Renkleri ve albenisiyle örencilerin eitim hayat boyunca severek kulland krtasiye ve okul malzemeleri, laboratuvarlarda çeitli fiziksel ve kimyasal testlerden geçirilerek insan salna ve standartlara uygunluu tespit ediliyor.
Okullarn açlmasna sayl günler kala aileler, okul giysileri ile srt çantas, kalem, kalem kutusu, silgi, su mataras, beslenme çantas, defter ve çanta gibi krtasiye ürünleri alveriini hzlandrd.
Vitrinlerde göze ho görünecek renk ve kokularda olan krtasiye ürünleri çocuklarn dikkatini çekerken zararl kimyasallar barndran, kalitesiz, markasz ve salksz merdiven alt ürünler aileleri endielendiriyor.
Piyasadaki ürünlerin kalitesini istenen seviyeye yükseltmeyi hedefleyen stanbul Tekstil ve Konfeksiyon hracatç Birlikleri (HKB) kuruluu Ekoteks Laboratuvarnda, krtasiye ve okul malzemeleri kl krk yaran sk testlerden geçiriliyor.
Ticaret Bakanlnn denetimleri dorultusunda kim tarafndan üretildii belli olmayan ve riskli olduu tespit edilen ürünler toplatlarak incelenmek üzere bu laboratuvara getiriliyor. Bunlardan numuneler alnarak kanserojen madde içerip içermedii, sala zararl olup olmad ve dayankll kontrol ediliyor. Kimyasal ve fiziksel testlerden geçemeyen krtasiye ve okul malzemeleri rapor dorultusunda toplanarak imha ediliyor.
Bakanln sk denetimleri sonucu piyasada kalitesiz ürün satnn azald belirtilirken uzmanlar, tüketicileri ürünlerin ucuzluuna aldanmamalar, markasz ve menesi belli olmayan krtasiye ürünlerini satn almamalar konusunda uyaryor.
Satn aldnz ürünün muhatab olmal
Konuya ilikin sorularn yantlayan Ticaret Bakanl Tüketicinin Korunmas, Piyasa Gözetimi ve Denetimi Daire Bakan Meral Karaaslan, Bakanln krtasiye alanndaki ilk düzenlemeyi 2011de yaptn, o yldan beri özellikle austos ve eylül aylarndan denetimlerin artrlarak devam ettiini söyledi.
Gümrüklerden Türkiyeye giren ithal ürünlerde de risk odakl denetim yaptklarn ve güvensiz ürünlerin yurda giriine engel olduklarn belirten Karaaslan, Bakanln denetim ekiplerinin yerli ve ithal ürün ayrm yapmakszn bütün sat noktalarnda denetimlerini sürdürdüünü ifade etti.
Krtasiye malzemelerinde merdiven alt ürünlerin satn alnmamas gerektiine dikkati çeken Karaaslan, u bilgileri verdi:
Satn aldnz ürünün muhatab, satcs, ithalatçs ve üreticisi belli olmal. Boya malzemeleri, oyuncak görünümlü birtakm silgiler, kalemtralar, oyun hamurlar, parmak boyalar, slimelar gibi oyuncak snfna giren krtasiye ürünlerimiz var. Bu tür ürünlerde CE iaretini aryoruz. CE iareti ürünün güvenli olduunu, standartlara ve hijyene önem verilerek üretildiini gösteren bir üretici deklarasyonu. Bunun yan sra ya snflamasna dikkat ediyoruz. 3 ya altndaki tüketicilere uygun mu, deil mi? çünkü bunlar fiziki birtakm riskler oluturabilir. Yine oyuncak snfna giren ürünlerde mutlaka üreticiye ait bir iletiim bilgisinin, unvann, adresinin yer almas gerekiyor.
Ar plastik kokulu ve eli boyayan ürünlere dikkat
Karaaslan, çanta gibi ürünlerde CE iareti aramadklarn aktararak, Kanserojen madde var m, bununla ilgili incelemeleri yapyoruz. Kimyasallarla ilgili tüketicilerimize net bir ey söyleyemeyiz. çünkü bunlar ancak laboratuvar testleriyle anlalabiliyor ama tüketicilerimizin dikkat edebilecei baz teknik detaylar var. Özellikle beslenme çantasnda ar bir plastik kokusu varsa kullanmasnlar. Plastik yumuatmak için kullanlan fitalat ya da kadmiyum olabilir. Boyar maddesi çok kolay bir ekilde çkyor, elinize, cildinize bulayorsa bu tür ürünlerde de mutlaka bir kimyasal etki vardr. Tüketicilerimiz bunlara dikkat etsinler. diye konutu.
