Madurlarn güçsüz klmak, onuruna ve saygnlna zarar vermek amacyla bavurulan en acmasz yöntemlerden biri olarak nitelendirilen ikence, ya madurlarn ölümüne sebep oluyor ya da brakt derin izlerle onlar uzun süreli fiziksel, psikolojik ve sosyal problemlerle ba baa brakyor.
- Utanç kayna insanlk suçu: kence
kence ve Dier Zalimane, nsanlk D ya da Onur Krc Muamele ya da Cezaya Kar Sözlemesi, Birlemi Milletler (BM) tarafndan 1984te kabul edildi ve yeterli sayda devlet tarafndan imzalanmasnn ardndan 26 Haziran 1987de yürürlüe girdi.
Bu tarihten 10 yl sonra, BM Genel Kurulu, ikencenin tamamen ortadan kaldrlmas ve ikence madurlarna destek amacyla 1997de, 26 Haziran kence Madurlaryla Uluslararas Dayanma Günü ilan etti.
BM nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin 5inci ve Avrupa nsan Haklar Sözlemesinin 3üncü maddesine göre, insanlk d bir cezalandrma ve yldrma arac olarak uygulanan ikence mutlak ekilde yasakland.
Ancak insan haklar örgütlerinin ve uluslararas kurulularn pek çok ülkede sistematik ikenceye ilikin ortaya koyduu raporlar, insan haklarn hiçe sayan ikencenin dünya genelinde önlenemediini gösteriyor.
- srail cezaevlerindeki Filistinlilerin yüzde 95i ikence görüyor
srailin Filistin halkna yönelik sistematik bask, zulüm ve insan haklar ihlalleri her geçen gün daha karamsar bir tablo çiziyor.
Filistin Esirler Cemiyetinin açklad verilere göre, srail cezaevlerindeki Filistinlilerin yüzde 95i tutuklanmalarnn ilk anndan cezaevine girilerine kadar ikenceye maruz kalyor.
Tutuklularn, tek kiilik hücrede tecrit edilme, salksz koullarda tutulma, sistematik basknlar, tbbi ihmal sonucu yava yava ölüme terk edilme gibi uygulamalara maruz brakldn vurgulayan Cemiyete göre, Filistinliler 20 saate varan sorgulama seanslarndan geçiriliyor, ruhsal ve bedensel ikenceyle itirafa zorlanyor.
Filistin makamlarnn verilerine göre, srail cezaevlerinde 5 bini akn Filistinli tutuklu bulunuyor.
- Suriyede 14 bini akn kii ikence yüzünden öldü
Suriyede Bear Esed rejiminin kimyasal silah kullanm, keyfi tutuklama, tecavüz, ikence, sivil yerleim yerlerini bombalama, terör örgütleri ve paral milisleri istihdam etme, yasakl silah kullanma, tehcir, abluka ve hastaneleri hedef alma gibi iledii sava suçlar, 2011den bu yana devam ediyor.
Bu sava suçlarndan sivillere yönelik ikence ve hak ihlalleri, BM ve bamsz insan haklar kurulularnn raporlarnda yer alyor.
Sivillere yönelik hak ihlallerini belgeleyen Suriye nsan Haklar A (SNHR) ve Anadolu Ajansnn (AA), Suriyede ikence dolaysyla hayatn kaybedenlere ilikin hazrlad özel rapora göre, Suriyede iç savan balad Mart 2011den bu yana çou Esed rejimi tarafndan olmak üzere 177si çocuk 63ü kadn toplam 14 bin 388 kii ikence nedeniyle hayatn kaybetti.
Askeri muhalifler ve rejim kart silahl gruplar ise 2si çocuk, 1i kadn toplam 69 kiinin ikence sonucu ölümüne sebep oldu.
Suriyeli muhalif kaynaklara göre, rejimin cezaevlerinde halen en az 500 bin kii alkonuluyor ve Kovid-19un rejimin hapishanelerinden yaylmasndan endie ediliyor.
- Libyada bulunan toplu mezarlar için uluslararas soruturma bekleniyor
Libyann dousundaki gayrimeru silahl güçlerin lideri Halife Haftere bal milislerden kurtarlan Terhune vilayetinde ortaya çkarlan toplu mezarlardaki infaz ve ikence izleri, bu konuda uluslararas soruturma yaplmas çarlarna yol açt.
BMnin açklad rakamlara göre, Libya ordusunun 5 Haziranda Hafter milislerinden kurtard Terhune ve çevresinde, 11 Haziranda 8, 12 Haziranda ise 3 toplu mezar tespit edildi.
Ayrca, Libya ordusu, kente girdii srada bir hastanede, hastaneye ait bir konteynerde, kent içindeki bir su kuyusunda da çok sayda ceset bulduu bilgisini paylat. lk belirlemelere göre bu naalardan bazlarnn kadn ve çocuklara ait olduu bazlarnda da infaz ve ikence izlerine rastland aktarld.
Libya hükümeti, BM, Uluslararas Ceza Mahkemesi (UCM) ve insan haklar örgütlerine çar yaparak toplu mezarlara ilikin uluslararas soruturma talep etti.
