Raporunu hazrlarken dayanak olan somut ve özel nedenleri bilimsel verilere uygun göstermek zorunda olan bilirkii, raporda teknik terim ve kavramlarla ilgili sözcüklerin Türkçe karlklarn tercih edecek ya da parantez içinde Türkçe karlklarn yazacak. nceledii ticari defter, fi, fatura, makbuz, senet gibi tüm belgeleri yarg denetimine elverili ekilde raporuna yanstacak bilirkii, raporunda tümüyle maddi olgulara yer verecek.
Adalet Bakanl Hukuk leri Genel Müdürlüü Bilirkiilik Daire Bakanlnca, bilirkiilikte rehber ilkelerle raporlarda bulunmas gereken standartlar belirlendi.
Bakanlk, 24 Kasm 2016da yürülüe giren 6754 sayl Bilirkiilik Kanunu çerçevesinde bugüne kadar bilirkiiliin etkin ve verimli ilemesi için çeitli admlar att.
Yarg Reformu Strateji Belgesindeki hedefler kapsamnda Bakanlk, bilirkiilerin uyaca rehber ilkeleri ve bilirkii raporlarnda bulunmas gereken standartlar belirledi.
Düzenlemeyle bilirkiilerin farkndalnn ve etkinliinin artrlmas, bilirkiilik hizmetleri ile raporlarn yazmnda ülke genelinde geçerli olacak standartlar oluturularak uygulama birliinin salanmas amaçland.
Rehber ilkelerle raporlarda bulunmas gereken standartlara göre, bilirkiiler, bilirkii listelerine kayt için bavururken temel ve alt uzmanlk alan seçimine dikkat edecek.
Bilirkii, görevlendirildikten sonra yapaca ön inceleme sonucunda konunun kendi uzmanlk alanna girmediini tespit ettiinde en geç bir hafta içinde görevlendirmeyi yapan merciye durumu bildirecek ve görevlendirmeyi kabul etmeyecek.
Görev alan ve snrlar hakknda tereddüde düen bilirkii, söz konusu tereddüdün giderilmesini kendisini görevlendiren merciden yazl olarak isteyecek, görevlendirilen birim tarafndan verilen yazl talimata göre incelemesini yapacak.
Bilirkii, görevlendirmenin mevzuat hükümlerine uygun yaplmasn, kapsam ve snrlaryla cevaplamas istenen sorularn sorulmasn görevlendirmeyi yapan merciden talep edecek.
- Sicilden ve listeden çkarlma yaptrm
Bilirkii, kaytl olduu bilirkiilik bölge kurulunun yetki çevresindeki tüm il ve ilçelerden yaplan görevlendirmeleri geçerli mazereti bulunmad takdirde kabul etmek zorunda olacak, bilirkiilik görevini kabulden kaçnmasnn sicilden ve listeden çkarlma yaptrmn gerektirebileceini dikkate alacak.
Ulusal Yarg A Biliim Sistemi (UYAP) araclyla dosyann incelenmesinin mümkün olduu durumlarda zaman ve emek kaybn aza indirmek amacyla bilirkii, dosyann veya belgenin fiziki olarak teslim edilmeksizin UYAP üzerinden kendisine dosya inceleme yetkisi verilmesini görevlendirmeyi yapan merciden isteyebilecek.
Bilirkii, incelemesini yaparken hak ve adaletin gerçeklemesinde hakime yardmc olacandan, bu sorumluluk bilinciyle azami dikkat ve özen göstererek kendisine sorulan tüm sorulara cevap verecek biçimde raporunu hazrlayacak.
nceledii bir sorunun açkla kavuturulmasnda ya da saptanmasnda baka bir uzmann bilgisine, yardmna ihtiyaç duyulduu anda bilirkii, kendisini görevlendiren birime bavurarak ilgili uzmanlk alanndan bilirkii atamasn talep edecek.
Bilirkii, görevlendirme konusu hakknda uzmanlk alanna girmeyen, uyumazla ve sorunun çözümüne dorudan etkili olmayan bir durumla karlatnda raporunda kesinlikle bu konuda herhangi bir belirleme yapamayacak, görü açklayamacak.
Bilirkii, görevinin, kendisine verilen verilerle veya kendi uzmanlk alanndaki bilgilerle saptama yapmak ve görü açklamak olduuna dikkat edecek.
Bilirkiinin görev alan genelde kendi bilgi ve uzmanlk alan, özelde de sorulan sorularla snrl olacak, kendisine verilen görev ve yetkinin dna çkamayacak.
Öte yandan, bilirkii, iddia ve savunmalarla ilgili yorumda bulunamayacak.
- Dosya taraflarna bilgi vermekten kaçnacak
Rapor hazrlanmasnda bilirkii, ihtiyaç duymas halinde kendisini görevlendiren mercinin bilgisi ve onayyla taraflarn bilgisine bavurabilecek. Bu durumda, bilirkii taraflarn bilgisine bavurmak istediine dair talebini yazl olarak görevlendirmeyi yapan mercinin onayna sunacak, taraflardan biri bulunmakszn dierini dinleyemeyecek.
Bilirkii, dosyann taraf, vekili veya üçüncü bir kiinin kendisiyle iletiime geçmesi halinde görevlendirildii dosyayla ilgili bilgi vermekten kaçnacak, durumu görevlendirmeyi yapan birime bildirecek.
Bilirkii, raporunu hazrlarken raporun dayana olan somut ve özel nedenleri bilimsel verilere uygun göstermek zorunda olacak.
