stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Ana Bilim Dal Bakan Prof. Dr. Adem Sözüer, her ruhsal ve psikolojik sorunun ceza sorumluluunu ortadan kaldrmadna dikkati çekerek, çkarlacak bir Toplum Ruh Sal Yasas ile özellikle önleyici ve koruyucu hizmetlerin etkinletirilmesi gerektiini belirtti.
Sözüer, AA muhabirinin klçl saldrda öldürülen Baak Cengiz cinayetindeki hukuksal sürece ilikin sorularn yantlarken, bir suçun ilenmesi esnasnda akl hastal söz konusuysa o kiinin ceza sorumluluu olmadn ancak kiinin serbest de braklmadn, alglama ve davranlarn yönlendirme yetenei olmad için kapal kurumda tedaviye tabi tutulduunu anlatt.
Türkiyede kanunun, dünyadaki dier kanunlar gibi akl hastalar bakmndan bu durumu öngördüüne deinen Sözüer, Bizim kanunumuz yüksek güvenlikli akl hastaneleri öngörmü 2005 ylnda reformla birlikte fakat 2005 ylndan bugüne kadar yüksek güvenlikli akl hastaneleri yaplmam durumda. Peki bu kiiler ne oluyor, hep hastanede mi kalyorlar? Hayr. Sürekli olarak tedavi altndayken eer hastaneden çktnda toplum için bir tehlike halleri kalmamsa o zaman braklrlar. Peki babo mu braklrlar? Hayr. Yine onlar takip edilir, tedavileri darda devam eder, ama iyileme aranmaz. Mutlaka tehlike halinin devam edip etmedii aranr. diye konutu.
Sözüer, suç ilemi akl hastasnn daha sonra ne olaca konusunda kanunlarda eksiklik bulunmadnn altn çizerek, sadece yüksek güvenlikli hastanelerin kurulmas ve kiilerin tehlike halinin devam edip etmediinin iyi bir ekilde izlenmesi gerektiini söyledi.
BRTAKIM TUHAF DAVRANILARI VARDI. DEMEK TEK BAINA YETERL DEL
Asl sorunun bir akl hastas suç ilemeden önce tehlike hali gösterdiinde ne yaplaca olduuna iaret eden Sözüer, öyle devam etti:
Bu durumda çevresindeki insanlarn, bakm ve gözetim altnda bulunduranlarn sorumluluu ne? Asl problem burada. Henüz suç ilemedii için bir akl hastas elbette tehlike hali gösterebilir. Burada kim devreye girecek? Tabii ki her aile çocuunun birtakm olaan d davranlar göstermesi durumunda bunu mutlaka ilgili uzmana, mesela bir psikiyatriste götürmeli. Hatta çevre için, bakalarnn hayat için bir tehlike oluturuyorsa devletin kurumlar var, kaymakamlk, kolluk var. Bu da olmuyorsa mahkemeden karar alnr. Ancak bu süreç iyi ilemiyor. Akl hastas da bir hastadr, o da insan onuruna uygun bir ekilde tedavi görmelidir, ancak kim akl hastasdr, kim deildir konusu uzmanlk ii. Eer bir olayda, bir kiinin akl hastas olduu ileri sürülüyorsa kii ilgili kuruma gönderilir ve 3 haftalk bir gözleme tabi tutulur. Bu gözlem sonucunda gerçekten davranlarn yönlendirme veya alglama yeteneinde önemli bir azalma veya ortadan kalkma söz konusuysa olabilir. Psikopat gibi birtakm terimler kullanlyor. Her ruhsal, psikolojik sorun ceza sorumluluunu kaldrmaz. Özellikle psikopatlk denilen konuda da hiç kaldrmaz. Uzmanlarn dedii psikopat aslnda bir empati yapamaz, karsndaki insan hunharca katlederken onun nasl bir ac çektii konusunda bir empati kuramaz, ama onu bilerek ve isteyerek öldürdüünün farkndadr, bunu anlayabilir. Dolaysyla Birtakm tuhaf davranlar vard. demek tek bana yeterli deil. Bu olayda ne olacana uzmanlar karar verecek. Herhangi bir psikolojik sorunu olmak, ruhsal sorunlar olmak ceza sorumluluunu kaldrmaz. Ceza sorumluluunun kaldrlmas için çok ciddi biçimde sorunu olmas lazm ve bu hastaln da o suçu ilerken etkisini göstermesi gerekir.