UCM Basavcs Fatou Bensouda, toplu mezarlara ilikin eldeki bulgularn, sava suçu ya da insanla kar suç ilendiine dair delil tekil edebileceini bildirdi.
- Arakanl Müslümanlara etnik temizlik
BM ve uluslararas insan haklar örgütlerinin etnik temizlik ya da soykrm olarak adlandrd, Arakanl Müslümanlara yönelik iddet de raporlara yansyan sistematik insan haklar ihlallerinin banda geliyor.
Etnik temizlikle kar karya kalan ve Myanmardan kaçmak zorunda braklan Arakanl Müslümanlar, uluslararas toplumun Myanmara yapt basklara ramen hala cinayet, tecavüz ve ikenceye maruz braklyor.
Arakan Rohingya Birliinin (ARU) nisan aynda yaymlad raporda, dünya ülkeleri Kovid-19 salgnyla urarken, Myanmarn silahl çatmalara, soykrm ve suç eylemlerine odakland belirtildi.
Raporda, Arakanl Müslümanlarn uydurma ve aslsz suçlarla veya herhangi bir suçlama olmakszn hapishanelere atldna dikkat çekildi.
BM nsan Haklar Myanmar Özel Raportörü Yanghee Lee de Myanmara Arakan ve Chin eyaletlerinde devam eden sava suçlar ve insanla kar ilenen suçlarla ilgili iddialarn soruturulmas çarsnda bulundu.
BM Genel Kurulu ise Myanmar yönetiminin Arakanl Müslümanlara yönelik insan haklar ihlallerini iddetle knayan bir karar tasarsn Aralk 2019da kabul etti. Myanmar yönetiminin bata Arakanl Müslümanlar olmak üzere bölgedeki aznlklara yönelik ikence, tecavüz ve keyfi tutuklama gibi uygulamalarn eletiren karar tasarsnda, yönetimden bu konularda gerekli tedbirleri almas istendi.
- BAEnin Yemendeki gizli gözalt merkezileri
BMye göre, dünyann en büyük insani krizlerinden birinin yaand Yemende, nüfusun yüzde 80i insani yardma ve korumaya muhtaç.
Yemendeki BM nsani likiler Koordinasyon Ofisi (OCHA) tarafndan geçen ay yaplan yazl açklamaya göre, uzun süredir siyasi istikrarszln hüküm sürdüü ülkede Husilerle hükümet güçleri arasndaki çatmalarda, bu yln ilk çeyreinde 195 sivil öldü, 311 kii yaraland.
Buradaki iç savaa taraf olan Suudi Arabistan ve Birleik Arap Emirliklerinin (BAE) Yemendeki hak ihlalleri de kaytlara geçti.
BM öncülüünde Yemendeki insan haklar ihlallerini izlemek ve raporlamak üzere oluturulan üç kiilik heyetin Austos 2019da açklad raporda, Suudi Arabistan ve BAEnin, Yemende tecavüz, ikence, zorla kaybetme ve yaam hakkndan mahrum etme gibi sava suçlar ilemi olabileceine dair makul gerekçeler olduu vurguland.
Heyetin Eylül 2019da açklad ikinci raporda ise Suudi Arabistan ve BAEnin ban çektii koalisyon olmak üzere taraflarn muhtemelen sava suçu iledii ve uluslararas hukuku ihlal ettii belirtildi.
BM öncülüündeki heyetin üyesi Melissa Parke, rapora ilikin o dönem AAya yapt açklamada, Yemende Husiler de dahil çatan taraflarn baz ulalmas güç bölgelerde gizli gözalt merkezileri kurduunu, BAEnin özellikle ülkenin güneyinde bu tür faaliyetlerde bulunduunu aktard.
Kadnlar da dahil tutuklulara ikence yapldn söyleyen Parke, BAE destekli güçlerin tecavüz vakalarnn belgelendiini de kaydetti.
- Cammu Kemirde insan haklar ihlalleri
Hindistann özel statüsü kaldrlan, ikiye bölünen ve kstlamalar uygulanan Cammu Kemir bölgesinde Hint güvenlik güçlerinin sistematik ikence uyguladna ve insan haklarn ihlal ettiine ilikin örnekler de sk sk gündeme geliyor.
Cammu Kemir Sivil Toplum Koalisyonunun (JCCS), Nisan 2019da yaymlad rapora göre, son 10 yl içinde 293 sivil ve 119 silahl direniçinin Hint güvenlik güçleri tarafndan ikenceye urad 432 vaka tespit edildi.
Raporda, Hindistan yönetiminin ihtilafl bölgede ikenceyi resmi siyaset ve kontrol yöntemi olarak sistematik ekilde uygulad ileri sürüldü.
Austos 2019dan bu yana bölgede Hint güvenlik güçlerinin asayi operasyonlarn ve halk üzerindeki basklar younlatrmas, sokaa çkma yasa ile internet, telefon ve ulama kstlamalarn getirilmesi, bölgedeki yerel partilerin yöneticileri ve üyelerinin gözaltna alnmas gibi uygulamalar insan haklar ihlalleri olarak kayda geçti.