Salk Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tp Fakültesi Öretim Üyesi Doç. Dr. Ümit Aydoan, Dünya Salk Örgütünün (DSÖ) sal, insann fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halinde olmas eklinde tanmladn hatrlatt.
Beslenmenin bireyin saln etkileyen en önemli faktörlerden biri olduunu vurgulayan Aydoan, sal korumak, gelitirmek ve yaam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin maddelerini yeterli miktarlarda ve uygun zamanlarda almas gerektiini vurgulad.
Aydoan, beslenme alkanlklarnn yaam süreci içerisinde zamanla deiiklie uradn dile getirerek, unlar kaydetti:
Erken çocukluk ve okul döneminde çocuumuzun edinmesini istediimiz davranlardan biri de salkl beslenme alkanlnn kazanlmas ve gelitirilmesidir. Unutulmamaldr ki, yetikin çada dengesiz ve kötü beslenme ile ilgili alkanlklar deitirmek daha zor olduundan çocukluk ve okul dönemi bu anlamda kritik öneme sahiptir. çocukluk döneminde salkl beslenme alkanlklarnn edinilmesi, yetikin dönemdeki yaam alkanlklar açsndan son derece önemlidir. çocuun fiziksel, duygusal geliimini ve sosyal davranlarn etkileyen en önemli faktör yana, cinsiyetine ve fiziksel aktivitesine uygun olarak yeterli ve dengeli beslenmesidir.
AYAK ÜSTÜ BESLENME
çocukluk döneminin, büyüme ve gelimenin hzl, örenme ve kavrama ilevlerinin önemli, beslenme ile ilgili alkanlklarn yaam boyu sürebilecek davran eklinde kazanld bir dönem olduunu belirten Aydoan, çocukluk döneminde yeterli ve dengeli beslenmenin, büyüme çandaki çocuklarn hem salklarnn gelitirilmesi ve korunmasnda hem de ilerleyen süreçte kronik hastalklarn önlenmesinde oldukça önemli bir rolü olduunu vurgulad.
Ümit Aydoan, çocuklarn ya ve karbonhidrattan zengin besinleri fazla miktarda tüketmesinin, fiziksel aktiviteden uzaklamasnn, televizyon ve bilgisayar oyunlarna yönelmelerinin obezite bata olmak üzere pek çok salk sorununun erken yata görülmesine neden olduunu anlatarak, u bilgileri verdi:
ÖRENCY OBEZ YAPAR
Okul öncesi ailenin kontrolünde olan çocuk, okul döneminin balamasyla arkadalar ve çevresindekilerin etkisinde daha fazla kalmaktadr. Ayrca okulda beslenme ile ilgili kontrolün yeterli olmamas çocuklarn yanl beslenme alkanlklar edinmelerine neden olabilmektedir. Ayaküstü beslenme çocuklar obez yapyor. Özellikle, son yllarda ülkemizde kentsel bölgelerde çocuklarn enerji yönünden yüksek, doymu ya asitleri ve tuz içerii açsndan zengin, posa yani lif içerii, A, C ve E vitaminleri ve demir, çinko, kalsiyum ve potasyum yönünden yetersiz nitelikte ayaküstü beslenme dediimiz ekmek aras döner, hamburger, patates kzartmas, tost, pizza gibi fast-food alkanln tercih etmesi salk sorunlarnn oluma riskini daha da artrmaktadr. Yüksek enerji içerikli ve düük besin deeri olan attrmalklarn artan oranda tüketimi ve ev yemeklerinin tüketimindeki azalma modernlemenin getirdii birey ve toplum saln olumsuz etkileyen balca temel iki faktördür. Bu riski artran en önemli bir dier faktör ise çocuun toplum yaamna ilk kez bilinçli olarak girdii, d dünyayla daha fazla iliki kurduu okul dönemidir. Okulda beslenme ile ilgili kontrolün yetersizlii ve özellikle annelerin günümüzün gerektirdii artlar nedeniyle çalmas yanl beslenme alkanlklar edinmelerine neden olabilmektedir. Ar ve dengesiz beslenme sonucunda, çocuklarn büyüme ve gelimeleri dorudan etkilenmekte ve sonuç olarak gelime gerilii yaratmaktadr. Okul ça döneminde iman bir çocuun yaam boyu devam edecek salk sorunlar olacaktr.
Aydoan, 2016da yaplan Türkiye Salk Aratrmasna göre, 15 ya ve üstü iman bireylerin orannn yüzde 19,6 olarak tespit edildiini anmsatarak, ayn aratrmada 7-14 ya gurubundaki çocuklar arasndaki hastalk/salk sorunlarna bakldnda, beslenme ile ilikili hastalklarn ilk be içerisinde yer aldn söyledi.
OKULLAR ÖNEML RÖLE SAHP
Ümit Aydoan, çocuklarn salk yönünden olumlu davranlar kazanmasnda okullara büyük sorumluluklar dütüünü vurgulayarak, çocuklarn salkl olmalarnda en önemli temel yap talar arasnda okullarda beslenme ekilleri ve fiziksel aktiviteleri geldiini söyledi.
Salkl beslenme ve yeterli fiziksel aktiviteye sahip çocuklarn gün içindeki zindelik ve yaam kalitesinin artacan dile getiren Aydoan, sözlerini öyle sürdürdü:
Geleceimiz olan çocuklarmzn salkl olmalarn salamak için dengeli ve yeterli beslenme konusunda toplumsal bir farkndalk yaratmak son derece önemlidir. Bilgi almaya ve alkanlk kazanmaya en elverili dönemin okul olduu hiçbir zaman akllardan çkarlmamaldr. Bulunduklar snflara göre dengeli ve yeterli beslenme konusunda salk profesyonelleri tarafndan gerekli kurumlarn i birlii ile müfredata uygun eitimler verilmelidir. Her alanda olduu gibi çocukluk döneminde atlan salkl temeller, bireyin ve toplumun güncel ve gelecek sal için kaçrlmamas gereken frsatlar deerlendirmek açsndan önem arz etmektedir.