Keif resmileirse Mithras inancna ait bölgedeki ilk tapnak olarak kayda geçecek.
Diyarbakrn çnar ilçesinde, Mardin yolunun kenarndaki bir tepe üzerinde bulunan Zerzevan Kalesi harabelerinde, 2014 ylnda kaz çalmalarna baland. Dicle Üniversitesi Arkeoloji Fakültesinin yönettii kaz çalmalarna üç ylda pek çok keif yapld.
Bir yer alt kilisesi, gizli geçitler, snak, askerlere ait konutlar, kaya mezarlar, sunaklar, su sarnçlar, taklar, bronz sikkeler, pek çok askeri ve tbbi malzemenin bulunduu Zerzevan (Samachi) Kalesinin tarihsel önemi büyük. Roma mparatorluunun dou snrnda bulunan kale, yanndan geçen ve Perslerin Kral Yolu dedikleri ticaret ve askeri yolun korunmasn salam. Yol, Asurlular tarafndan da bat seferlerinde kullanlm. 3. yüzylda yaplan ve kullanlmaya balayan kale, Halid Bin Velid önderliindeki slm ordular tarafndan alnd 639 ylna kadar varln sürdürmü.
Zerzevan bir döneme k tutacak
Zerzevan Kalesinin bölgedeki ilk Roma dönemi kazs olduunu belirten kaz bakan Doç. Aytaç Cokun, geni bir alanda yürütülen çalmalarn bölgedeki Roma varlna ilikin pek çok soruyu yantlayacan düünüyor:
Tepenin üzerinde surlar içerisinde yer alan Zerzevan veya aratrmalarmzdan ulatmz sonuca göre Samachi Kalesi, 57 bin metrekarelik bir alan üzerine ina edilmi. Bu alan Roma mparatorluu için çok önemli. Dou snrn koruyor ve yaklak bin askerin görev yaptn tahmin ediyoruz. Önemli çünkü bu kale düerse Diyarbakr ve Anadolunun dümesi de gündeme gelecekti. Nitekim slm ordular tarafndan alndnda, önce Diyarbakr sonra Anadolu fethedildi. Zerzevan kazlarnn, özellikle .S. 3 ile 7 yüzyl arasnda süren Roma - Sasani mücadelelerine sahne olan döneme ve erken Hristiyanlk dönemine dair yeni bilgiler verebileceini düünüyoruz. Bu açdan oldukça heyecan verici ve tarihe k tutacak özellikte.
Gizemli tarikat Mithras
Kazda pek çok sikke ve süs eyasnn yan sra askeri malzemeler de bulundu.
Ezoterik olarak nitelendirilen ve srlar ancak tarikata kabul edilenlere açklanan Mithrasn mistik bir Roma dini ve kültürü olduunu söyleyen Doçent Aytaç Cokun, bu tarikata mensup Roma askerlerinin olduunu ve Zerzevanda yeni kefedilen mabedin de onlara ait olduunu düündüklerini anlatyor:
Mithras bir din veya tarikat, mistik bir Roma kültürü olarak nitelendirilebilir. Tarih boyunca gizemini korumu ve srlarn ancak mensuplar ile paylamtr. Romal askerler arasnda da yaygnl bilinmektedir. Zerzevanda yeraltnda kilise, sunak, gizli geçitler ve sarnçlarn yan sra yeni kefettiimiz bir yap daha var. Bu yapy henüz tam incelemedik. Sadece küçük bir bölümden içeriye girerek gözlemde bulunduk. Yaps ve bir takm özellikleri nedeniyle çok yüksek ihtimalle bir Mithras tapna olduunu düünüyoruz. Kaz dönemimiz k artlar nedeniyle bitti. ubat aynda yeniden balayacaz. O zaman bundan kesinlikle emin olabileceiz. Bu bölgedeki ilk Mitras tapna özelliini tayacaktr.
DÜ Rektörü Prof. Talip Gül ve çnar Kaymakam smail anl, kaznn turizmi de gelitireceini düünüyor.
Dicle Üniversitesi Rektörü Talip Gül, Zerzevan Kalesi Kazlar gibi arkeolojik alanda ses getirecek ve bölge tarihine katkda bulunacak bu gibi çalmalar kaznn yürütücüleri olarak bizlere gurur veriyor. Tarihin çok bilinmeyen bir dönemini aydnlatacak keiflerde bulunmak dorusunu isterseniz çok heyecan verici dedi. çnar Kaymakam smail anl da Sur, kule, kilise ve snak gibi pek çok önemli mimari yap onarlarak ören yerinin turizme açlmas ve ülkemizin kültürel tantmna katkda bulunmas bekleniyor. diye konutu.