1898 ylnda, Vali Tahir Paann gazeteden gösterdii bir haber, onun hayatnda bir dönüm noktas oldu. Habere göre; ngilterede babakanlk ve sömürgeler bakanl yapm olan Gladston, mecliste yapm olduu bir konumada elinde tuttuu Kuran göstererek öyle diyordu: Bu Kuran Müslümanlarn elinde bulundukça biz onlara hkim olamayz. Ya bu Kuran onlarn elinden almalyz yahut Müslümanlar Kurandan soutmalyz.
Bu haber onun ruhunda fevkalade bir tesir meydana getirdi. Kurann sönmez ve söndürülmez manevi bir güne hükmünde olduunu, ben dünyaya ispat edeceim ve göstereceim diye karar verdi ve bütün hayatn Kurann müdafaasna adad, bu uurda muhtelif eserler telif etti.
MEDRESETÜZ ZEHRA
Tanzimattan sonra kurulan Avrupa tarz mekteblerde okuyan gençler maddeci bir altyapya oturtulmu fenlerin tesiriyle itikadi yönden üphelere düüyorlar hatta bazlar küfre giriyorlard. Medreselerde ise fenlerin kat ispat ettikleri eyler bile taassup yüzünden bazen üpheyle karlanabiliyor, reddediliyor veya bazen bu fenlerle megul olanlar tekfir edilebiliyordu. Üstad Bediüzzaman bu iki kurum arasndaki ihtilaf kaldrmak için din ilimlerle, fen ilimlerinin kaynamasn zaruri gördü. Bu kaynama sayesinde medrese ve mekteb arasndaki dümanl kaldrmak, iki tarafn da eksiklerini gidermek, zenginliklerini ise paylatrmak istiyordu. Bu konuda öyle diyordu: Vicdann ziyas, ulm-u dniyedir. Akln nuru, fünun-u medeniyedir. kisinin imtizacyla (kaynamasyla) hakikat tecell eder. O iki cenah ile talebenin himmeti pervaz eder (uçar). ftirak ettikleri vakit, birincisinde taassup, ikincisinde hile, üphe tevellüd eder (doar).
Üstad Bediüzzamann düündüü çare ise; çan ihtiyaçlarna uygun, Müslümanlar fikren, ilmen bat karsnda üstün konuma getirecek kuvvetli bir eitim faaliyeti gerçekletirmekti. Bu düünceden hareketle, Dou Anadoluda kendisinin Medresetüz-Zehr ismini verdii slm bir üniversitenin kurulmas için bir proje hazrlad. Medresetüz-Zehr Üniversitesinde esas itibaryla, din ilimleri ile fen bilimlerini birlikte okutarak, hem aklen hem kalben nurlanm, asrn ihtiyacna uygun slm limleri ve bilim adamlarn yetitirmeyi hedefliyordu.
Bu düüncesini gerçekletirmek için 1907 yl sonunda stanbula gitti. Saraya yapt bavuru incelemeye alnd. Fakat zamann siyasi problemlerinden kaynaklanan sebeplerle gereken hakiki destei bulamad.
HER SUALE CEVAP VERLR
Yerletii stanbulun Fatihteki ekerci Hannda odasnn kapsna: Burada her mükil halledilir, her suale cevap verilir; fakat sual sorulmaz yazl bir levha ast. stanbulda grup grup gelen limlerin ve halkn sorularn cevaplandrd. Genç yanda sorulan bütün suallere cevap vermesi, ikna edici ve tesirli konumas, hl ve tavrlaryla, ilim ehlinin ve halkn hayranln kazand. Üstad Bediüzzamann limleri kendisinden soru sormaya davet etmekteki gayesi, doudaki ilmi çalmalara dikkatleri çekmek ve ilim tahsilinde çok faydal olan münazara usulüne stanbuldaki medrese ehlini tevik etmekti.
HEM LM HEM MÜCAHD
1914 ylnda balayan Birinci Dünya Savanda douyu igal eden Ruslara kar cihad etmek üzere talebeleri ile birlikte harbe itirak etti. Sava esnasnda tefsir ilminde bir harika saylan rtül-cz telif etti. ki sene savatktan sonra, Bitlisin igali srasnda yaral vaziyette Ruslara esir dütü. Moskovann kuzey-dousundaki Kosturma vilayetine götürülerek orada iki sene esir kald. Daha sonra, Rusyada balayan Bolevik htilalinin meydana getirdii boluktan istifade ederek firar etti. Petersburg, Varova, Viyana, Sofya üzerinden yapt uzun bir seyahatle 1918 Hazirannda stanbula döndü. O srada stanbulda Diyanet Dairesi bünyesinde yeni kurulmakta olan Drul-Hikmetil-slmiye azalna getirildi. Mehmed Akif Ersoy, Elmall Hamdi Yazr, eyhülslm Mustafa Sabri Efendi gibi zamann en seçkin limlerinden oluan bu ulema heyetinin gayesi, son zamanlarda ülkenin içine dütüü buhranlardan kurtulmas için mnev reçeteler sunmakt.
ANKARADA HAYAL KIRIKLIINA URADI
Üstad Bediüzzaman, igal sonras balayan Anadoludaki mill kurtulu mücadelesine yazd bir beyanname ile destek vermiti. Ankara Hükümeti de, onun stanbulda ngilizlere kar yapt mücadelelerini takdir ederek mükerrer defalar onu Ankaraya davet etti.
Sonunda Üstad, bu srarl davetler karsnda 1922 Kasmnda Ankaraya geldi. Mecliste onun için resm ho geldin merasimi düzenlendi. Ancak Üstad Ankarada umduunu bulamad. Vekillerin pek çounun dindeki lakaytlklarnn yannda, din aleyhinde baz faaliyetlere de ahit oldu. Üstad Ankarada daha fazla duramad. Milletvekillii, yüksek maa ve dou vilayetleri umum vaizlii gibi teklifleri reddederek 1923 yaznda Vana döndü. Erek danda inzivaya çekilerek snrl sayda talebesine ders vermeye, tefekkür ve ibadetle megul olmaya balad.