Bugün Türkiyede 207 üniversitede toplam 7,5 milyon örenci eitim alyor. Avrupa Yüksekörenim Alannn (EHEA) Rusyadan sonra ikinci büyük ülkesiyiz. Yükseköretim Kurulu (YÖK) olarak, bu ar pandemi sürecinde Türk yükseköretiminin etkin bir ekilde yönetilmesi için, devletimizin alm olduu kararlar çerçevesinde, çevik bir yönetim anlayyla hareket etmekteyiz. Komisyonlar marifetiyle hzl, esnek kararlar alarak ve alnan her karar her gün yeniden gözden geçirerek bu süreci yönetiyoruz. Bu arada dünya üniversitelerini ve onlarn aldklar kararlar da takip ediyoruz.
Yükseköretimde uzaktan eitimin tamamen ön plana geçtii, kitlesel çevrimiçi açk derslerle (massive open online courses) eitimin büyük önem kazand bir dönemi yayoruz. Bu nedenledir ki üniversite rektörlükleri, dekanlklar, akademik gruplarla youn çalmalar içindeyiz. Bu eitim formatnn uzun bir süre daha devam edecei öngörülüyor. Evde çalmann, kendini izole etmenin ve uzaktan iletiimin epey zor deneyimler olduunu bu süreçte fark ettik. Yöneticilerin bu zorluklar itinayla takip etmesi, sosyal, duygusal ve zihni açdan örencilerimizi önde tutan deerlere azami dikkat göstermesi gerektiinin de farknda olarak süreci yönetme gayreti içindeyiz.
Kovid-19 salgn srasnda YÖK tarafndan açklanan ve yürürlüe konan tedbirler unlardr:
4 ubat günü tüm yükseköretim kurumlarndan, gerekli önlemleri almalar, koruyucu tedbirleri duyurmalar istenmitir.
6 Martta, yani ülkemizde henüz herhangi bir vaka tespit edilmeden önce, yükseköretim kurumlarnda Kovid-19 hastalna ilikin alnmas gereken tedbirler, Seyahat ve Yurtd Toplantlar, Uluslararas Katlml Toplantlar, ve Ayrmcla Kar Alnacak Tedbirler halinde üç balkta toplanm ve ülkemizdeki yabanc uyruklu örenciler de dikkate alnarak üç dilde yükseköretim kurumlarmza gönderilmitir. Ülkemizdeki ilk Kovid-19 vakasnn tespit edildii gün, örenci says ve özellikle yabanc uyruklu örenci says yüksek üniversitelerimizin rektörlerinin, (aralarnda Koronavirüs Bilim Kurulunun baz üyelerinin de yer ald) enfeksiyon alannda uzman akademisyenlerin ve YÖK Yürütme Kurulu üyelerimizin katlmyla Koronavirüs Hastal (Kovid-19) gündemiyle YÖKte bir toplant gerçekletirildi. Toplantda salgn kapsamnda alnmas gereken önlemler konusunda geni bir deerlendirme yaplarak, üniversitelerimizde Koronavirüs Komisyonu kurulmas ve süreci yürütecek bir rektör yardmcsnn belirlenmesi kararlatrld. Üniversitelerimiz ile YÖK arasnda sürekli ve dorudan bir iliki tesis edilmi oldu; bu ortak iletiim platformu araclyla kurulumuz tarafndan salgna ilikin alnan bütün kararlar annda üniversitelere bildirilmekte ve üniversitelerden gelen sorular da cevaplandrlmaktadr.
12 Martta devlet kararyla ülkemizdeki bütün yükseköretim kurumlarnda 16 Mart tarihinden itibaren bir hafta eitime ara verilmitir. Bu süre içinde üniversitelerin uzaktan öretim olanaklar ve kapasiteleri tespit edilmitir.
