Dicle Üniversitesi (DÜ) Mühendislik Fakültesi naat Mühendislii Bölümü Bakan Prof. Dr. Fuat Toprakn kayp kaçak suyun abone bazl tespiti için algoritma gelitirdi.
Su kaynaklarndaki israfn önlenmesi, kayp kaçak miktarnn tespit edilerek ülke ekonomisine katk sunulmas amacyla çalma yürüten Prof. Dr. Toprak, içme suyu ebekelerinin takibinin yapld sisteme entegre edilmesiyle abone bazl kayp ve kaçan tespit edilebilecei bir algoritma formüle etti.
Sistem, Diyarbakrda 41 mahallede deneme amaçl uyguland. Toprakn hedefi, sistemin ülke genelinde yaygnlatrlmasyla kayp ve kaçak kullanma giden kaynan yatrma yönlendirilmesini salamak.
- Suyun korunmas gerekiyor
Prof. Dr. Toprak, Türkiyenin su zengini bir ülke olarak bilindiine iaret ederek, maliyetine baklmakszn suyun mutlaka en iyi sistemlerle iletilmesi ve korunmas gerektiini belirtti.
Nüfus ve iklim deiikliinin etkisiyle 2030 en geç 2050 ylnda su sknts yaayan bir ülke haline geleceiz. Böyle olunca biz pahal bile olsa suyu temin etmeye raz olacaz. Bu nedenle su kaynaklarnn mutlaka en efektif en etkili ekilde kullanlmas gerekiyor. Suyun mutlaka korunmas gerekiyor. diyen Toprak, suyun yaamsal önemine deindi.
Bu konuda mevzuat ve uluslararas anlamalar balamnda mutlaka önlem alnmas gerektiini dile getiren Toprak, unlar kaydetti:
u anda dünya genelinde kabul görmü bu su mevzuat yok. Birlemi Milletlerin öngördüü bir anlama ve protokol yok. çeitli alternatif ve öneriler var. Ulusal düzeyde biz Avrupa Birlii müktesebatyla uyumlu bir eklide mevzuatmz oluturduk. Ama kayp ve kaçaklarn önlenmesine yönelik mevzuatmz yüzde 25e indirmeyi hedefliyor. Dünyada iki snf kayp ve kaçaktan söz ediliyor. Biri sistem kayb sistem içindeki krk ve çatlaklar belirliyor. Bir de idari kayp dediimiz aslnda ev içi sayaçlarn hatal olmas, kaçak ve illegal kullanm da dahil abone bazndaki kayplar. Gelitirdiim Zoom Function Technique Algorithm (ZFT Algoritmas) içme sularnda kayp ve kaçaklar zumlama yaparak tespit ediyor.
Toprak, algoritmann içme suyu ebekelerinde sknt olan yeri büyüterek gösterdiini ve kayp ve kaçaklar zumladn ifade ederek, ZFT algoritmasnn ayn zamanda kayp kaçaklarn ne kadarnn evsel, abone ne kadarnn sistem baznda olduunu da belirlediini aktard.
Diyarbakrda 41 mahallede sistemi deneme amaçl uyguladklarn ve sonuçlar gerçek verilerle karlatrdklarnda baarl bir çalma olduunu gördüklerini anlatan Toprak, TÜK verilerine göre Türkiyede sadece 2016da tespit edilen kayp ve kaçan maliyetinin 6 milyar 953 milyon lira civarnda belirlendiini, bunun önemli bir rakam olduunu kaydetti.
- 8 ylda kayp kaçak olmasayd 533 Boaziçi Köprüsü yaplabilirdi
Toprak, Türkiyede içme suyu ebekelerindeki kayp ve kaçan önüne geçilmesi durumunda ülke ekonomisine çok büyük katk salanacan vurgulayarak, Türkiyede 8 yl boyunca kayplar hiç olmasayd 3. havalimannn yars, 3,6 Atatürk Baraj, 25 Yavuz Sultan Selim Köprüsü, 533 Boaziçi Köprüsü, 115 Fatih Sultan Mehmet Köprüsü yaplabilirdi. diye konutu.
stanbulda 8 yldaki su kaybnn ekonomik deeri ile gerçekletirilebilecek projelere deinen Toprak, 11 Yavuz Sultan Selim Köprüsü, 247 Boaziçi Köprüsü, 53 Fatih Sultan Mehmet Köprüsü yaplabilirdi. eklinde konutu.
Toprak, gelitirdii algoritmann içme suyu ebekelerini takip eden programlara entegre edilebileceini dile getirerek, söyleyen Toprak, belediyelerin genelinin kulland skada ve benzer programlarn abone baznda deil genel kayp ve kaçaklar tespit ettiini belirtti.
Bu yönden ZFT algoritmasnn çok büyük bir avantaj olacana dikkati çeken Toprak, üniversite olarak bir çalma yapmann gururunu yaadklarn söyledi.
Toprak, rnak Üniversitesinde yüksek lisans yapan aratrma görevlisi Derya Karakaya ile söz konusu sistem üzerinde çalmalarnn sürdüünü sözlerine ekledi.