Rapora göre sahte-mehdilik temelli radikallemeye dayanan FETÖ, Türkiyede de örnekleri bulunan etnik, dini, mezhebi veya ar sol temelli terör örgütlerinin aksine militan kazanma faaliyetlerini yer alt mescitlerinde ve kahvehanelerde/çay ocaklarnda deil, küçük yatan balayarak özellikle dershanelerde ve farkl eitim kurumlarnda gerçekletirdi
- FETÖ yaps dikey örgütlenmenin avantajn kullanarak örgüt içerisinde hiyerarik bir düzen salad. Örgüt mensuplar, eer grup liderlerinin emirlerini yerine getirirlerse ödüllendirilecekleri, gruptan çktklar zaman da ilahi güç tarafndan ciddi biçimde cezalandrlacaklar yalanlaryla kandrld
- DEAn ideoloji ve anlatlar, Avrupada Müslüman gençlerin ayrmclk, rkçlk ve slamofobiye maruz kalmalar gibi kiisel ve sosyal faktörler nedeniyle ksa sürede karlk buluyor
- DEA, Avrupadaki Müslüman gençleri, Müslümanlarn küresel bir tehdit altnda olduklar, DEAn yok olma tehlikesiyle kar karya bulunan slam dünyasn koruyabilecek yegane kuvvet olduu ve Dier slami gruplarn bu durumu idrak kabiliyetinden mahrum ve onlara yardm etmekten aciz olduklar eklindeki söylemlerle kandryor
Polis Akademisi Bakanl tarafndan yaymlanan raporda, Türkiyedeki terör örgütleri 4 grupta analiz edilerek radikallemeye kar mücadele yöntemleri ile yeni örgütlere frsat verilmemesi için yaplmas gerekenler örneklerle anlatld.
Polis Akademisi Bakanlnn yaymlad Radikalleme, iddet çeren Arlk ve Terörizm raporunda, terör örgütleri 4 snfta incelendi.
Raporda, PKK ve ETA gibi terör örgütlerinde etnik radikalleme, DEA, El-Kaide ve Hizbullahta din istismarna dayanan radikalleme, Fetullahç Terör Örgütü (FETÖ) ve benzeri örgütlerde sahte mehdilik temelli radikalleme, DHKP-C ve MLKP gibi örgütlerde ise ayn anda mezhepçi ve ar sol ideolojiye dayanan sol-ideolojik radikalleme olduuna iaret edildi.
Sahte mehdilik temelli radikallemenin kendine has özellikleri bulunduu vurgulanan raporda, FETÖnün bunun en iyi örneklerinden olduu kaydedildi.
- FETÖ radikallemesi küçük yatan balad
Rapora göre, sahte-mehdilik temelli radikallemeye dayanan FETÖ, Türkiyede de örnekleri bulunan etnik, dini, mezhebi veya ar sol temelli terör örgütlerinin aksine militan kazanma faaliyetlerini yer alt mescitlerinde ve kahvehanelerde/çay ocaklarnda deil, küçük yatan balayarak özellikle dershanelerde ve farkl eitim kurumlarnda gerçekletirdi.
FETÖ radikallemesi, Hizbullah, El-Kaide ve DEA tipi dini radikalleme süreçlerinden ve amaçlarn açk ekilde ortaya konmasndan farkl olarak, gerçek programn herkesten gizlemek suretiyle, uzun bir süreçte gerçekleerek izofrenik bir çift kiilikli militan profili ortaya çkartt. Örgütün radikalleme süreci, paralel bir evren yaratlarak sabrla sürdürülen 20-30 yllk bir süreci kapsad.
FETÖ radikallemesinde, bir taraftan kamuoyu önünde radikal olmayan bir dil kullanrken dier taraftan da bu süreçte kendi grubunu ar yüceltti ve kendi grubu dndaki herkesi ötekiletirdi.