Prof. Dr. Adem Sözüer, Türkiyede toplumun tümüyle ilgili bir ruh sal kanunu bulunmadna dikkati çekerek, unlar söyledi:
çkarlacak bir Toplum Ruh Sal Yasas ile özellikle önleyici ve koruyucu hizmetlerin etkinletirilmesi gerekiyor. Ruhsal sorunu olanlarn uzman hekim ve kurululara erimesindeki sorunlar giderilmeli. nsanlar psikiyatristlere gitmekten çekiniyor, damgalanmaktan korkuyor. Bu da merdiven alt dediimiz haksz kazanç salayanlara alan açyor. Kiiler yaam koçuna gidiyor para veriyor ama asl yetkili olan sorununu çözecek olan psikiyatriste gitmekte çekiniyor. Ruhsal sorunlar olan ve çevresindekilere tehlikeli davranlarda bulunan kiiyi akl ve ruh sal hastanelerine yatrmak mevcut kanunlarmza göre pek kolay deil. Ancak suç ilediinde müdahale ediliyor. Halbuki suç ilemeden önce tehlike yaratan kiiye müdahale edilebilmeli, tbbi destek ve tedavi salanmal. te bu eksiklikleri gideren insan onurunu esas alan bir Toplum Ruh Sal Kanununa ihtiyaç var.
Etkin bir yasal düzenleme olmad için ailelerin çaresiz kaldn dile getiren Sözüer, Kaymakamla, polise söyledik. Bu bizim iimiz deil diyor. Hastaneye söyledik, çok saldrgan biz gelip alamayz diyor. Mahkemeye bavurduk, uzun sürüyor. diyorlar. Sorunlu alan burada. Bu sorunun etkili olarak çözümü için Türkiyede ruh sal yasasna acil olarak ihtiyacmz var. çevreye zarar verdiinizi biliyorsunuz, bunu görüyorsunuz, buna ramen denetim ve gözetim görevini ihmal ediyorsunuz, yapmyorsunuz kasten. Burada da bir ceza hukuku sorumluluu var bu görevi yapmayan bakmndan. Bu görev ebeveynlerin de olabilir, görevlilerin de olabilir. Tehlike hali, saldrganl ortada bir kii bakmndan bakm ve gözetim görevini yerine getirmezseniz ceza kanununda o da suç. diye konutu.
OLAYLARIN YÜZDE 99,9U CEZA SORUMLULUU VAR DENLEN NSANLAR TARAFINDAN LENMEKTEDR
Suçlar gündeme getirmenin sorunlar çözmek bakmndan yeterli olmadn belirten Sözüer, yaplmas gerekenleri öyle açklad:
Türkiyede bu hunharca cinayetlerin çou kadnlara kar ileniyor. Özgecan cinayetini unutmayalm. Ama bu bahsettiimiz kadn cinayetinin olduu günlerde de birçok kadn cinayeti ilendi. Her gün kadn cinayeti ileniyor. Bunlarn hepsi de ceza sorumluluunu kaldracak durum içerisinde deil. Türkiyede çok az olayda Akl hastal nedeniyle ceza sorumluluu yoktur. denilir, bu çok nadirdir. Olaylarn yüzde 99,9u ceza sorumluluu var denilen insanlar tarafndan ilenmektedir. Hatta Ne iyi çocuktu aslnda böyle bir eyi yapabilir miydi?, Ne iyi bir babayd. dediimiz erkekler tarafndan ileniyor bu kadn cinayetleri. Biz konuyu hemen Bunlar çok psikolojik sorunlar olan insanlar tarafndan ileniyor. diye düünmeyelim. Ayrca psikolojik sorunu olmak ceza sorumluluunu her zaman kaldracak bir netice olmamal.
Prof. Dr. Adem Sözüer, siyasilerin Baak Cengizin ailesine taziyede bulunduuna ve basalna gittiine deinerek, Bu güzel bir mesaj ama bunlar yeterli deil. Asl mesaj öyle vermek laz Türkiyede kadna yönelik iddeti engelleyici kanunlarmz var, bunlarn etkili olarak hayata geçmesi lazm. Yar açk, yar kapal aflarla bir taraftan sürekli iddet uygulayanlar serbest brakyoruz. Bu yanl bir mesaj veriyor, Yapt yanna kar kalyor. Akl hastalarnn suç ilemeden önce nasl insan onuruna uygun ekilde tedavi ve denetim altna alnabileceini düünmeliyiz. Özellikle kadna yönelik iddete ilikin uluslararas sözlemeler bata olmak üzere kanunlarmzn kamuya yükledii görevleri etkin olarak hayata geçirmesi için uramamz gerekir.deerlendirmesini yapt.