Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, son zamanlarda ortaya çkan süper yallk kavramyla ilgili deerlendirmelerini paylat.
YALA LGL KAVRAMLAR DORU KULLANILMALI
Yallk psikolojisi kavramnn yanl kullanldn ve dorusunun yalanma psikolojisi olduunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Yalanma kelimesi yerine de ya alma denilmesi doru. Bunlar yalla doru anlam yüklemek açsndan çok önemli yaklamlar. çünkü çocuk doar domaz yalanmaya balyor. Hücrelerin üzerinde kaç defa bölüneceini, çoalacan gösteren telomerler var ve onlar azalmaya balyor. DNA ile ilgili genetik bir boyut var burada. Vücutta onun için planlanm hücre ölümleri vardr. Yalanma öyle bir ey ki vücudumuzda 150 trilyon hücre var, her bir hücre bir buçuk voltluk elektrik üretiyor. Ve 150 trilyon hücrenin sadece 150 milyar sadece beyinde. Arl yüzde iki olduu halde beyin vücuda giren oksijen ve glikozun yüzde 25ini kullanyor diye konutu.
YALANMANIN %65 YAAM TARZIYLA LGL
Yallkta beyinle ilgili yeteneklerin ön plana çktna dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Bat medeniyeti, modernizminin insann beden salna, fiziksel salna katklar çok oldu. Fiziksel hastalklar daha iyi tedavi ediliyor, ortalama ömür uzad. Ortalama yaam süresi 45lerden 75lere, 80lere çkt. Müthi bir gelime var. Fiziksel salmz iyi, birçok hastal daha kolay tedavi ediyoruz ama ruh salnda modernizm snfta kald, çözüm üretemiyor. leri yataki kiilerde çok fazla Alzheimer art oldu. Alzheimer hakknda çok fazla aratrma yaplyor. Alzheimer ile ilgili çeitlendirilmi genler var ama bu genlerin rolü yüzde 30-40 civarnda. Yalanmann yüzde 65i yaam tarzyla ilgilidir dedi.
SÜPER YALILIK KAVRAMI GÜNDEMDE
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yalanmann genetikte epigenetik olarak bilindiini söyledi ve sözlerine öyle devam etti: Genetiin kuantumudur epigenetik. Bu da insann beynini kullanmasyla çok yakndan ilgilidir. Beynini doru kullanan kiilerde süper yallk denilen durumu ortaya çkyor. Süper yallk kavram u aralar konuuluyor. Kimler süper yal? Kii 80 yanda fakat müthi zeki, müthi enerjik, müthi bir muhakeme gücüne sahip oluyor. Böyle kiiler var. Mesela Mimar Sinan en büyük eserini 80 yandan sonra yapm. Baz kiiler neden böyle oluyor diye aratrlyor. Salkl yalanmak için önümüze çkan baz kavramlar var. Her yan artlar, eksileri, kazanlan ve kaybedilen yetileri var. leri yata daha baarl, daha mutlu olabiliyoruz, bu da ileri yataki kiilerin önem verdii yatrm yapt konularla ilgili.
GÜNDE 5 BN ADIM ATILMALI
Doru yaam felsefesi varsa bireyin süper yal olabileceini ifade eden Tarhan, Süper yal olabilmesi için kiide neler olmas gerekiyor? Mesela birincisi beyin dostu bir yaam tarz. Beslenme ile birlikte bir yaam tarz oluturulmas gerekiyor. Mesela emekli olunca insanlar bakyorsunuz sanki meslekten emekli deil de hayattan emekli olmu. Halbuki hayattan emekli olunmaz. Emekli olduu zaman bir kimse ilgi alann iten baka alanlara çevirir, bu yeni ilgi alanlaryla kii pozitif anlam yükler ve hayata yeni bak açlar getirerek salkl olmay baarr. Fiziksel aktiviteyi devam ettirmenin beden salna etkisi olduu kadar beyin salna da yarar var. Kim olursa olsun be bin adm atmaya çalmas gerekiyor. Vücut kaslarnn kullanlmasnn beyine dolayl bir faydas var dedi.
