Dicle Üniversitesi Zooloji Anabilim Dal Bakan Prof. Dr. Ali Satar, Güneydou Anadolu bölgesindeki baz ehirlerde ve özellikle Diyarbakrda hava scaklnn mevsim normallerinin üzerinde seyretmesinin etkisi ile sivrisinek saylarnda art beklendiini söyledi. Prof. Dr. Satar, Havalarn soumas halinde bile sular donmadkça sivrisinek larvalarnn bu durumdan etkilenmeyeceini kaydetti. Sivrisineklerin insanlarn yan sra hayvanlarda da hastalklara neden olabileceini belirten Prof. Dr. Satar, Sivrisinekler kanmz emerek insandan insana virüs bulatrr. Sivrisinekler koronavirüs bulatrmaz; sar humma, Bat Nil, dang gibi ölüme sebep olan virüsleri bulatrrlar. Hayvan kaynakl ölümlerde ilk sray alrlar. Sivrisinekler, sadece bize hastalk bulatrmakla kalmaz ayn zamanda büyükba hayvanlara da benzeri hastalklar bulatrrlar. Bilimsel veriler, özellikle ahrlarda veya bataklk bölgelere yakn yerlerde sivrisinek saylar çok artarsa, kan emme ve dolaysyla yarattklar stres nedeniyle süt, et verimini düürüp, ölümlere de sebebiyet verdiklerini gösteriyor diye konutu.
KLM DEKL NEDENYLE ÜLKEMZE BRçOK HASTALIK GR OLABLR
klim deiiklii nedeniyle Türkiyeye birçok hastalk girii olabileceini ifade eden Prof. Dr. Satar, u ayrlarda bulundu:
Yl boyu ilaçlamann yaplmas gerekmektedir. Örnein Afrika kökenli Rift Vadisi Atei (RVF) hastal, en yaygn olarak sr, manda, koyun, keçi gibi hayvanlarda görülür ve ölümlere sebebiyet verebilir. Ayrca bunlarla temas eden insanlara da geçebilir. K aylarnda bütün metruk evler, ahrlar, kanalizasyonlar, fosseptik çukurlar, sivrisineklerin larvalarn brakmamalar için ilaçlanmaldr. Kn yaplacak mücadele ile normalde karlaacamz sivrisineklerin 4te 3ünü yok etmi oluruz. Sivrisinekler iddetli grip benzeri semptomlarla kendisini gösteren dang hummas, stma, zika virüsü gibi birçok hastala vektörlük yaparlar. Sivrisinekler yaam döngülerinin büyük bir ksmn suda geçirirler, pupadan çkan ergin bireylerin diileri, insan ve çevrede bulunan omurgallarn kan ile beslenirler ve bu arada hastalk yayarlar. Sivrisineklerin yaam dönemlerinin yumurta, larva ve pupa dönemleri su ortamlarnda tamamlanr. Bu nedenle su ortamlarnda yürütülen larva mücadelesi çok önemlidir. Bu yüzden yl boyunca bu birikintiler takip edilmeli ve bunlarla mücadeleye balanmaldr. Larvalarn ergin hale geçmesinin önlenmesi demek ergin saylarnn azalmas demektir. Yerleim yerlerine özellikle sitelere kokusu sivrisinekleri kaçrc olan bitkilerin ekilmesi sivrisinekleri uzak tutabilir. Defne, fesleen, nane, sardunya, biberiye, lavanta gibi bitkiler bunlara örnek verilebilir. Kullanlmayan üzeri açk havuzlar, bunlarn üremesi için mümkün olan ortamlardr. Havuzlar kullanlmyorsa üstünü bir örtü ile kapatp ve havuz içinde su birikmesini önlememiz ya da sular tamamen boaltmamz gerekir. Sivrisinekler küçük miktardaki durgun su birikintilerine bile yumurta brakrlar. Braktmz yarm kova sudan binlerce sinek çkabilmektedir. Bahçenizde veya arsanzdaki ahr ve kümesleri kontrol ediniz. Lüzumu halinde ilaçlama için belediyenize bavurunuz. çünkü ergin sinekler gündüzleri buralarda dinlenirler ve k da ahrlarda, bo binalarn kuytu köelerinde geçirirler. Sivrisineklerin tad muhtemel virüsler ölümlere de sebep olur. Ülkemize iklim deiiklikleri nedeniyle gelen ve gelecek olan bu virüsleri tayan yabanc misafirlerle ile farkl virüslerin sivrisineklerle tanabileceini unutmayalm. Hastaln görüldüü muhtemel yerlerde korunma yöntemlerinin banda sivrisinek srklarna kar kapal giysiler, sivrisinek kovucular, cibinlik, korunmu ve klimal odalar, alnacak önlemler arasnda yer alr.
ÖLÜMLERE YOL AçAR
Sivrisineklerin tad muhtemel virüslerin ölümlere de yol açtn ifade eden Prof. Dr. Ali Satar sivrisinek sokmas sonucu bulaan hastalklara örnekler vererek, Ülkemize ikilim deiiklikleri nedeniyle ve ülkemize gelen ve gelecek olan bu virüsleri tayan yabanc misafirlerle ile farkl virüslerin sivrisineklerle tanabilineceini unutmayalm. Muhtemel sivrisineklerle tanabilecek virüsler; Sarhumma (Yellow fever) ki ilimizde de rastlanmakta, sivrisinek srmas sunucu bulaan akut viral kanamal bir hastalktr. Bat Nil virüsü Culex cinsi sivrisineklerin sokmas sonucu ile bulaan bir tür viral enfeksiyondur. Ülkemizde nadir vakalar rapor edilmitir, Chikungunya atei ve Dang virüsü (Dengue Fever) ki yakn zamanda Paraguay ve Kolombiyada 37 kiinin ölümüne sebep olmutur diye konutu.
KORUNMA YÖNTEMLERNN BAINDA KAPALI GYSLER GELYOR
Hastalklarn belirtileri ve sivrisinek sokmalarndan korunma yöntemlerini sralayan Satar, Salk bakanlmzn uyarlarna göre, ani balangçl en az 2-7 gün süren akut ateli hastalk, ba ars, göz arkasnda ar, kas ve eklem arlar, döküntü ve kanama bulgular, burun kanamas, dieti kanamas, cilt alt kanamas eklinde kendini göstermektedir. Hastaln görüldüü muhtemel yerlerde korunma yöntemlerinin banda sivrisinek srklarna kar kapal giysiler, sivrisinek kovucular, cibinlik, korunmu ve klimal odalardr gibi alnacak önlemler yer alr dedi.