DYARBAKIR(SÖZ)-ngiltere ve Avrupa, son olarak da srailde gündeme gelen, özellikle 6 ya alt çocuklardaki sarlk belirtisiyle kendini gösteren hepatit vakalarndaki ani art nedeniyle, hem Avrupa Hastalk Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) hem de Dünya Salk Örgütü (DSÖ), aileleri baz semptomlara kar uyard. Hatta ngilterede, gizemli hepatit nedeniyle 8 çocua karacier nakli yapld açkland. çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Uzman Doç. Dr. Esra Polat, Türkiyede henüz bu ekilde bildirilen vakaya rastlamadklarn ama nedeni bilinmeyen sarlk belirtilerinde, Kovid-19un da mutlaka sorgulanmas gerektiini kaydetti.
SARILIK BELRTSNDE KOVD GEçM DE ARATIRILMALI
çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Uzman Doç. Dr. Esra Polat, ishal, kusma, sarlk belirtileri olan ve karacier enzimlerinde yükseklik saptanan çocuk hastalarda, Kovid geçmiinin de aratrlmas gerektiini söyledi. Doç. Dr. Polat, hem Kovidin kendisinin hem de bu aylarda çocuklarda oldukça sk görülen dier viral enfeksiyonlarn kalc karacier hasarna yol açmadan tedavi edilebilmesi için ailelerin belirtilere kar uyank olmas ve özellikle sarlk belirtileri görüldüü taktirde mutlaka doktora bavurmas gerektiini kaydetti. Doç. Dr. Polat, ngilterede son zamanlarda nedeni belirlenmeyen, özellikle sarlk belirtisiyle bavuran hepatit vakalarnda art görülmü. Nedeni bilinmeyen bu vakalar ngilterede korkutucu hale geldi ve buna yönelik de aratrmalara devam ediliyor. Ancak henüz etkeni bilmiyorlar. Hepimizin bildii gibi aslnda sarla, daha dorusu karacier iltihabna neden olabilecek bir sürü etken var. Viral enfeksiyonlar da bunlarn banda geliyor dedi.
VRÜS ENFEKSYONLARI KARACER NAKLNE KADAR GÖTÜREBLR
Doç. Dr. Polat, viral enfeksyonlarda hepatit virüsleri dnda, yani spesifik karaciere etkisi olan virüsler haricinde, çok sayda virüsün de karacier tutulumu yaparak basit karacier enfeksiyonundan (basit hepatitten) ileri evre kronik hepatite kadar gidebilen, hatta organ yetmezliine neden olup karacier nakline kadar götürebilen bir sürece neden olabildiini kaydederek unlar söyledi: Bu nedenlerden bir tanesi de Kovid-19 enfeksiyonu. Koronavirüs hayatmza girdiinden beri çok ey örendik. Özellikle koronavirüs vakalarnda karacier tutulumu da olduunu gördük. 2020 Eylülün den itibaren de koronavirüs sonrasnda gelien farkl bir hastalkla tantk. Bu da MIS-C enfeksiyonu yani multi inflamatuar sendrom. çocuklarda görülen MIS-C, birçok hastada çok gürültülü seyretti. Bizim de burada takip ettiimiz, youn bakmda uzun süreli tedavi verdiimiz hastalarmz oldu. MIS-C enfeksiyonu srasnda daha fazla olmak üzere, Kovid enfeksiyonunda da karacier enzim deerlerinde bozukluklar tespit ettik. Ancak enfeksiyonun kontrol altna alnmasyla birlikte, bu hastalarn da karacier deerlerinin toparlandn gördük.
