Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, trafik kazalar sonras kar tarafa saldran kiilerin karakter analizleri ile ilgili açklamalarda bulundu ve saldrya urayanlara önemli tavsiyeler paylat.
Tarhan, iddet uygulayan kriminal tip birisiyse yani suça becerikli, merhamet duygusu olmayan, acmasz bir kiiyse bu kiilere ceza verilirse bile asgariden deil azamiden vermek lazm. çünkü bu kiiler suçluluk ve pimanlk hissetmiyorlar. Aslnda gerçek maganda bunlardr. Bu kiiler mahkemeye çkt zaman kravat takt diye hakim ve savclarn brakmamas gerekiyor. dedi.
Öfkeli kiinin hisseden beynini deil de düünen beynini harekete geçirmek önemli
Öfke annda insan beyninin nöradrenalin gibi kimyasallar salgladn söyleyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan sözlerine öyle devam etti:
Karanln be atls denilen be grup kimyasal var. Kin, öfke, nefret, kskançlk, dümanlk. Bu duyguda da beyin kendine yönelik kimyasallar salglyor. Öfkede de vücut sava-kaç tepkisi veriyor. Enerji kaynaklarn kana pompalar ve ya asitleri artar, glikoz artar, kanda eker artar. Sava veya kaç tepkisidir bu. Kii burada sava tepkisi verdii için gözü artk hiçbir ey görmez,kendisini engelleyen kiiyi de düman gibi görür. Öfkeli insan hisseden beyni ile hareket ediyor, düünen beynini devre d brakyor. Böyle durumlarda akll olan kiiler nasl davranmal? O kiinin hisseden beynini deil de düünen beynini harekete geçirmek önemli. Bunu yaptnz zaman o kiiyi kendi sava alannza çekersiniz. Bu anlarda madur olan kii, öfkeli kiiye tepki verirse bu durumda güç savalar balar. Zayf olan kaybeder.
iddet karsnda Donakalm Tepkisi vermeli
Ailede einiz barp çarmaya baladnda sakin olmasn ve düünmesini salarsanz bunu yapacaktr. diye konuan Tarhan, sözlerini öyle sürdürdü:
Öfkelenen kii baryorsa sende ona bar, o tabak frlatyorsa sende ona frlat, ya da o senin üzerine geliyorsa sende onun üzerine git gibi yaklam yerine eer sözden anlamayacak birisiyse donakalm tepkisi vermek gerekiyor. Öfkenin sonucunda genellikle cinayetlerin çkma sebebi de iki tarafn ayn ekilde birbirine yaklamasdr. Yani bu kiilere kar sessiz kalp beklemek gerekiyor. Donakalm tepkisi onun iddetinin ilerlemesini engeller. Donakalm tepkisini vermeyip ona cevap yetitirmeye çalmak daha çok körükler. Onun zaten orada muhakemesi ve zihin kontrolü bozulmu. Öyle yapmamz olay daha çok büyütmeye sebep olur. Böyle durumlarda kendimizi ezdirmeyeceiz fakat aklmz kullanacaz. Kendimizi hislerimizle deil aklmzla koruruz.
Görüntü kayd kar tarafn öfkesini artryor
Trafikte kendine yönelik bir saldr varsa kiinin araçtan çkmamas gerektiini vurgulayan Tarhan, Mümkünse hemen camlar kapayp donakalm tepkisi verilmeli. Telefonla kayt alnmas kar tarafn öfkesini daha çok arttrr. Zaten böyle durumlarda öfkelenen kii baracak, çaracak, bir iki kez arabay tekmeleyip gidecektir. Eer sözden anlayacak gibi bir izlenim varsa dar çkp yaplabilir. Ama böyle durumlarda donuk, ifadesiz tepki vermek gerekiyor. fadesiz tepkiyle kar taraf sizi düman gibi görmemeye balyor. iddet davranyla yaklaan biriyle denk gelirsek ilk tepkimizin genellikle donakalm tepkisi olmas, dur bekle olmas gerekir. Karlk vermemek gerekiyor. Eer tepki vermeye çalrsak risktir bu durumda. diye konutu.
kna yöntemi ile kar taraf sakinletirilebilir
kna yöntemi ile olay çkaracak kiinin sakinletirilebileceini belirten Tarhan, Bu bir yöntemdir. Bu gibi yöntemler, öfke annda insanlara kar yaklalabilen ve olaya özgü durumlardr. Görüntülerdeki hanmefendi gibi olay yerinde video çekildii zaman kar taraf daha çok öfkeleniyor. Tehdit olarak alglam, daha da çlgna dönmü. Böyle durumlarda çevredekilerin de soukkanl olmas gerekiyor. Sfr mimik ile ona yaptnn yanl olduunu anlatmamz ve sakinlemesini beklememiz lazm. Be dakika bile olsa öfkesinin geçmesini bekleyeceiz. kincisi, böyle durumlarda kar tarafa tepki vermezsek elinde silah varsa bile o silah kullanmyor. Burada duygusal zeks üstün kiiler öfke yönetimini iyi yaparlar. dedi.
Öfke genellikle bulacdr
Tarhan, Öfke genellikle bulacdr, öfkelenen kiiyi sevenler onun öfkesini satn alrlar ve hatta onun öfkesiyle beslenirler. Öfke öyle bir duygudur ki çok ilginç. Öfkeyle beslenen kiilikler vardr. Öfkelenmedii zaman rahatsz olurlar. çou önlenebilir öfke. Bu olaylarn yüzde 60-70i eer tedavi olsalar öfke kontrolü konusunda avantaj salar. Onun için öfke kontrolü sorunu olanlar varsa bu problem yaratmyor demesinler. Öfke kontrolüyle ilgili dürtü kontrol yöntemleriyle terapi yaplyor. Uzun bir yöntem ama u anda psikiyatride çok faydal ilaçlar var. Bamllk yapmayan, araba kullanlmasna engel olmayan, çalanlarn ve örencilerin de kulland ilaçlar var. O ilaçlarla öfke kontrolünü yüzde 50-60 orannda toplumda azaltmak mümkün.
Tarhan, öfkelenen kiinin de hakl olabileceini belirtti ve sözlerine öyle devam etti:
Haksz yere biz farknda olmadan onu sinirlendirecek bir ey de yapm olabiliriz. Baz durumlarda da kendi kusurumuzu da kar tarafa fark ettirebilirsek kar taraf da dejenere, psikopat dediimiz cinsten deilse o kii de böyle durumlarda hemen alttan almaya balyor. Öfke krizine kar eitim almamz lazm. u anda buna kar en güzel yöntem öfke kontrolü eitimidir. Kar tarafn öfkesiyle karlanca ne yapacamz da, kendi öfkemizle nasl baa çkacamz da önemli. Öfke kontrolü eitimi modülleri var. Bu modülün en önemli özellii ise sebebe inmemektir. Böyle durumlarda sebebe girmeden durumu anlamak, konumak önemlidir. Hemen savunmaya geçmek de risklidir.