Arivlerde yer alan belgelere göre, Türkiye ordusu ve Kuvaymillliyenin Tel Abyad Fransz igalinden kurtardna dair Diyarbakrdan Ankaradaki karargaha harp raporu gönderildi
Rasulayn halknn ngiliz igaline tepkisi ve Osmanl Devletine ballna dair Mays 1919 tarihli resmi yaz ile Fransz igal giriimi öncesi Kasm 1919da asker toplayarak Osmanl hükümetine ballklarn ve vatan urunda canlarn fedaya hazr olduklarn bildirdiklerine dair evrak ariv kaytlarna girdi.
Tarihçi yazar Enes Demir Fratn dousunda bugün YPG/PKKnn sözde devlet kurma hayali olan sahalar, 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi imzalandnda Osmanl ordusunun kontrolündeki vatan topraklaryd ve akabinde hukuksuz olarak ngilizler ve Franszlar tarafndan igal edilmiti. Birçok bölgede olduu gibi Tel Abyadda da milli direni ve kuvva harekat vuku bulmutu. Bu balamda 1920 ylnn balarndan itibaren Türk müfrezeleri, Tel Abyad ve bölge halkn Fransz igalinden kurtararak kontrolü salamlard
ANKARA- Türkiye ordusunun, Bar Pnar Harekatnda olduu gibi, Milli Mücadele döneminde de hukuksuz igal edilen Tel Abyad ve Rasulayn ehirlerini, ülke snrlarnn güvenlii için kontrol altna ald, tarihi belgelere yansd.
Türkiye Silahl Kuvvetlerince sürdürülen Bar Pnar Harekat ile gündeme gelen Tel Abyad ve Rasulaynn Misakmilli snrlarnda olduu, tarihçi yazar Enes Demir tarafndan kaleme alnan Yeni Belgeler Inda Vazgeçilmeyen Topraklar Misak- Milli adl kitapta yer ald.
Demir, Tel Abyad ve Rasulaynda Türkiye ordusunun yaklak bir asr öncesinde de ayn mücadeleyi verdiini kitabndaki tarihi belgeler üzerinden AA muhabirine anlatt.
Bar Pnar Harekatnn Türkiyenin güvenlii açsndan önemini dile getiren Demir, Fratn dousunda bugün YPG/PYDnin sözde devlet kurma hayali olan sahalar, 30 Ekim 1918 Mütarekesi imzalandnda Osmanl ordusunun kontrolündeki vatan topraklaryd. Ancak atekes sonras tpk Antep, Adana, Hatay, Mara ve Urfa gibi buralar da Franszlar tarafndan hukuksuz olarak igal edildi. Üstelik bu igaller 1919da vuku buldu ve Osmanlnn en son igal edilen vatan topraklar Tel Abyad, Rakka ve Rasulayn çevresiydi. diye konutu.
Milli Mücadele Anadoluda balaynca, özellikle Tel Abyad ve Rasulaynn da içinde bulunduu Rakka ve çevresindeki halkn büyük çounluunun Türkiyeye ballk gösterdiinin tarihi belgelere de yansdn dile getiren Demir, öyle devam etti:
Tel Abyad, Mondros Mütarekesi sonras ngilizler tarafndan haksz olarak 16 Mart 1919da igal edilmiti. Tel Abyadn igalinden sonra Urfay almak için 500 ngiliz piyadesi buradan hareket etmi ve 25 Mart 1919da Urfay igal etmiti. Ekim 1919dan itibaren ise Franszlar, ngilizlerin bu bölgeyi kendilerine brakmas sonucu önce Tel Abyad, ardndan da Urfay igale girimilerdi. Birçok bölgede olduu gibi Tel Abyadda da milli direni ve kuvva harekat vuku bulmutu. Bu balamda 1920 ylnn balarndan itibaren Türk müfrezeleri, Tel Abyad ve bölge halkn Fransz igalinden kurtararak kontrolü salamlard. Nitekim 3 ubat 1920 tarihli belgede Tel Abyadda Türk birliklerinin kontrolü saladn görebiliyoruz.
Demir, Tel Abyadn Fransz igalinden kurtulmas ve ardndan Franszlarn batya doru takip edilmesi neticesinde, Aynul Araptaki Fransz birliinin kuatldn anlatt.
Bunun üzerine Halepteki ana garnizonlarndan stratejik önemi haiz demir yolu vastasyla lojistik ve ikmal destei alamayan ve Tel Abyadn alnmas nedeniyle Halep-Urfa yolunu kullanamayan Urfadaki igalci Fransz askerlerinin moralinin bozulduunu belirten Demir, Urfadaki anl Kuvaymilliye mücadelesiyle 11 Nisan 1920de Urfada igalden kurtulmutur. Dolaysyla Urfann igalden kurtarlmasnda Tel Abyadn Franszlardan alnmasnn kritik pay vardr. deerlendirmesini yapt.