HçBR BELRTS OLMAYIP KARACER KAYET LE KOVD SAPTANAN VAKALAR
2021 ylndan itibaren literatürde, hiçbir solunumsal semptomu olmayan, sadece hepatit eklinde ortaya çkan Kovid-19 vakalarna rastlandna dikkat çeken Doç. Dr. Polat, çok az sayda, snrl vaka çalmalar var. En sonuncusu 4 vaka üzerinden yaplm. Hastalarn hiçbir ekilde solunum semptomlar yok. Sadece karacier enzim yükseklii ile klinikleri ortaya çkm. Takiplerinde toparlanmalar çok uzun zaman almam ancak belki de bu bir balangç. Bilmiyoruz. çünkü sonuçta iki yl akn bir süredir bu virüsü hala tanyoruz, öreniyoruz. u anda bizim bu ekilde gördüümüz tespit ettiimiz bir vakamz yok. Ama u konuda uyank olmalyz ki, solunum semptomlar olmayan ama mide barsak sistemine ait birtakm semptomlar olan, sarl olan, karacier deerlerinde yükselme tespit edilen hastalar mutlaka Kovid açsndan da taramamz gerekiyor dedi.
GÖZLERDE SARARMA, SHAL, KUSMA VARSA DOKTORA BAVURULMALI
Ailelere de uyarlarda bulunan Doç. Dr. Polat, Özellikle ailelerden unu istiyoruz. Lütfen enfeksiyonlar açsndan uyank olalm. Sadece basit burun aknts, boaz ars, öksürük deil, yine gastroenterite (sindirim sistemi enfeksiyonu) ait olabilecek karn ars, ishal, kusma gibi yaknmalarla birlikte, çocuklarnn renklerine dikkat etsinler. Özellikle gözlerde sararma ile balayabilir bu tip enfeksiyonlar. Mutlaka hekime bavuruunlar. çünkü erken tan, her zaman bizim açmzdan önemli. Kovid pandemisi srasnda unu gördük ki çocuklar aslnda bu enfeksiyonu biraz daha hafif geçiriyorlar erikinlerle kyasladmzda. Hatta çou zaman farkna bile varmyorlar bu dönemde test yaplmadysa. Enfeksiyon geçirdiklerinden haberleri bile olmayabiliyor. Biz, (karacier semptomlaryla gelen) hastalar deerlendirirken mutlaka yakn geçmie yönelik aile Kovid öyküsünü sorgulamalyz. çünkü yakn zamanda geçirilmi bir Kovid enfeksiyonu, açklanamayan karacier enzim yüksekliklerinin, açklanamayan sarlklarn etkeni olabiliyor.
DER VRÜSLERN YANI SIRA KOVD DE ÜPHEL LSTESNE EKLENMEL
Hepatitlerin aslnda çok fazla nedeni olduunu, virüs enfeksiyonlar dnda bakteriyel enfeksiyonlarn da buna neden olabileceini, ama en sk Hepatit A, B, C, D ve E virüslerinin karacieri etkilediini kaydeden Doç. Dr. Polat, bunlar haricinde baz mevsimsel virüslerin de hepatite yol açabileceini söyledi. Doç. Dr. Polat, u bilgileri vererek sözlerini noktalad: Viral ve bakteriyel ajanlar bata olmak üzere pek çok etmen sralayabiliriz. Ancak viral enfeksiyonlar daha sk görüyoruz. çocukluk ya grubunda Hepatit Aya daha sk rastlyoruz. çünkü Hepatit A, karmza akut (ani) enfeksiyonla, çok gürültülü bir tablo ile çkp hastada çok ciddi karacier enzim yüksekliine, çok ciddi sarla neden olabiliyor. Tedavilerle hasta ksa bir sürede toparlyor fakat nadir de olsa bu enfeksiyonlarn çok hzl bir ekilde seyrettiini, çok fatal (ölümcül) sonuçlandn da görmemiz mümkün. Bunun haricinde yine sitomegalovirüs, (CMV), adenovirüs (ADV), Epstein-Barr Virüs (EBV) gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarna da neden olabilen ama ayn zamanda karacier enzimlerini de yükselten, karacier ve dala büyütebilen viral etkenler de karmza çkabiliyor. Alarmda olmamz gereken bir durum var ki bu enfeksiyon etkenlerinin yannda, Kovid enfeksiyonunu da atlamamak. Koronavirüs açsndan detayl anamnez (hasta öyküsü) almak ve hastaya gerekli testleri yapmak.