Üçüncü doz hakk geldiinde, onu da yaptracam. diye konutu.
BLMEDNZ KLERLE BR ARAYA GELMEYN
Dünyada çeitli ülkelerde kapanma kararlarnn alnmaya balandn ama Türkiye için böyle bir durumun u an söz konusu olmadnn defalarca dile getirildiini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, En azndan kalabalklarn azaltlmas yoluna gidilebilir. Maske kullanm çok kritik hale geliyor. Uygun ve düzgün maske kullanmak gerekiyor. Özellikle riskli gruplarda tarama testlerinin, erkenden yakalayarak izole edebilmek için yaplmas lazm. Hapishaneler, okullar gibi yerlerde düzenli tarama testleri yaplmal. Mümkünse uygun sektörlerde uzaktan çalma sistemine bu dönemde geri dönülmesi etkili olabilir. Ama en önemlisi özellikle ylba kutlamalar srasnda kesinlikle çok kalabalklara girilmemeli. Bunalm olmak aklszca davranlar yapmamza gerekçe olmamal. Daha küçük gruplarla, örnein tam al olduunu bildiiniz üç be kii ile belki bir araya gelinebilir. Ama tanmadnz, bilmediiniz, a olup olmadndan bihaber olduunuz kalabalk gruplarla, hele ki kapal, kalabalk ortamlarda kesinlikle bir araya gelinmemesi lazm. eklinde konutu.
PANKORONAVRÜS AILARINDAN UMUTLUYUM
Koronavirüslerin hepsine kar etkili olabilecek pankoronavirüs as ile ilgili çalmalardan da bahseden Prof. Dr. Yavuz, bu çalmalardan ümitli olduunu ve bu alar çkarsa artk mutasyon kaygs kalmadan tüm koronavirüs türlerine kar korunma salanabileceini söyleyerek sözlerini öyle noktalad:
Bir solunum yolu virüsünün a baklndan kaçmas, bizim açmzdan çok artc bir ey deil. Bunu gripten de zaten biliyoruz. Burada önemli olan, genomik sürveyansn yaplmas ve (baskn olan sua göre) ann ne zaman deimesi gerektiine karar verilmesi. Örnein grip alarnda, a etkinlii yüzde 50nin altna dütüünde, o anda baskn olan sua kar yeni a çalmas yaplr. u anda halen üç doz mRNA alar ile yüzde 75e varan oranlarda korunabiliyoruz. Bu, grip alarnn etkinliinden daha yüksek. u anda virüsün alardan kaçabilmesi, Spike proteininin belli bölgelerinin üzerindeki mutasyonlar nedeniyle oluyor. (Virüs Spike kullanarak insan hücresine geçebiliyor yani bulayor.) Ama Spike proteininde mutasyondan korunmu bölgeler de var. Onlar bulunarak da yeni a çalmalar yürüyor. Ama Sars-Cov 2nin sadece Spike proteini deil, 29 tane farkl proteini var. Virüsün replikasyonu dediimiz yani RNAsnn çoalmasn (dolaysyla virüsün kendini çoaltmasn) salayan birtakm enzimleri var. Ona kar gelien T hücre yantnn (bakln hafza hücresi), aslnda bütün koronavirüslere, yani nezle yapanlar da dahil, MERS, SARS, bütün koronavirüslere kar çok etkili bir T hücre yant salad gösterildi. Sadece Spike deil, virüsün toplamdaki 29 proteininin her birine kar da çalmalar yaplyor. te bunlarn hepsini hedefleyebilecek, yani virüsün alardan kaçn önleyebilecek pankoronavirüs alar bunlar. Bu çalmalardan ümitliyiz Böylece mutasyon skntsyla baa çklm olunacak. Aslnda gripte de bu çalmalar yaplyor. Ben ümitliyim bu çalmalardan, pankoronavirüs as da mutlaka bulunacaktr.