Irak topraklarında 1982den beri sadece kuzey bölgelerindeki İran-Irak-Türkiye sınırları ve 1990lı yıllarda ise Musulun güneyindeki Mahmur Kampında varlık gösteren PKK, DEAŞın ülkenin üçte birini ele geçirmesinden sonra ortaya çıkan güvenlik boşluğundan yararlanarak, birçok bölgede nüfuz göstermeye başladı.
Peşmerge güçlerinin, İran sınır hattındaki Diyala iline bağlı Hanekin ilçesinden başlayıp sırasıyla güneyde Celavla, Karatepe, Dakuk, orta bölgelerde Tuzhurmatu, Mahmur, Guver ve kuzeydeki Sincar ilçesinde DEAŞ ile çatışmalarda kırılgan bir direnç göstermesi, PKKnın da destek adı altında bu bölgelerde fal olması, yerleşik düzene geçmesine neden oldu.
Askeri olarak bölgede DEAŞ ile çatışıyorum diyen PYD/PKKnın, daha sonra Suriyede Kobani olaylarında ABDden mühimmat desteği alması ve uluslararası basında insan kurtaran bir örgüt imajının verilmesi örgütü siyasi olarak da bölgede güçlendirdi.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisinin (KDP) haricinde, Süleymaniye merkezli ve Tahrana yakınlığıyla bilinen Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve IKBYde muhalefetin başını çeken Goran (Değişim) Hareketi, PKKnın kendi bölgelerinde serbet bir şekilde faaliyet göstermesine izin veriyor.
KYB ve Goran, DEAŞın bölgeye gelmesinden sonra PKKnın Süleymaniye kentinde rahat hareket etmesini ve Kerkük kentinde ise askeri kamplarının varlığını sürdürmesini destekliyor.
-PKK gerillalarına saygıyla bakıyoruz
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Erşet Salihi, 18 Eylül tarihinde PKKnın Kerkükteki varlığına karşı çıkıp bölgeyi derhal terk etmesini istemişti.
Bunun üzerine Kerkükteki KYBli Peşmerge Komutanı ve Politbüro Üyesi Westa Resul ertesi gün bir basın toplantısı düzenleyerek, Erşet Salihinin gerillayla ilgili sözlerini ve PKKyı terörist olarak tanımlamasını reddediyoruz. PKK gerillalarına saygıyla bakıyoruz. demişti.
Kerkükte açık bir şekilde askeri varlığına devam eden örgüt, özellikle Şii Türkmenlerin olduğu Tuzhurmatu ve Dakuk ilçelerine militanlarını gönderip, Türkiye ve KDP aleyhine propaganda yaptırıyor.
PYD lideri Salih Müslim ise 14 Haziran tarihinde Kerkük kentini ziyaret edip, İl Valisi Necmeddin Kerim ile bir araya gelmişti. Salih, Kerkükün Kürtler için mukkades olduğunu belirtmişti. İl Valisi Kerim ise, Rojava (Suriyenin kuzeyi) ve Kerkük arasındaki dayanışmanın daha da güçleneceği sinyalini vermişti.
Kerkük kent merkezi girişinde PKK lideri Abdullah Öcalanın fotoğraflarının yer aldığı afişlerin bulunması, PYD lideri Salih Müslimin komşu ülkeden gelen bir siyasi lider olarak karşılanması, kentin güney bölgesindeki örgütün askeri kamplarının varlığının sürmesi, PKKya hem siyasi hem de askeri desteğin verildiğini açık bir şekilde gözler önüne seriyor.
- Süleymaniye, PKKnın üssü
PKK için Süleymaniye, Kandil-Türkiye-Avrupa ve diğer ülkelerin bağlantısını sağlayan bir kent konumunda. Örgütün Suriyede DEAŞ ile çıkan çatışmalarda yaralanan militanlarının özel helikopterle nakledildiği Süleymaniye kentinde tedavi edildiği iddia ediliyor.
Aynı zamanda Süleymaniye Havalimanının, örgütün Avrupa ve Türkiyeden gelen kadrolarının Kandil ile bağlantısına büyük kolaylık sağladığı belirtiliyor.
Süleymaniye kent merkezinde örgütü temsil eden flama ve posterlerin yaygın bir şekilde satıldığı görülüyor. Aynı zamanda örgütün birçok dilde yayın yaptığı rojnews ve fıratnews haber sitelerinin merkezleri bu kentte yer alıyor.