FETÖ yaps dikey örgütlenmenin avantajn kullanarak örgüt içerisinde hiyerarik bir düzen salad. Örgüt mensuplar, eer grup liderlerinin emirlerini yerine getirirlerse ödüllendirilecekleri, gruptan çktklar zaman da ilahi güç tarafndan ciddi biçimde cezalandrlacaklar yalanlaryla kandrld.
- FETÖnün medya ile ilikisi
Rapora göre, televizyon kanal, gazete ve dergi yaynlarna sahip olan FETÖ, bütün bunlarla beraber sosyal medyay da etkin biçimde kulland.
Özellikle 15 Temmuz darbe giriimi öncesi ve sonras bu alanda youn bir çalma yürüten FETÖ, sahip olduu geleneksel ve sosyal medya hesaplar araclyla isimsiz hesaplar oluturarak önce darbe için propaganda yapt, sonra ise ikinci bir darbe dalgas korkusu oluturmaya çalt.
- Eitimi eleman devirmek için kulland
Eitim imkanlarnn azl ile radikalleme arasnda her zaman sebep-sonuç ilikisinin mevcut olmadna da iaret edilen rapora göre FETÖ, eitimi eleman devirmek için araçsallatrarak özel okullar aracl ile eitimde dier örgütlerin ötesine geçti. Örgüt, eitimi kamuya szmak amacyla da kulland.
- DEA
Radikallemenin büyük ölçüde FETÖnün yan sra DEA özelinde de ele alnd rapora göre, DEAta radikalleme ksa sürede gerçekleiyor. DEAn ideolojisi ve anlatlar, Avrupada Müslüman gençlerin ayrmclk, rkçlk ve slamofobiye maruz kalmalar gibi kiisel ve sosyal faktörler nedeniyle ksa sürede karlk buluyor.
DEA, Avrupadaki Müslüman gençleri, Müslümanlarn küresel bir tehdit altnda olduklar, DEAn yok olma tehlikesiyle kar karya bulunan slam dünyasn koruyabilecek yegane kuvvet olduu ve Dier slami gruplarn bu durumu idrak kabiliyetinden mahrum ve onlara yardm etmekten aciz olduklar eklindeki söylemlerle kandryor.
Söz konusu söylemler, Müslüman gençlere, DEAa katlnca müminler arasna gireceklerini ve dolaysyla ezeli ve ebedi saadete kavuacaklarn, DEA saflarnda cihat yaparken ölürlerse ebedi mutlulua ereceklerini söylüyor.
- DEA bitse bile Avrupada radikalleme bitmez
DEAn topraklarn yitirmesi ve hatta topraklarn tamamen kaybetmesi ihtimali dikkate alndnda, bu örgütün Avrupal Müslümanlar için çekiciliini yitirmesi beklenebilir ifadesinin yer ald raporda, DEA bitse bile Avrupada bu tarz din temelli radikallemenin bitmeyecei öngörülüyor.
Rapora göre, radikalleme süreçlerinde örgütlerin sunduklar anlatlar ve izledikleri yöntemler önemli yer tutuyor. Anlatlar ile kiisel ve sosyal gerçeklikler örtüüyorsa, radikalleme gerçekleebiliyor. Ancak radikalleme süreçleri zaman açsndan da örgütlerin yapsna göre farkllklar arz ediyor.
- Örgüte katlm nedenleri farkl
Rapora göre, Ortadouda dini referanslarla iddeti merulatran gruplarn, iddete bavurmasnda hangi faktörlerin etkili olduunun tespit edilmesi büyük önem arz ediyor. Ortadouda iddetin nasl üretildii düünüldüünde, politik dlanma ve bask önemli bir etken olurken, ideolojiler ve din, derin politik meselelere kyasla yüzeyde kalyor.
