Prof. Dr. Geysu Karlkaya, 11-17 Mart Beyin Farkndalk Haftas kapsamnda beynin 9 gizemini anlatt, önemli uyarlar ve önerilerde bulundu.
Vücut arlmzn sadece yüzde 2sini oluturuyor
Vücut arlmzn sadece yüzde 2sini oluturan, yaklak 1300-1400 gram olan beynin yüzde 69-85ini su oluturuyor. Beynimiz vücudumuzda kaplad yerin aksine tüm enerjimizin yüzde 20sini harcyor. Ancak beynin büyüklüünün zeka ile direkt orants yok gibi görünüyor. (Albert Einsteinn beyni 1230 gramd). nsan beyninde yaklak 86 milyar sinir hücresi ve bu hücreler arasnda yüzlerce trilyon balant bulunuyor. Bu hücrelerin younluu, balantlar ve beyindeki kvrmlarn miktar daha önemli. Kvrmlar ne kadar fazla ise o kadar iyi. (Maymun ve yunuslarn kvrmlar çok belirginken farelerin beyin yüzeyi düz)
Beyin geliimi anne karnnda balyor
Beynimizin geliiminin en hzl olduu dönem bebeklik dönemi! Gebelik srasnda annede depresyon ve ar stres bebein beyin fonksiyonlarn olumsuz etkiliyor, tam tersi iyi beslenme ve meditasyon olumlu etki yapyor. Beynin ana balantlar doumda hazr oluyor, ilk 1-2 ylda sinir klflarnn gelimesinin ardndan yürüme, konuma vb fonksiyonlar da gerçekleiyor. Beyin kapasitesi 20li yalarda pik yapyor, 25 yandan itibaren beynin baz bölümleri küçülmeye balyor ancak hayat boyu beyin deimeye devam ediyor, yeni hücreler ekleniyor. Kelime hazinesi 70li yalara kadar korunabiliyor.
Cinsiyete göre farkllk gösteriyor
Bu farkllk doum öncesi balyor ve yallk dönemine dek bu gerçek deimiyor. Kadn beyni ile erkek beyni birbirinden farkl. Erkeklerde beyin arl kadnlara göre yaklak 100 gram daha fazla. Arln yan sra fonksiyonel olarak da fark var. Örnein kadnlarda hafza ve sosyal tanma becerileri, dil yetenekleri daha üstünken, erkeklerde motor (hareket) ve uzaysal alglama özellikleri daha gelimi.
Beynimiz yaptmz ie göre çalyor
Beynimizin farkl bölgelerinin farkl görevleri var, yaptmz ie göre beynimizin farkl bölgeleri çalyor. Örnein; fiziksel bir aktivite srasnda beynimizin hareket merkezleri arlkl olarak çalrken; konuurken konuma merkezi, bir ey okurken görme merkezi daha aktif oluyor. Ancak farkl merkezlerin birbiri ile iletiimi hemen hemen sürekli olarak devam ediyor. Yeni görüntüleme teknikleri sayesinde bir i yaparken beynin hangi bölgelerinin aktif olduunu gözlemlemek mümkün ve tek bir i için bile beyindeki farkl merkezlerin aktifleerek birbiri ile iletiim kurabildiini gözlemleyebiliyoruz. Herhangi bir problem olduunda bu i bölümü deiebiliyor ve beyin yeniden organize olarak fonksiyonunu devam ettirebiliyor.
Ary, acy hissetmiyor
Nöroloji Uzman Prof. Dr. Geysu Karlkaya Beyin dokumuz ary hissetmez. Ba ars beyinden kaynaklanyor gibi hissedilse de ar aslnda beyin etrafndaki damar ve sinir benzeri arya duyarl yaplardan kaynaklanr diyor.
Düzenli egzersiz hafzay güçlendiriyor
Fiziksel egzersiz sadece kalp ve vücut kaslar için faydal deil, beyni de gelitiriyor. Beynin hafza merkezi düzenli egzersiz ile birkaç ay içerisinde büyüyebiliyor, benzer bir durum düzenli zihinsel aktivite srasnda da görülebiliyor. Yeni bir dil örenmek, bir müzik aleti çalmay örenmek gibi. Bu olumlu etkinin olumas için dilin örenilmesi de muhtemelen gerekmiyor, çalmak yeterli. çalma brakldnda ise her ey eski haline dönüyor.
Salkl beslenme olumlu etkiliyor
Bol meyve, sebze içeren ve arlkl zeytinya kullanlan diyetler hafza dahil pek çok beyin fonksiyonu üzerine olumlu etki yapyor. ekerin az tüketilmesi de önemli ancak probiyotik bakterilerin bilisel fonksiyonlar üzerine etkisi hala tartmal.
Kaliteli uyku hafzay kuvvetlendiriyor
Salkl bir uyku, güçlü bir hafza için gereken faktörlerden bir tanesi. Az uyuyan veya kalitesiz uyuyan kiilerde örenme güçlükleri ve hafza problemleri görülebiliyor. Uyku ayn zamanda beyinde temizlik görevi üstleniyor. Alzhemier hastalarnda beyinde biriken amiloid proteini uyku srasnda beyinden uzaklatrlyor.
Fazla GPS kullanm beyni olumsuz etkiliyor
Nöroloji Uzman Prof. Dr. Geysu Karlkaya Londra taksi sürücülerinde yaplan çalmalarda; beynin hafza merkezi olarak kabul edilen hipokampusun belli bölgelerinin baka meslek sahiplerine kyasla daha fazla gelitii gözlenmi. (Londrada taksi sürücüsü olmak için 25 bin caddenin örenilmesi gerekiyor.) GPS kullanm ile de ayn bölgelerde küçülme olmamas için yeni bir yere ilk gidite GPS kullanlsa bile dönüte kullanmamak daha doru diyor.