PYDnin Suriyenin kuzeyinde ilan ettiği ve sadece KYBnin tanıdığı kantonları, KDP ise tanımayıp şiddetle karşı çıkıyor. KYBnin hakimiyetindeki Süleymaniye kentinde ise söz konusu kantonların temsilciliği 2015 yılından beri var.
- Sincarın 2nci Kandil olması çabası
DEAŞın Musulun kuzeybatısında Ezidilerin çoğunlukta yaşadığı Sincar ilçesine 3 Ağustos tarihinde saldırması ve oradaki Peşmerge güçlerinin çekilmek zorunda kalmasını fırsat bilen PKK, Suriye ve Kandilden gönderdiği militanlarla bölgedeki varlığına start verdi.
Örgüt, iki buçuk yıldan uzun bir süredir Sincar dağı ve çevresinde askeri kamp ve kontrol noktaları kurarak, bölgede hakimiyetini kalıcı hale getirmek istiyor.
KDP Başkanlık Konseyi Üyesi Ali Avni, PKK, Şengalde İranın çıkarlarına hizmet edecek ikinci bir Kandil kurma çabası içerisinde. Dağın içerisinde tünel kazıp kendilerine üs kurmak istiyorlar. Ancak oradaki Ezidiler ve KDP bu planın farkında. ifadelerini kullanmıştı.
Ezidilerin din adamları ve önde gelenleri 27 Eylül tarihinde örgütün bölgesi terk etmesi için Sincardaki Şerfeddin Türbesinde bir araya gelerek ortak bir bildiri yayımlamıştı.
Sincar Kaymakamı Mehma Halil, Şengal (Sincar) Dağı ve diğer bazı bölgeler, bir süredir Rojavadan gelen bir güç tarafından işgal edilmek isteniyor. Bunu kabul etmiyoruz. Bu gücün burayı terk etmesini istiyoruz. demişti. Ezidi Peşmerge Komutanı Kasım Şeşo da PKKyı kastederek, Şengal Dağına gelen bu gücün çekilmesini istiyoruz. Burası bizim bölgemiz. Kendimizi koruyabiliriz. İhtiyaç olduğunda bize yardım etmelerini isteriz. diye konuşmuştu.
- IKBYdeki siyasi istikrarsızlık
DEAŞın meydana getirdiği güvenlik krizi sayesinde bölgede askeri varlığını artıran PKK, aynı zamanda IKBYdeki KDP ve KYB arasında uzun bir süre devam eden stratejik siyasi anlaşmanın sona ermesi ve muhalefetin başını çeken Goran Hareketinin ortaya çıkmasıyla başlayan anlaşmazlıklardan faydalanarak nüfuz sahibi oldu.
KDPnin Türkiye ile yakınlaşmasına karşı, KYB ve Goranın aynı cephede yer alarak İrana yakınlaşmayı tercih etmesi üzerine PKK da tabiatıyla KYB ve Goran safına destek verdi.
Türkiyeye yakın KDP ile olan anlaşmazlıktan dolayı KYB ve Goran PKKya destek verip, örgütün büyümesine ve varlık göstermesine müsaade ediyor.
- Bağdatın PKKya desteği
Sincar ilçesinde PKK etkisindeki Şii milis gücü Haşdi Şabiye bağlı Sincar Savunma Birlikleri, Ezidi milislerin maaşlarını doğrudan Bağdattan aldıklarını ifade ediyor.
Bağdatın Sincarda PKK hakimiyetindeki milis güce destek vermesi, bölgedeki Sünni ve KDP etkisini kırıp farklı alternatifler oluşturma peşinde olduğu şeklinde yorumlanıyor. Irak merkezi hükümeti KDPye rakip bir güç ortaya çıkarıp, Barzaninin oradaki elini zayıflatmaya çalışıyor. Aynı zamanda Türkiye ile yaşanan Başika krizinde de söz konusu gücü bir baskı kartı olarak kullanıyor.
- PKK, 515 köyü elinde tutuyor
PKK, 1990 yıllından bu yana IKBYnin Duhok vilayeti başta olmak üzere Erbil ve Süleymaniye kentinde 515 köyü elinde tutuyor. Örgüt söz konusu köylerin çoğunu KDP ve eski Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) arasında 1990lı yıllarda çıkan çatışmaları fırsat bilerek ele geçirmişti.
KDP, 16 Aralık 2015 tarihinde yayınladığı açıklamada, Duhok vilayetinde 304, Erbilde 177 ve Süleymaniyede ise 34 olmak üzere toplam 515 köyün PKKnın işgalinde olduğunu belirtmişti.