EN71 iaretinin ise bir oyuncak standard olduunu belirten Karaaslan, unlar anlatt:
Baz krtasiye ürünlerini oyuncak snfnda deerlendiriyoruz. çünkü boya malzemeleri, oyun hamurlar ve parmak boyalar gibi ürünleri küçük çocuklarmz da kullanyor. EN71-1 standard fiziki risklere ilikin standarttr. Yani EN71-1 testlerinden geçmi bir ürün, hiçbir ekilde ayrlabilir küçük parça içermez. EN71-2 alevlenmeyle ilgilidir. Kolay alev almayan, tutumayan özellikte olduunu gösterir. Bunlarn en önemlisi de ar metallerle ilgili olan EN71-3 standard. Kurun, kadmiyum, nikel, antimon bata olmak üzere 9 ar metalle ilgili testten geçirildiini gösterir. Ar metaller iç organlarda birikiyor ve bunlarn geri atlmas mümkün olmad için de geliim ve sinir sistemine zararl, kanserojen etkili. EN71-7 standard ise parmak boyalarla ilgili. çok ciddi testler ve parametreler içeren bir standart.
Ürünlerin yüzde 97si güvenli
Karaaslan, bölgesel bazda yaptklar çalmalarla 81 ilde krtasiye ürünü denetimi gerçekletirdiini dile getirerek, riskli görülen ürünlerin toplatlarak kapal ambalajlarla mühürlü olarak laboratuvarlara getirildiini ve çeitli testlerden geçirildiini, riskli olduu belirlenen ürünlerle ilgili ilem yapmak üzere Bakanln harekete geçtiini söyledi.
Bakanln denetimler sonucu güvensiz bulduu ürünlerin markasn, modelini, fotorafn, hangi kimyasal ve fiziksel unsuru içerdiini Güvensiz Ürün Bilgi Sisteminde ilan ettiini belirten Karaaslan, tüketicilerin güvenli alveri yapmas için bu listeyi kontrol etmeleri tavsiyesinde bulundu.
Meral Karaaslan, Bakanln denetimlere balad 2011 ylnda krtasiye ürünlerinin yüzde 54ünün yani iki üründen birinin güvensiz olduunu aktararak, u deerlendirmede bulundu:
Denetimlerimiz yllardr hiçbir ekilde taviz vermeden devam ediyor. çünkü çocuklar, bebekler gibi hassas tüketiciler Bakanlmz için öncelikli tüketici grubu. Sektör de bu ie çok sahip çkt. Bakanln istedii bütün kriterleri uygulayacak ekilde testlerini yaptrdlar, ham madde tedarikçilerinden raporlarn temin ettiler. Bu ikili yaklamlarla 2018deki güvensizlik oran yüzde 3e dütü. Yani piyasadaki ürünlerin yüzde 97si güvenli. Bu yl için u anda numuneler gelmeye devam ediyor. Bu ylki oranlar Bakanmz önümüzdeki hafta içerisinde kamuoyuyla paylaacak.
Güvensiz ürünler imha ediliyor
stanbul Teknik Üniversitesi Tekstil Bölümü Öretim Üyesi Prof. Dr. Bülent Özipek de bütün kimyasal maddelerin kanserojen olduu konusunda fikir birlii olduunu ama krtasiye ürünlerinde kimyasallarn belli bir miktarda kullanlmalarna izin verildiini belirtti.
Boyar maddelerin içerisindeki kanserojen maddelerin dorudan doruya temasla deil, parçalanarak terle birlikte vücuda girdiinin altn çizen Özipek, Kimyasal ve plastik temelinde zararldr. Dolaysyla bunlarn kullanlmasn istemiyoruz. Bunlarn yasaklanm ve yasaklanmam olanlar var. Laboratuvarda bunun tespitini yapyoruz. Bu kimyasallarn hormonal ve kanserojen etkileri var. dedi.
Prof. Dr. Özipek, laboratuvarda güvensiz ve sala zararl olarak tespit edilen ürünlerin belli bir ekilde imha edilerek bu malzemelerin kullanmnn önüne geçildiini vurgulad.
Her kimyasaln zararl etkileri olduuna ve insan vücudunu dolayl olarak etkilediine iaret eden Özipek, Önemli olan krtasiye ürününün etiketli olmas ve bilinen yerlerden alnmas. Tüketiciler aldklar malzemenin eli boyayp boyamadna, yapkanlna ve kokusuna dikkat etsinler. diye konutu.