Virüsün insan sal üzerindeki uzun vadeli etkilerine ise her geçen gün yeni bir problem ekleniyor. Enfeksiyonla savatktan sonra en sk görülen sorunlardan birinin modern çan hastal olarak da adlandrlan kronik yorgunluk olduunu belirten Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon Uzman Dr. Ahmet Dinç, Post-kovid sendromu ya da uzam kovid sendromu gibi tanmlamalarla ifade edilen bu durumun en sk görülen belirtisi de yorgunluk. Hastalarn yaklak üçte birinde uzam yorgunluk ikayetleri saptanrken, bete biri de tam olarak iyilemediklerini ifade ediyor dedi.
Koronavirüs ile ilgili herkes can kayb saylarna odaklanrken binlerce hasta hala virüsün geride brakt sorunlarla urayor. Bu salk problemlerinden biri de Kronik Yorgunluk olarak karmza çkyor. Bu rahatszln adn virüs ortaya çkt günden beri skça duysak da aslnda çamzn problemi olarak adlandrlyor. Günlük hayatta giyinmek veya banyo yapmak gibi birçok basit eylemi gerçekletirirken bile zorlanmamza neden olan bu sorun, 6 aydan uzun süren ve dinlenmeyle düzelmeyen yorgunluk, bitkinlik ve enerji eksiklii durumu olarak tanmlanyor.
DNLENYORUM AMA HALA YORGUNUM
Neredeyse her sabah yeterince uyuyamadnz hissederek uyanma eilimindesiniz ve çou zaman görünürde bir neden olmakszn geceleri çok uyanyorsunuz. Konsantre olmakta ve çoklu görev yapmakta sorun yaayabilirsiniz. Bu gibi belirtilerin virüs ile birlikte daha çok duyar olduumuz fakat salgn sürecinden öncede skça görülen bir durum olan Kronik Yorgunluk problemini iaret edebileceine vurgu yapan Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon Uzman Dr. Ahmet Dinç, Stresli ve youn i temposuna sahip kiilerde daha sk ortaya çkt bilinen bu sorun yaam kalitesini bozan, çalma verimini düüren, kiiyi sosyal ve psikolojik yönden olumsuz etkileyen bir rahatszlktr. Depresyon, huzursuzluk, bilisel performans düüklüü, unutkanlk gibi psikolojik ve zihinsel etkilerinin yannda, kas, eklem, karn, boaz ve ba arlar, sürekli uyku hali, mide bulants gibi fiziksel etkileri de skça görülür ifadelerini kulland.
GENEL BR NEDEN YOK
Kronik Yorgunluk sorununun genel olarak bir nedeninin olmadna dikkat çeken Dr. Dinç, sözlerine öyle devam etti: Tam olarak nedeni belli olmasa da tetikleyici baz faktörlerden söz edilebilir. Bunlarn banda stres geliyor. ya da özel yaama bal uzun süreli stresin kronik yorgunluun ortaya çkmasnda etkili olduu biliniyor. Bununla birlikte, uyku düzensizlikleri ve uyku kalitesinin kötü olmas da bir dier etkili faktör olarak karmza çkyor. Genellikle 30-50 ya aralnda ortaya çkmas ve kadnlarda biraz daha fazla görülmesi genetik yatknlk ve hormonal deiikliklerin de rolü olabileceini gösteriyor. Salksz beslenme, egzersiz eksiklii, ar metal zehirlenmeleri, gda intoleranslar ile birlikte baz viral enfeksiyonlar kronik yorgunluk sendromunun geliiminin dier nedenleri arasnda yer alyor. Altta yatan bu kadar çok neden olduu için hastalarn ayrntl bir ekilde muayene ve tetkik edilmeleri, altta yatan dier hastalklar açsndan deerlendirilmeleri gerekiyor.
TEDAV SÜREC KYE ÖZEL OLMALI
Dr. Dinç, Kovid-19 tedavisinde olduu gibi bu konuda da bilimsel çalmalar devam ediyor. Uzam yorgunluk ve kas-eklem arlar yaknmalar hastalarn günlük yaamn etkileyecek kadar belirginse tbbi destek almallar. Kronik yorgunluk tek bir nedene bal olmad için tedavi aamasnda da fizik tedavi, psikiyatri ve romatoloji gibi deiik branlardan katk almay gerektiriyor. Hasta, yorgunlua neden olabilecek dier hastalklar açsndan ayrntl bir ekilde deerlendirilmeli ve kiiye özel bir tedavi plan oluturulmaldr. Kas ve eklem arlar ön planda olan hastalarda, fizik tedavi uygulamalar, masaj, akupunktur, ozon tedavisi, nöral terapi gibi tedavi uygulamalarndan faydalanlabilir. Hastalarn fiziksel aktivite, dinlenme ve uyku düzenlerinin doktor kontrolü altnda ayarlanmas gerekir. Hastaya özgü bir egzersiz program oluturulmal, uygun sportif aktivitelere geçi yine kiiye özel bir ekilde programlanmaldr. Stres azaltma ve rahatlama tekniklerinin kronik yorgunluk ve ary azaltmada etkili olduklar bilinmektedir. Bir diyetisyen gözetiminde beslenme düzenlenmeli, destekleyici vitamin ve besin takviyeleri mutlaka konunun uzman hekim tarafndan önerildii ekilde kullanlmaldr. Hasta eitimine önem verilmeli, gerektiinde psikiyatrik destek alnmaldr diye konutu.