Ancak bu yaklam, düüncelerin rolünü, insanlarn inançlarn ve ideolojik balanmalarn anlamada yetersiz kalyor. Fransa, Almanya gibi demokratik ülkelerde iç ve d kaynakl siyasi skntlar, özellikle sosyo-ekonomik ötekiletirme, dlama ve bu gibi demokratik ülkelerin d politikalarna kar tepkiler DEAa katlmlar tahrik ediyor.
Otoriter devletlerde ise baskc iç politika ve silahl iddet dnda hiçbir alternatifin braklmam olmas radikallemeyi tetikliyor. Bask altnda yaayan bireyler, radikal gruplara katlm salayp kar mücadele yöntemi ile devletle hesaplamay düünüyor.
- Eski askerler neden örgüte kalyor?
Eski güvenlik güçleri arasnda radikallemenin yaanmas ve bunlarn iddeti benimseyen gruplara katlmas da son yllarda ilgi çeken konularn arasnda yer alyor.
Eski ordu mensuplar arasndan DEAa en yüksek katlm Malezyadan gerçekleirken, bu kiilerin terör saldrlarnn planlama sürecinde yer almas, teröristlere eitim salamas ve ileride katlmc saysnn artmasnn ciddi sonuçlara yol açabilecei deerlendiriliyor.
Eski askerlerin radikallemesinin muhtemel nedenlerinden biri de ordu mensubu iken pozitif bir kimlik elde edememeleri olarak görülüyor. Raporda buna örnek olarak, Gürcistanl çeçenlerden Ömer ianinin Gürcistan ordusundan ayrlarak DEAa katlmas gösteriliyor.
- Boko Haram ve Odinin askerleri
Polis Akademi Bakanlnn Radikalleme, iddet çeren Arlk ve Terörizm raporuna göre, iddet içeren arlk örneklerine dünyann hemen her yerinde rastlanyor.
Amaçlarn gerçekletirmek için iddete bavuran terör örgütlerden biri olan Boko Haram, Nijeryadaki gençlere yeni bir kimlik sunuyor ve örgüt içinde güç sözü vererek radikallemelerini salyor.
Öte yandan 2015te Finlandiyada kurulan ve birçok Bat ülkesinde taraftar bulan Soldiers of Odin (Odinin Askerleri) grubu, ar fakirlik ve kötü yönetimden muzdarip olmayan toplumlarda da iddet içeren arln taraftar bulabileceine iyi bir örnek tekil ediyor.
Grubun temel amac, Avrupaya göçmen nüfusun gelmesiyle ekillenen çok kültürlülüü silmek ve beyaz Hristiyan/skandinav Avrupasnn altn çan yeniden tesis edilmesi gerektii görüünü yaymak.
- Din dna çkanlara kar iddeti mübah olarak gösteriyorlar
Rapora göre, DEA ve El-Kaide gibi örgütlerin iddeti anlatmak için cihat terimini kullanmalar, Kuran araçsallatrmaktan baka bir ey deil.
Selefi örgütlenmelerden birçou, din referansl iddetin balca savunucular arasnda yer alyor. iddet taraftar arc Selefi gruplar, iddeti tekfir (din d sayma) yoluyla merulatryor. Selefi arclara göre Müslümanlar eylemleri veya eylemsizlikleri nedeniyle din dna çkyor. Din dna çktklar için can ve mal güvenlii ortadan kalkanlara kar iddet kullanmak mübah olarak gösteriliyor.
Selefi arcln etkisinden özellikle gençleri korumak ve Selefi iddete bulaanlar geri kazanabilmek için alnacak dier önlemlerin yannda, alternatif dini söylemlerin otantik ve alannda otorite kiiler tarafndan vaaz edilmesi hayati öneme sahip olarak görülüyor.
Müslüman topluluklarn iddete yönelmesini önlemek için yaplacaklarn en önemlileri raporda öyle sralanyor:
iddeti merulatrmak için suistimal edilen terimlerin doru anlalmasna yönelik çaba gösterilmelidir.