BEYN YEN DENEYMLERLE GELTRLMEL
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yeni deneyimlere açk olarak beynin daha çok çaltrlabileceini belirtti ve sözlerini öyle sürdürdü:
Kii eve gidiyorsa hep ayn yoldan gitmemesi, kitap okuyorsa hep ayn türleri okumamas, hep ayn televizyon programn seyretmemesi lazm. Aktivitelerinde deiiklikler yapan, ztlar beyninde çarptran kiiler daha az yalanyorlar ve yeni deneyimlere açk olduklar için de beyin büyüme faktörü üretiyor. Bu faktörü ürettii zaman beyindeki kök hücrelerden hipokampus bölgesi, kök hücrelere yeni kök hücre üretiyor. Vücudumuzda hangi yata olursa olsun kök hücre var ama bunun içinde kök hücreleri harekete geçirecek bir yaam tarz olmas lazm. Uyaransz, hep ayn tarz, monoton ve sedanter yaant beyindeki kök hücreleri körelten bir eydir. bn-i Haldunun çok önemli bir sözü vard nsan beyni deirmen tana benzer. Deirmen ta devaml döner. Dönen deirmen tann içerisine buday ya da öütülebilecek bir ey koymazsanz kendi kendini öütmeye balar diyor. çok ilginç bir tespit. Onun için beyne yeni bilgi eklemek gerekiyor.
LER YATAK NSANLARIN TECRÜBESNDEN FAYDALANILMALI
Pandemi tedbirleri kapsanda yallarn evde kalmak durumunda kaldn söyleyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Pandemi döneminde Alzheimer tetiklendi, romatizma hastalklar yallarda artt. Yaam tecrübelerinden faydalanmak onlarla sohbet etmek gerekiyor. Yallarn yapaca en güzel ey, insanlara bilgisini, tecrübesin, ilmini paylaarak mutlu olmaktr. Modernizm bize böyle tüketerek mutlu olmay öretti. u anda Bat dünyasnda en büyük sorunu yalnzlk. Yalnzlk sorununa kar çözüm bulamyorlar. Toplum olarak scak ilikileri seven bir toplumuz. Hareketli bir toplumuz o yüzden bu özelliklerimizi kaybetmemeliyiz dedi.
YALILARIN KORKU VE KAYGI YAAMASI DOAL
leri yataki kimselerin elden ayaktan dümek, bakasna muhtaç olma kaygs ve korkusunu yaamalarnn doal olduunu söyleyen Tarhan, Özellikle kimseye muhtaç olmadan yaam onurlu yallarda çok önemlidir. nsann deer yarglar varsa, emei ile kazanyorsa ve onuru ile yayorsa ileri yata o kiinin bakalarna muhtaç olup kötü duruma dümesi sebep sonuç açsndan mümkün deil. Mesela para harcama korkusu çkyor ileri yata. Kendini kapatyor müthi bir savunma oluyor. Büyük bir servetin üzerinde yatyor ama hiç kullanmyor. Halbuki verdikçe kendi de mutlu olur bakalar da mutlu olur diye konutu.
ÖLÜM KORKUSU STSNASIZ TEK GERçEK
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Ölüm korkusu hayatta istisnas olmayan tek gerçek. Her eyin bir istisnas var. Tüm yasalarn bir istisnas var. Kötülükler neden var? sorusunun cevab var ama Hayat neden var? sorusunun cevab yok. Ölüm kötülük mü deil mi? Eer doru yaam felsefesi olan bir yalysa ölümü düman gibi görmez. Ölüm hayatn kaçnlmaz bir sonudur. nsann gücünün yettii ey var yetmedii ey var. Deitirebilecei, deitiremeyecei eyler var. Ölüm bir insann deitiremeyecei bir ey diyerek sözlerini sonlandrd.