ABDde sal günü yaplacak seçimlerde Demokrat Parti aday eski Dileri Bakan Hillary Clinton ilk kadn bakan, Cumhuriyetçi Parti aday i adam Donald Trump da 60 yl sonra siyasi geçmii olmayan ilk bakan olmak için yaryor.
ABDde 8 Kasm sal günü yaplacak 58. bakanlk seçimleri için son düzlüe girilirken, Clinton ile Trump arasndaki rekabet had safhaya ulat.
ABD tarihinin ilk kadn bakan aday unvann elde eden Clinton, 8 Kasmdaki seçimleri kazanarak ülke tarihinde ilk kadn bakan olmay hedefliyor.
Daha önce Bingazi saldrs ve son aylarda da e-posta skandal gibi konularda ba aryan Clinton, Cumhuriyetçi Trumpa göre devlet tecrübesi ve uluslararas diplomasi deneyimiyle öne çkyor.
HLLARY CLNTON KMDR?
1947 ylnda Illinois eyaletinde dünyaya gelen Clinton, siyasi hayatna Cumhuriyetçi Parti saflarnda balad. 1964 ylndaki bakanlk seçimlerinde Cumhuriyetçi Partinin seçim kampanyasnda gönüllü olarak çalan Clinton, üniversitede de Cumhuriyetçilerin farkl birimlerinde rol ald.
nsan haklar savunucusu Martin Luther Kingin öldürülmesinin ardndan Demokrat Partiye yaklaan Clinton, 1968 ylndaki bakanlk seçimlerinde Cumhuriyetçi Nelson Rockefellern kampanyasnda rkç yaklamlarn kullanldn görünce Cumhuriyetçi Parti ile balarn kopard.
Yale Üniversitesinde tant Bill Clinton ile mezun olduktan sonra evlenen Clinton, ksa sürede kadn haklar savunuculuunda ülkenin tannan isimleri arasna girdi.
- FRST LADY VE DILER BAKANI CLNTON
Ei Bill Clintonn önce Arkansas Valisi, ardndan 1992 ylnda ABD Bakan olmasyla Beyaz Saraya yerleen Hillary Clinton, einin 1998 ylnda Monica Lewinsky ile ilikisinin ortaya çkmasyla büyük bir skandaln ortasnda kald. Ancak siyasi kariyerine aktif bir ekilde devam etme karar alan Clinton, 2000 ve 2006 yllarnda New Yorktan senatör seçildi.
2008 ylnda partisinden bakan aday aday Clinton, Obama ile girdii yar kazanamad. Ancak Obamann bakan olmasnn ardndan kendisine dileri bakanlnn teklif edilmesiyle Clintona diplomasi koridorlarnn yolu açld.
Dileri Bakan olarak 2009-2013 yllar arasnda görev yapan Clinton, ABDnin Bingazi Konsolosluuna yaplan saldrdan dolay görevi ihmalden suçland ve Kongrede hesap verdi.
Ancak Clintonn en fazla ban artan konu, bakanl döneminde devlete ait gizli yazmalar kendi e-posta hesabndan yapmasnn ortaya çkmas oldu.
ABDde 12 Nisan 2015te bakanlk için aday aday olan Clinton, bakan ei, iki dönem senatörlük ve dileri bakanl tecrübeleriyle ülke siyaseti ve uluslararas arenada deneyimli bir portre çiziyor.
- HANG KONUDA NE DÜÜNÜYOR?
ABDnin ilk kadn bakan söylemini iyi kullanan Clinton, bugüne kadar kadnlardan, Müslümanlardan, siyahilerden, Hispaniklerden ve partisindeki orta ya üstü seçmenden önemli destek ald.
D politikada Obamann çizgisiyle genel anlamda benzeen bir yaklama sahip Clinton, Suriye ve Irakta, ABD askerlerinin kara operasyonlarna dahil olmamas gerektiini, ancak Suriyenin kuzeyinde uçua yasak/güvenli bölge oluturulmasnn faydal olacan belirtti.
Obamann salk reformundaki aksaklklar giderecei sözü de veren Clinton, dar gelirli ailelerinin salk harcamalarn düürmeyi vadetti. Ecinsel evlilikleri ve kürtajn yasal olmasn destekleyen Clinton, ateli silahlarn denetiminin ise artrlmas gerektiini savundu.
Ülkenin en önemli meselelerinden biri olan, yasal izne sahip olmayan göçmenlerle ilgili konularda Clinton, göçmenlerin snr d edilmesine kar bir duru sergiledi.
Zenginlerden alnan vergileri bir miktar daha yükselteceini söyleyen Clinton, orta ve alt gelir grubundaki kiiler için bugünkünden farkl bir vergi önerisi getireceini açklad.