Müslümanlar, gerek birey gerekse grup olarak kendi dndakilerle varolusal iletiim, yani bakalarnn deil sizin nasl yaadnz odakl iletiim kurmay denemelidir.
Dar-ül Harb/Darül slam ayrm yerine daha bütünletirici bir kavram olarak Darül sulh kavram tercih edilebilir. Dar-ül sulh, farkl inançlarn bir arada yaamak niyetiyle, insann insan olduu için kazand haklar (hakk- ademiyye) temelinde sosyal sözleme ile kurulacak bar dünyasn ifade etmektedir.
Kurandaki kavramlarn iddeti merulatracak yorumlar ile kolonyalizm/post-kolonyalizm tecrübelerinin Müslüman zihin dünyasnda yol açt travmalar veya benzer ekilde Irakta olduu gibi d müdahalelerin yol açt travmalar arasnda balant olduu hatrlanmaldr. Tepkisel yorumlarn toplumlar doru bir istikamete götürmeyecei üzerinde düünülmelidir.
- Radikalleme ile mücadele
Bir militan politik ve ideolojik ballklarndan kaynakl iddet ve arc eilimlerden vazgeçirmenin kolay olmadna dikkat çekilen rapora göre, iddet eylemlerine katlan birey ve gruplarn rehabilitasyonu ise zor ve uzun bir süre gerektiriyor.
Radikalleme ile baa çkabilmek için, hem radikalleme ile mücadele etmek hem de radikalleen bireylerin topluma yeniden kazandrlmasn salamak gerekiyor.
Öte yandan iddet içeren arln nihai aamas olan eylemle karlalmadan, buna yol açan nedenlerin ortadan kaldrlmas büyük önem tayor.
Radikallemenin önlenmesi için demokrasi ve insan haklarnn güçlendirilmesi, ekonomik-sosyal adaletsizliklerin ve ötekiletirmenin önüne geçilmesi ve hukuk sisteminin iyi ve adil olmas gerekiyor.
- Gençler medya ile yönlendiriliyor
Ortadounun mevcut siyasi, ekonomik ve sosyal artlar gençlerin kimlik arayna girmelerini ve iddet içeren fikirlere de açk hale gelmelerini kolaylatryor.
Medya gruplarnn maddi ve ideolojik çkarlar dorultusunda gündem oluturduklarn gören gençler, maliyetsiz, ucuz eriim saladklar kontrolsüz sosyal medya alanlarnda kendilerine yol aryor. Böylece siyasal mücadele meydanlardan medyaya tanyor.
Sosyal medyann ortaya çkmas ile medya aracl ile kendini ifade etmek isteyen, propaganda yürüten, destekçi deviren örgütler, kontrol ve denetim boluunu kullanyor ve kimlikleri ile amaçlarn gizleyerek kitlelere kolaylkla ulayor.
Geleneksel ve sosyal medyann terör destekçisi bir araç haline gelmesini önleme hususunda acil çözüm önerilerine ihtiyaç duyulduu kaydedilen raporda, u ifadelere yer veriliyor:
Kamu güvenlii ve çkarlar söz konusu olduunda medya alannda gerekli tedbirler derhal alnmaldr. Aksi takdirde medyann terör örgütlerine oksijen salayan araçlar haline gelebilme riski ortaya çkar. Medya ise bu hassas konuda üzerine düeni popülarite kaygsndan uzak kalp, haber içeriini deerli klarak yerine getirmelidir.
Bu nedenle geleneksel ve sosyal medyann terörün destekçisi olarak bir araç haline getirilmesi hususunda acil çözüm önerilerine ihtiyaç duyulmaktadr. Sosyal medya örgütlerin gençlere ulaarak taraftar toplamalarna yardmc olsa da dier yandan olumlu bir deer de tayabilir. Bu hususta sadece terörle mücadele kapsamnda kalnmayarak, gençlere bilinçlendirici anlamda da ulalabilirlik imkanlar kullanlmaldr.