Irakn ham petrolünü günlük bir milyon varil petrol tama kapasitesiyle Ürdün üzerinden Kzldenize tayacak bin 700 kilometre uzunluundaki Basra-Akabe boru hatt inas Irak Bakanlar Kurulunun onayn bekliyor.
Irakn güneyindeki Basrann zengin kuyularndaki ham petrolü Ürdünün Akabe limanna tayacak stratejik boru hatt projesi için tüm teknik hazrlklar tamamland.
Ürdünün resmi haber ajans Petrada geçen Cuma günü yer alan habere göre, Enerji ve Doal Kaynaklar Bakan Hala Adl Zavati, stratejik anlamann hayata geçirilmesi için tüm hazrlklarn tamamlandn ve onaylanmas için de Irak Bakanlar Kurulunun imzasn beklediini ifade etti.
Zavati günlük 1 milyon varil petrol tama kapasitesi olan boru hatt projesinin Irak kabinesi tarafndan onaylanmas halinde inasna en ksa zamanda balanacan söyledi.
Boru hattnn hayata geçirilmesi halinde Badat ve Amman ilikilerinin güçlenmesinin yan sra, her iki taraf için de yeni frsatlar doacak. Irak, petrolünü ihraç edecek 3üncü bir alternatif limana sahip olurken, Ürdün petrol ihtiyacnn büyük orann bu hattan karlayp, sanayi ve endüstri de yeni i imkanlar oluturabilecek.
- DEA nedeniyle ertelenen anlama
Badat ve Amman yönetimleri, Nisan 2013 ylnda boru hattnn ina edilmesi için imzalar atmt ancak Irakta yaanan terör olaylar ve ardndan terör örgütü DEAn ortaya çkmasyla proje rafa kaldrld.
DEA, Haziran 2014te boru hatt güzergahnn hemen hemen tüm bölgelerini yaklak 3 yl boyunca elinde tutmutu. Her iki ülke arasndaki tek snr kaps konumundaki Truybil DEAn eline geçince karardan vazgeçilmiti.
Ürdün snrn DEAtan temizleyen ve kara snr kapsn Austos 2017de yeniden faaliyete geçmesini salayan Irak güçlerinin ülkede güvenlii salamasyla birlikte siyas ve ticari admlar atlarak boru hatt projesi tekrar masaya yatrld.
Ürdün Kral 2nci Abdullah, 14 ubatta 10 yl aradan sonra ilk defa bakent Badata gelerek Cumhurbakan Berhem Salih ve Babakan Adil Abdulmehdi ile birlikte gerçekletirdii görümede revize edilen boru hattnn yeniden inasn görütü.
- Boru hatt güzergah
na edilmesi planlanan boru hatt 2 etaptan meydana geliyor. Hattn 1nci etab, iilerin çounlukta yaad Basradan balayp ülkenin orta kesiminde bulunan bakent Badatn kuzeyinden geçerek Sünnilerin arlkta yaad bat bölgesindeki Enbara uzanyor.
Basradan Enbara uzanacak 1nci etap, Temmuz 2008de açl yaplan K3 Hadisiye Petrol Rafinesinde depolanacak.
Boru hattnn 2nci etab Hadisiye ile Akabe Liman arasnda ina edilecek. Buraya ek bir hat ina edilerek Zerka rafinerisine günlük 150 bin ham petrol varil pompalanarak ilenecek.
- Boru hattn kim ina edecek?
Akabe- Basra boru hattnn kim tarafndan ina edileceine dair kamuoyu ile paylalan herhangi bir bilgi yok. Ancak Irak Meclisindeki Kanun Devleti Koalisyonu Milletvekili Abdulselam el-Maliki, Ürdün Kral 2nci Abdullahn Badat ziyaretinden sonra boru hattnn ina edilecei ilanndan sonra 31 Ocakta düzenledii basn toplantsnda baz teknik bilgiler vermiti.
Bin 700 kilometreden oluan boru hatt üzerinde 2 pompalama ve 3 transformatör istasyonunun yer alacan söyleyen Maliki, boru hattnn 1nci etabn Irak merkezi hükümeti ve 2nci etabnn inasn ise Ürdünün karlayacan söylemiti.
Malikinin ifadelerinin aksine boru hatt için Nisan 2013te hazrlanp imzalanan anlamaya göre, tüm masraflar Badat yönetimince karlanacakt.
Eski Ürdün Enerji ve Doal Kaynaklar Bakan Melik Kabariti, 17 Nisan 2013te düzenlenen imza töreninde yapt açklamada, boru hattnn, yap-ilet-ta modeli ile Irak merkezi hükümeti tarafndan ina edileceini bildirmiti.
Ancak yeni yaplan 2nci anlamada boru hattnn Irak tarafndan mi yoksa Ürdün ile ortak m ina edileceine dair netleen bir durum yok.
- Tama kapasitesi ve maliyeti
ki ülke arasnda ina edilecek boru hattnn toplam uzunluu bin 700 kilometre olup günlük 1 milyon varil ham petrol tama kapasitesine sahip olacak.
Badat ve Amman arasndaki Nisan 2013 anlamasna göre, boru hattnn çifte olmas gerekiyordu. Ancak yeni anlamada sadece ham petrolün tanmasndan söz ediliyor.