Clintonn bakan yardmcs aday Tim Kaine, Virginia Senatörü olarak görev yapyor.
- CLNTONIN ZORLU RAKB TRUMP
ABDnin, 60 yl sonra siyasi kariyeri olmadan koltua oturacak ilk bakan olmay hedefleyen Trump, birçok konudaki keskin söylemleriyle dikkat çekti.
2015 ylnn haziran aynda aday adayln açklad zaman bakanlk için çok az kiinin ans verdii Trump, ön seçimlerde güçlü rakiplerini geride brakarak Clintonn rakibi olmay baard.
- DONALD TRUMP KMDR?
New Yorkta 1946da dünyaya gelen Trump, emlakç olan babasnn tevikiyle gençlik yllarndan itibaren bu sektöre merak sald. 1968de Pennsylvania Üniversitesi Ekonomi bölümünden mezun olan Trump, 1971de babasnn irketinin kontrolünü ald ve irkete Trump Organizasyon adn verdi.
irketin merkezini Manhattana tayan Trump, yapt otellerle ksa sürede adn duyurdu.
2004 ylnda Amerikan NBC kanalnda çrak (The Apprentice) programn yapan Trump öhretini daha da artrd.
Daha önce iki evlilik yapan ve 2005 ylndan bu yana Melania Trump ile evli olan Trumpn bu evliliklerinden 5 çocuu var.
- HANG KONUDA NE SÖYLÜYOR?
Hemen her konudaki söylemleri tartmalara neden olan Trump, ABD medyasnn gündeminden dümeyen bir isim. Özellikle Müslümanlarn ABDye giriinin yasaklanmas ve ABD-Meksika snrna duvar örülmesi önerileriyle tüm dünyada tartlan Trump, yartaki son düzlüe e-posta skandalndan bir türlü kurtulamayan Clinton ile baa ba girdi.
D politikada ABDnin Suriyeye fazla müdahil olmamas gerektiini savunan, Irak igali ile Libya müdahalesini eletiren Trump, Obama yönetiminin Irak ve Suriyenin bir bölümünü adeta rana hediye ettii fikrini savundu.
Kürtaj konusunda eyaletlerin kendi kararlarn vermesi gerektiini belirten Trump, kürtaja mevcut kanunlar çerçevesinde izin verilmeye devam edilmesi çizgisini benimsedi.
Vergilerin çok yüksek olduunu savunan Trump, bakan olmas halinde önemli ölçüde vergi kesintileri yapmay vadetti.
Trumpn bakan yardmcs aday Mike Pence, Indiana Valisi olarak görev yapyor.
- DER ADAYLAR: JOHNSON VE STEN
ABDde her ne kadar sürekli Clinton ile Trump konuuluyor olsa da Liberteryan (Özgürlükçü) Parti aday Gary Johnson ve Yeil Parti aday Jill Stein de bakan aday olarak seçimlere katlyor.
1 Ocak 1953te Kuzey Dakotada doan Johnson, eski New Mexico Valisi olarak Amerikan kamuoyunda isim yapm siyasi bir kiilik olarak biliniyor.
Devletin bireysel alanlara müdahale etmemesi amacn tayan ve iki-partili seçim sistemini deitirme mottosunu kullanan Johnsonn bakan yardmcs aday ise eski Massachusetts Valisi Bill Weld.
Yeil Parti aday Stein ise 14 Mays 1950de Chicagoda dünyaya geldi. Doktor, aktivist ve politikac kimlikleriyle çok sayda organizasyonda görev alan Stein, 2012 ylnda da Yeil Partinin bakan aday olarak yart.
Bakan yardmcs aday Ajamu Barak olan Yeil Parti, çevreci politikalar merkeze alan yaklamlaryla biliniyor.
Liberteryan Parti gibi Yeil Parti de iki-partili seçim sisteminin deimesi ve üçüncü bir partinin bu sistemde yer bulabilmesi amacn güdüyor.
- FARK 1-2 PUAN BANDINA KADAR ND
ABDnin önemli siyasi analiz sitelerinden Real Clear Politicste yer alan son ulusal anketlerin ortalamasna göre, Clintonn alaca oy oran yüzde 46,6, Trumpn yüzde 45,3e ulayor.
Bir ay önce 8 ila 10 puana kadar çkan farkn, Clintonn e-postalaryla ilgili tartmalar dolaysyla hzla eriyip 1-2 puan bandna indii görülüyor. Öte yandan ayn anketlerde Johnsonn yüzde 5, Steinin da yüzde 4 orannda oy alaca görülüyor.
Kimin galibiyetle çkaca büyük merakla beklenen 2016 ABD bakanlk seçimleri, birçok boyutuyla imdiden Amerikan siyasi tarihindeki yerini alm durumda.