Rasulaynn da Mondros Mütarekesi sonras haksz igal edilen vatan topraklarndan biri olduuna iaret eden Demir, unlar kaydetti:
Burann ngilizler tarafndan igal edilecei haberinin alnmas üzerine Rasulaynn yerel halk olan Arap airetleri ve çerkezler/çeçenler, ngiliz igaline kar büyük tepki göstermi ve direnie geçmilerdi. ngilizlerden bir müddet sonra 1919un kasm aynda Franszlar, Rasulayn igal etmek üzere harekete geçmilerdi. Bunu haber alan yerel halk büyük tepki gösterdi. Bu kapsamda 14 Kasm 1919da Rasulayn halk, Sivas Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Bakanlna telgraf çekmilerdi. Rasulayn halk, bu telgrafta igali knadklarn ve devlete bal olduklarn belirtmiti.
O dönem için Fransz ordusundaki paral lejyon Ermeni askerlerinin, igal edilen Tel Abyad ve Rasulayn gibi bölgelerde halka zulmettiini dile getiren Demir, Türk ordusunun bölgeyi igalden, yerel halk da zulümden kurtardn vurgulad.
Demir, bugün de PYD-YPG gibi terör örgütünün, büyük güçlerin desteiyle bölge halkna zulmedip Türkiyeye tehdit oluturmas karsnda Bar Pnar Harekatnn düzenlediini, bu bakmdan harekatn Türk tarihi miras ve stiklal Harbinde benimsenen tehlikeyi kaynanda bertaraf etme stratejisine benzediine iaret etti.
- Rasulayn halk, igallere kar silahl direnii balatmt
Rasulaynda halkn igale tepkisinin sadece protestolarla snrl kalmadn, halk ve airetlerden oluan Kuvaymilliye birlikleriyle El-Cezire cephesine bal müfreze birliklerinin 1920den itibaren ehrin igalden kurtarlmasna yönelik faaliyet gösteremeye baladn anlatan Demir, Osmanl Devletine bal Rasulayn halk, igallere kar silahl direnii balatt ve 500 civar süvari ile piyadeden oluan bir kuvvet meydana getirerek Kuvaymilliyenin emrine girdi. Milli birlikler, maysta Rasulayn almak üzere Franszlara kar taarruza balad. Bu taarruzlar sonucu milli müfrezeler, 1920nin ikinci çeyreinden itibaren Rasulaynda kontrolü salad. bilgisini verdi.
Demir, 1921 balarnda ehirde, 4üncü bölüe bal Türk askerlerinin olduunun, bölüün yayalar ksmnn da Yüzba Aziz Efendi tarafndan kumanda edildiinin kaytlardan anlaldn söyledi.
Bölgenin demografik yapsna da deinen Demir, Tel Abyad ve Rasulayn nüfusu içinde, iddia edildii gibi ve terör örgütünün yalan ve maniple haberlerle yayd üzere çounlukla Kürtler bulunmuyordu. Operasyon sahas içerisindeki yerleim yerlerinde hem tarihi süreçte hem de günümüzde çounlukla Araplar, Tel Abyadda az sayda Türkmen ve Kürt, Rasulaynda ise yine az sayda Kürt, çerkez ve Hristiyanlar bulunuyordu. deerlendirmesini yapt.
Rasulaynn bölgedeki bir harekat merkezi olarak da önemli yer tuttuunu, El-Cezire cephesinin önemli ve stratejik harekat noktalarndan biri konumunda olduunu belirten Demir, 20 Ekim 1921de tüm mücadelelere ramen Türkiye ve Fransa arasnda imzalanan Ankara Anlamas sonrasnda Türk ordusuna mensup birliklerin El-Cezire bölgesinden çekilmeye baladn kaydetti.
Bu çekilmenin ehrin tren yolunun güneyinde kalmas nedeniyle Tel Abyad, Rasulayn ve Fratn dousundaki alanlarda gerçekletiine dikkati çeken Demir, öyle konutu:
Türk ordusu, bugünkü Türkiye snrlarna kuzey istikametine çekilirken, Fransz ordusu ise igali altndaki Gaziantep, Kilis, Osmaniye, Mersin ve Adanadan çekilmitir. Böylece bir bakma vatan topraklar arasnda dönemin artlar gerei birinden fedakarlk etme ve yer deitirme olmutur. lk olarak cephe kumandan Akif Bey tarafndan Genelkurmay Bakanlna gönderilen 26 Aralk 1921 tarihli belgede, 1 Ocak 1922 itibaryla Rasulaynn tahliyesinin emredildii bildirilmitir. Genelkurmay Bakanlnn onayyla ehirdeki Türk birlikleri, bu emir gerei 1 Ocak 1922de ehri terk etmitir.
- Tarihi belgeler
Bölgeye ilikin tarihi belgeler arasnda Türk ordusu ve Kuvaymillliyenin Tel Abyad Fransz igalinden kurtardna dair Diyarbakrdan Ankaradaki karargaha gönderdii harp raporu da bulunuyor.
Rasulayn halknn ngiliz igaline kar tepkisi ve Osmanl Devletine ballna dair Mays 1919 tarihli resmi yaz, Rasulayn halknn Fransz igal giriimi öncesi, Kasm 1919da asker toplayarak Osmanl hükümetine ballklarn ve vatan urunda canlarn fedaya hazr olduklarn bildirdiklerine dair ariv kayd dikkati çekiyor.