Eski Irak Babakan Nuri el-Maliki dönemindeki ilk anlamada Iraktan Ürdüne doal gaz tayan ayn güzergah üzerine bir boru hattnn da döenmesine karar verilmiti. Yeni anlamada doal gazdan veya çiftte boru hattndan bahsedilmiyor. Bunun sebebinin Ürdünün Irak ile ilk anlamasnn hayata geçmemesi üzerine Eylül 2016da srail ile 15 yl süreyle 45 milyar metreküp doal gaz almn içeren bir anlama imzalamasndan kaynaklad belirtiliyor.
Irakn ham petrolünü Kzl Denize tayacak boru hattnn maliyetinin 18 milyar dolar bulaca inasnn ise 3 yl sürecei ifade ediliyor.
- Irak petrol ihracatnda 3üncü alternatife sahip olacak
Irak, 150 milyar varil petrol rezerviyle bu alanda dünya ülkeleri arasnda 4üncü srada bulunuyor. Irak Petrol Bakanlnn verilerine göre günlük ortalama 3 milyon 500 bin varil ham petrol ihraç ediliyor.
Badat yönetimi bata ülkenin güneyi olmak üzere orta kesimdeki kuyulardan çkarlan ham petrolü Basra Liman üzerinden dünya piyasasna sevk ediyor. Basra Limannn yan sra, Kerkük, Musul ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimindeki kuyulardan çkarlan ham petrol ise boru hattyla Türkiye üzerinden Ceyhan Limanna gönderiliyor.
Ülke ekonomisinin yüzde 90 petrol gelirine dayal olan Irakn Basra-Akabe boru hattn hizmete açmas halinde, zengin petrol rezervlerini ihraç edebilecek 3üncü bir alternatife sahip olacak.
Badat yönetimi, boru hatt vesilesiyle Irakn Devrik lideri Saddam Hüseyinin ailesi ve Baas Rejiminin kadrolarna ev sahiplii yapan Ürdün ile ilikilerini güçlendirebilecek.
- Boru hattnn oluturaca frsatlar
Ürdün Enerji ve Doal Kaynaklar Bakan Hala Adl Zavati, ubat aynda sosyal medya hesab Twitter üzerinden paylat verilere göre Ürdünün günlük iç piyasadaki tüketim için ortalama 150 bin ham petrol varile ihtiyac var.
Amman yönetimi iç piyasa ihtiyac için Iraktan gelecek ham petrolden günlük 150 bin varili Zerka Rafinerinde ileyecek. Bu vesileyle Ürdün ham petrole olan ihtiyacnn büyük bir ksmn Iraktan kolayca temin etmi olacak.
Eski Ürdün Enerji ve Doal Kaynaklar Bakan brahim Saif, Mays 2017de yapt açklamada ina edilecek boru hatt vesilesiyle iç piyasadaki petrol ihtiyacnn karlanmasnn yan sra, sanayi ve endüstri gibi dier sektörlerde de yeni i frsatlarnn doacan bildirmiti.
Ürdün Meclis Bakan Atf et-Taravine, Aralk 2016da Ulusal Hikmet Akm lideri Ammar Hekimi bakent Ammanda kabul ettikten sonra yapt açklamada, Ürdün ve Irak arasndaki stratejik anlamay yaam hatt eklinde nitelendirip her iki tarafn da fayda salayacan ifade etmiti.
Akabe kentinde stratejik anlama için 2013 ylnda düzenlenen bir konferansta ise Ürdünlü yetkililer, petrolün transferi ve günlük alnacak ham petrolün yan sra ülkenin kasasna yllk 3 milyar dolarn girecei, 10 bin kiiye de i istihdam açlaca öngörüsünde bulunmutu.
- Ürdün ekonomisine uzun vadede olumlu etkisi olacak
Ürdünlü Ekonomist Kassam el-Hammuri, AA muhabirine yapt açklamada, Uzun ömürlü olaca beklentisinden dolay proje stratejik kabul ediliyor ve yeni i imkan salayaca için Ürdün ekonomisine uzun vadede olumlu etkisi olacak. dedi.
Ürdünün boru hattnn kendi topraklarndan geçii için ücret alacan ve daha düük bir maliyetle petrol elde edebileceini dile getiren Hammuri, Irakn buna karlk, iki ülke arasndaki ticari ilikileri güçlendirecek olan Akabe limann kullanmak için indirimler aldn ifade etti.
Boru hatt projesinin, Msr veya Filistin topraklar gibi baka yönlere yaylabilecek projelere öncü olacan kaydeden Hammuri, bunun, ekonomik faktörlerden daha çok siyasi sebeplerden kaynaklandn belirtti.
Bir baka Ekonomist Husam Ayi ise boru hattnn Akabe kentine ulamas halinde limanlarn kullanmn artracan ve burann petrol tedarikçileri için önemli bir küresel merkez haline getireceini söyledi.
Irakn ülkeye uygulanan ambargo döneminde Ürdün limanlarndan çokça faydalandn ve bunun Ürdünde tamaclk sektörünün canlanmasna neden olduunu belirten Ayi, bu tecrübenin yeniden devreye alnmasnn birçok sektörü harekete geçireceini ve bunlarn hepsinin projenin olumlu yönleri arasnda yer aldn kaydetti.