Yükseköretim Kurulu tarafndan iki yl önce balatlm olan Yükseköretimde Dijital Dönüüm Projesinin bu sürece önemli katklar olmutur. Bu proje kapsamnda 16 üniversitemizde 6 bine yakn öretim elemanna Dijital çada Yükseköretimde Örenme ve Öretme, 50 binin üzerinde örencimize de Dijital Okur-Yazarlk dersi verilmiti. Bu öretim elemanlarnn ve örencilerin mensup olduu üniversiteler sosyal ve ekonomik bakmdan ülkemizin nispeten daha az gelimi bölgelerinde bulunan üniversitelerdi. Ayrca son yllarda üniversitelerimizde açlan uzaktan eitim merkezlerinin saysnn da 120yi amas yine süreci kolaylatrc bir unsur olmutur. Bu konuda dünya üniversitelerindeki gelimeleri takip eden ve raporlandran YÖK Uluslararas likiler Dairesi Bakanl da destek birimi olarak görev yapmaktadr.
Üniversitelerimizin ilgili uzmanlarndan oluan bir heyet ile 17 Mart 2020de Uzaktan Öretim Yol Haritas belirlenmitir. Belirlenen bu yol haritasnda 5 temel alanda çalma yaplmtr: Mevzuat, altyap, insan kaynaklar, içerik ve uygulama. Bu be alanda gerekli düzenlemeler ve alnmas gereken kararlar çevik yönetimle hayata geçirilmeye balamtr.
Ayrca üniversitelerin içerik ihtiyaçlarnn karlanmas amacyla bata Anadolu Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve stanbul Üniversitesinin ders havuzlarnda yer alan, dijital ortamdaki bütün derslerin, 23 Mart haftasndan itibaren YÖK bünyesinde oluturulan YÖK Dersleri (Yükseköretim Kurumlar Dersleri) ad verilen ara yüzle açk eriime açlmas ve dier üniversitelerin dijital ders malzemelerinin de bu havuza ilave edilmesi kararlatrlmtr.
Uygulamaya dayal programlarda bulunan teorik dersler için dijital imknlar ve uzaktan öretim yöntemlerinin kullanlaca, uygulama derslerinin ise yine üniversiteler tarafndan belirlenen (takvimin uzatlmas da dhil) en uygun zamanda verilecei, önlisans ve lisans düzeyindeki bu uygulama ve yaklama lisansüstü düzeyde de imkn tannaca, denetlenebilir olmak kaydyla uzaktan öretim ve dijital imknlar kullanlarak bu süreçlerde de bir kesinti olmamasnn salanaca ifade edilmitir. Kuzey Kbrs Türk Cumhuriyetinde eitim gören Türkiye Cumhuriyeti vatanda örenciler için de ayn imkanlarn tannmasna karar verilmitir.
Kovid-19 küresel salgnnn bahar dönemi eitimi baladktan sonra ortaya çkmas ve baz örencilerimizin uzaktan öretime devam etme imkanlarnn olmad da göz önünde bulundurularak, dileyen örencilerimizin talep etmeleri halinde 2019-2020 eitim-öretim yl bahar döneminde kaytlarn dondurabilmelerine imkn saland. Kayt dondurulan süre azami süreden saylmayacaktr. Lisansüstü eitimde ise karar üniversite yönetim kurullarna brakld.
- Eitimde örenci maduriyetini iyiletirecek önlemler
Öretmen aday örencilerimiz tarafndan kurulumuza iletilen talepler üzerine, Milli Eitim Bakanl ile koordineli bir ekilde yaplan çalmalar sonucunda, örencilerin 5-6 hafta arasnda okullarda uygulama çalmalarna katldklar da göz önünde bulundurularak, bu dönemle snrl olmak üzere, uygulama çalmalarndaki eksikliklerin ders, ödev ve dosya hazrl ile telafi edebilmesi kararlatrlmtr. Hemirelik, di hekimlii, eczaclk programlarndaki örencilerin stajlarn (yaz dönemi de dahil) uygun zamanda, salk birimlerinde koruyucu önlemler alnarak yapabilmeleri veya stajlarn uzaktan öretim yoluyla da tamamlayabilmeleri hususu üniversitelerimizin kendi deerlendirmelerine braklmtr.
