Diyarbakrn Eil ilçesinde yaklak 3 bin yl önce ina edildii deerlendirilen Eil Kalesinde arkeolojik kaz çalmalar balatld.
Kuran- Kerimde isimleri geçen Zülkifl ve Elyesa peygamberlerin defnedildiine inanlan, manevi ikliminin yan sra Kralkz Baraj Gölü, su sarnçlar ve tarihi yapsyla da ilgi gören ilçede kaymakamlk ve belediyenin giriimi, Kültür ve Turizm Bakanlnn izni ile balatlan kazda belediyeden 30 içi görev alyor.
Üç taraf derin vadilerle çevrili, bir taraf ise oyularak yekpare kaya üzerine oturtulan Eil Kalesinde Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Bölümü Öretim Üyesi Prof. Dr. Vecihi Özkaya bakanlnda yürütülecek kazda tarihe k tutacak önemli bulgulara ulalmas hedefleniyor.
lçedeki turizm faaliyetleri ile kaz alannda inceleme yapan Vali Münir Karalolu, gazetecilere yapt açklamada, Eil ilçesinin ve çevresinin tarihi, doas ve kültürüyle önemli bir bölge olduunu söyledi.
Ziyaret tepesi denilen alanda 2 peygamber ve birçok Nebinin kabrinin bulunduunu ve bunun da önemli bir deer olduunu ifade eden Karalolu, Eilde kale ile ziyaret tepesini birbirine balayan bir yürüyü yolu yapyoruz. Bölgeye gelen ziyaretçiler, Eil Kalesini gezdikten sonra buradan ziyaret tepesine yürüyerek gidebilsinler. Eildeki deiim ve dönüümü sizler de izliyorsunuz. Eilin gerçekten çehresi deiiyor. Yeil ve beyaz bir Eile dönüüyor. dedi.
lçede yaplan peyzaj ve altyap düzenlemelerine de deinen Karalolu, unlar kaydetti:
Eil, Diyarbakrn hem inanç turizmi hem de kültür ve doa turizmi açsndan en önemli bölgelerinden biri olma yolunda emin admlarla ilerliyor. Bu kale bölgenin en önemli kalelerinden biri. Devletimiz, hükümetimiz Kültür ve Turizm Bakanlmzn izinleriyle artk burada kazlarmz balad. nallah bundan sonra buradaki kazlarla Eil ve Eil Kalesi daha çok Türkiye ve dünya gündeminde olacak diye temenni ediyorum.
BU HAFIZANIN FRELERN çÖZEBLMEK çN ARKEOLOJK KAZILARA BALADIK
Kaz bakan Prof. Dr. Özkaya da Eil Kalesinin doal savunma imkanna sahip bir kayalk üzerine kurulduunu belirtti.
Dönemin yaants ve koullar gerei savunmann oldukça önemli olduunu ifade eden Özkaya, bu anlamda Eil kayalklarnn gerek yerleik insanlar gerekse de yöneticiler için uygun savunma koullar salamakta olduunu kaydetti.
Özkaya, Eilin Mezopotamya bölgesinde ayr bir yeri olduuna iaret ederek, korunan kalntlaryla yaklak 3 bin yllk bir tarihin gün yüzünde olduunu aktard.
Eilde kaz yaplmasnn sebebi, Pagan, Hristiyanlk ve slami dönemlerin tüm anlarnn canl olarak yaanmasndan kaynaklanmakta. slami açdan her kayalna, her mezarna deer atfedilmi. Hristiyanlk döneminde tüm kayalklar kutsal kabul edilmi. Gerek kaya kiliseleri, gerek inziva evleri gerekse de mimari tarzda ina edilen kiliseleriyle ayr bir öneme sahip. Pagan açsndan deerlendirdiimizde ise siyasi açdan günümüz emperyalist devlet anlaynn temellerinin ekillendii yer. ifadelerini kullanan Özkaya, Diyarbakr ve Eilin turizm potansiyelini harekete geçirmede de bu kaznn büyük katks olacan aktard.
Özkaya, öyle konutu:
Eil Kalesi, Mezopotamyaya uyarlanabilecek yönetim sistemlerinin açkla kavuturulmasdr. Kutsi inançlarn ve Pagan inançlarn geçirdii evreler açsndan, Diyarbakrda sürekli adlar anlan uygarlklarn somutlatrlp belgelendirilmesi açsndan bu kaz ayr bir önem tamaktadr. Eil, Mezopotamyann kültürel hafzas durumunda. Bu hafzann ifrelerini çözebilmek için arkeolojik kazlara baladk. Burada atlan her kazma geçmie yönelik açlm bir dehliz ve o dehlize szan klar gibi. Bu nedenle Diyarbakr, Güneydou Anadolu Bölgesi ve Anadolunun Mezopotamyaya açlan kültür kaplarndan birini aralamaya çalyoruz.
ELDE EDLECEK SONUçLAR GÜNEYDOU GENELNE UYARLANABLECEK BLGLER
Kalede Asurlularn varlna dair bulgular olduunu anlatan Özkaya, Hristiyanln en erken evresine ait ve bütün mezheplerin temsil edildiine dair baz iaretler, belgeler bulduklarn belirtti.
Özkaya, Tarih boyunca birbirleriyle düman ilikiler kuran Hristiyan mezheplerinin bir arada buradaki bir mekan kutsallatrmasnn sebebi belki Eilin corafyas, doas veya geçmiinden kaynaklanmaktadr. Dinlerin bir arada huzur bulduu, farkl etnik kökenlerin bir yerde kardelik havas içerisinde yaad ve Diyarbakrn kültürel silsilesinin bütün izlerinin alglanabilecei bir ortamdr Eil Kalesi. Burada elde edilecek sonuçlar Diyarbakr özeline ve Güneydou geneline uyarlanabilecek bilgiler ve verilerdir. eklinde konutu.
ÖNEML BULGULARA ULAIYORUZ
Bu kazda derinlie indikçe farkl uygarlklara ait izlere rastlayacaklarna dikkati çeken Özkaya, kaz çalmalarnn yllarca süreceini bildirdi.
Özkaya, sözlerini öyle sürdürdü:
Daha kazlara balamadan Hristiyanln 4 mezhebi tarafndan kutsall kabul edilen kilisede yaklak 40 gümü ve tunç sikke bulduk. Bu sikkeler üzerinden edindiimiz bilgi, 18. yüzylda Avrupann en azndan 3 ayr ülkesinde Eile hala ilginin youn olduu anlalmakta. 1862li yllarda oryantalistlerin, seyyahlarn notlarna baktmzda bölgeye gelen seyyahlar Eile uramadan geçmemilerdir, Eil ile ilgili söylemleri vardr. Henüz kazlarn ilk günlerinde önemli bulgulara ulayoruz. Fazla tahrip edilmemi olmakla birlikte genelde doann ve zamann tahribine uramasna ramen birçok deeri iyi korunmu.
Kaz çalmalarnn Eil Belediyesinden 30 içi ile baladn ifade eden Özkaya, zamanla bu saynn artacan dile getirdi.
Özkaya, iklim artlar el verdii müddetçe kazlara ara vermeden devam edeceklerini belirterek, Buradan beklentilerimiz çok yüksek. Beklentilerimizin ötesinde belki ilk kez ortaya çkacak ve bilinmeyen birçok eye k tutabilecek. Sadece bölge özelinde deil Mezopotamya geneline uyarlanabilecek bir takm bilinmezleri de göreceiz. diye konutu.