Salgn sürecinde pek çok iletme faaliyetlerine ara vermi, esnek ve ksmi zamanl çalmaya balamtr. Dolaysyla 7+1 ve 3+1 eitim modelinin uyguland programlarda, örencilerin iletmelerde uygulamal eitime devam etme imkn kalmamtr. Kovid-19 vakasnn ülkemizde görülmesinden önce örencilerin 5-6 hafta süreyle iletmelerde uygulamal eitim aldklar dikkate alnarak, örencilerin eksik kalan uygulama eitimi ve süresinin, uzaktan öretim yöntemiyle ders, ödev, proje, uygulama dosyas ve benzeri etkinlikler veya yaz öretimi eklinde yükseköretim kurumlar tarafndan tamamlatlabilmesine karar verilmitir. Eitim öretim sürecine ilikin aldmz bu kararlar, 2019-2020 eitim ve öretim yl bahar dönemiyle snrldr.
Eitimlerine ara verilmi olan tp fakülteleri son snf örencilerinden (intörnler) eitimlerinin ekseriyetini tamamlayanlarn üniversite hastanelerinde, Salk Bakanlna bal hastanelerde ve salk birimlerinde doktor olarak çalabilmeleri hususuyla ilgili deerlendirmeler ise devam etmektedir.
Pandemi döneminden etkilenecek bir dier konumuz ise YKS, ALES, KPSS, YÖKDL ve benzeri genel snavlarn ne zaman ve ne artlarda yaplacadr. Quacquarelli Symonds (QS) adl yüksek öretim aratrmalar kuruluunun CEOsu Nunzio Quacquarellinin dünya yükseköretim sektörünün ald kararlarda esnek olmasn, snavlara bavuru tarihlerinin gecikebileceini bildirmesinden önce, ayn dorultuda kararlar alm durumdaydk.
Geldiimiz noktada, Türkiye yükseköretim sisteminin pek çok Bat Avrupa ülkesine göre daha net olduu ve en az maduriyeti hedefleyen uygulamalar hayata geçirdii görülmektedir. Bunda mevcut merkezi yapyla birlikte esnek yönetim serbestliinin de büyük pay vardr. Yükseköretimde ileri, fakat merkezi yaplar bulunmayan pek çok ülkedeki üniversitelerin, uzun müddet karklk içinde, birbirinden çok farkl kararlar ald görülmektedir.
Yükseköretimde pek çok yapsal deiiklik gündemde. Hem ülkeler içinde hem uluslararas ölçekte, örencilerin artk uzaa gitmek yerine bulunduklar ehir ve bölgeleri tercih edecei bu ay ilgili dünya literatüründe skça ifade edilmitir. Yani eve yakn eitim tercih edilecektir. Bu öngörüye göre yükseköretimde ayr bir sayfa açlacaktr.
Bütün bu zorluklara ramen, eitimde ortaya çkan bu yeni düzene dünya hzla almaya balad. Ülkemizde yükseköretim sistemimizin alt yapsnn salaml, asgari kriterlerinin tavizsizlii, çeitlilik süreçleri, merkezi koordinasyon fakat esnek yönetim sistemi, üniversitelerimizin disiplinli bir ekilde hareket etme kabiliyeti, bu zorluun almasnda önemli rol oynamaktadr. Anketlerimiz online eitim sürecinin birçok üniversitede baaryla sürdürüldüünü ortaya koymaktadr. Bu zorlu süreçte üniversite yöneticilerimize, akademisyenlerimize ve örencilerimize destekleri ve anlaylar için teekkür ediyoruz.
Son söz olarak, Web Summit CEOsu Paddy Cosgravein bir hatrlatmasn aktarmak istiyorum: 1665te Cambridge Üniversitesi veba nedeniyle kapatld Isaac Newton evde çalmaya karar verdi ve Newton yasalar olarak bilinen mehur evrensel kütle çekim yasasn ve hareket yasalarn formülletirdi. Örenmeye ve çalmaya devam edeceiz.