Deerlendirmede kullanlmak üzere ölçüm yaplmas gerektiinde de bilirkii, bu ölçümleri bizzat yapacak, taraflarn verdikleri ölçümleri esas alarak deerlendirme yapamayacak, hesaplamada esas alnan birim fiyatlar ve dayanlan kriterlere raporda açklamal yer verilecek.
Bilirkii, raporunda kesinlikle takdiri deerlendirmelerde bulunmayacak, somut olay tüm açklyla raporunda anlattktan sonra olayn yorumunu ve takdirini hakime brakacak.
Bilirkii, raporunu hazrlarken hukuki nitelendirme ve deerlendirmelerde bulunamayacak, tereddüt ettii hallerde görevlendirmeyi yapan merciden hukuk sorunu ve inceleme alannn kapsam ve snrlar hakknda bilgi isteyebilecek.
Bilirkiinin, özel veya teknik bilgiye dayanmadan yalnz yarglama srasnda elde edilen delilleri deerlendirerek uyumazlk konusu hakknda saptamalar ve yorum yapmasnn bilirkiilik temel ilkelerine aykr olduu göz önünde bulundurulacak.
Bilirkii, sorunu çözerken kullanaca özel veya teknik bilgisinin deerlendirilmesinde delillerden yardmc ya da denetleyici olarak yararlanabilecek.
Bilirkii raporu, biçim, üslup ve dil bakmndan görevlendirmeyi yapan merci ile taraflarn anlayaca nitelikte ve okunakl olacak.
- Raporlarda Türkçe karlk olacak
Bilirkii, raporunu hazrlarken teknik terim ve kavramlarla ilgili sözcüklerin Türkçe karlklarn tercih edecek ya da parantez içinde Türkçe karlklarn mutlaka yazacak, teknik bir kavram söz konusu ise ayrntya kaçmadan bu kavramla ilgili açklamada bulunacak. Ayrca, bilirkii raporunu hazrlarken görevlendiren merci tarafndan istenmesi halinde yarglama srasnda dosyaya sunulan uzman görülerini de özel ve teknik bilgi yönünden deerlendirebilecek.
Bilirkii, inceledii ticari defter, fi, fatura, makbuz, senet gibi tüm belgeleri yarg denetimine elverili bir ekilde raporuna yanstacak.
Bilirkii, görüünü hazrlarken çalmasn kolaylatracak yaz, tutanak, fotoraf, basl eser, resim, film gibi belgelerin görevlendirme srasnda verilmemesi halinde bunlar her zaman görevlendirmeyi yapan merciden talep edebilecek.
Raporunu ksa, öz ve açk ekilde hazrlamaya özen göstermesi gereken bilirkii, raporunu esas konunun uzun olmas ve özellikle birden çok sorun bulunmas durumunda paragraflara ve ayr ayr balklara bölebilecek.
Bilirkii, raporunda tümüyle maddi olgulara yer verecek, cevaplamas istenen somut sorular tek tek sorulma srasna göre, bilimsel dayanaklarn da açk ve anlalr biçimde gösterecek, eksiksiz cevaplayacak.
- Keif gerektiren durumlarda yaplacaklar
Keifli incelemeyi gerektiren bir dosyada görevlendirilme halinde ise bilirkii, mutlaka keif öncesinde dosyay incelemek için kendisine uygun bir zaman dilimi belirlenmesini isteyecek, özel veya teknik bilgisi ile yapaca incelemede keif icras için gerekli bilgi ve belgelerde eksiklik halinde görevlendiren mercinin bu duruma dikkatini çekecek.
Bilirkii, keif gerektiren dosyalarda kefe konu yerin zemin durumu, yer bilgisi, koordinatlar, keif yerindeki hava durumu ve hangi vastalarla keif yerine ulalabileceine ilikin bilgileri görevlendirmeyi yapan merciye sunacak, dosyann durumuna göre ihtiyaç duyulan araç ve gereçleri mutlaka keif annda yannda bulunduracak.
Bilirkii, hakimin yetkisinde olan kusurluluk konusunda (asli/tali kusurlu, kusursuz, yüzdelik kusur oran) herhangi bir deerlendirme yapamayacak.
Bilirkii, kendisine verilen sürede raporunu teslim edemeyecek ise gecikme sebebini de belirtmek suretiyle süre bitiminden önce görevlendirmeyi yapan merciye bavurarak ek süre talebinde bulunabilecek.
Dosyada daha önce alnan bilirkii raporlar arasndaki çelikinin giderilmesi için yeniden rapor düzenlemek üzere görevlendirilme halinde bilirkii, birbiriyle çelien raporlardaki tespit ve deerlendirmelerden hangilerine katldn veya farkl bir görü ve deerlendirme sunacak ise bunun nedenlerini tartp gerekçelendirerek raporunu düzenleyecek.
Bilirkii, dosyada ek rapor alnmak üzere görevlendirildiinde, ek raporun alnma gerekçesi çerçevesinde soruna çözüm üretecek mahiyette ve tekrar ek rapor alnmasna gerek duyulmayacak nitelikte rapor düzenleyecek.
Öte yandan, bilirkii, hazrlayaca raporda özel ve teknik bilgisini kullanarak ulat sonuçlarn gerekçesini de açklamakla yükümlü olacak.
Kurul halinde görevlendirilmelerde bilirkiilerin bir araya gelerek müzakerelerde bulunup bilirkii raporunu birlikte hazrlamalar esas olacak. Muhalefette kalan bilirkii, aralarnda yaptklar müzakere sonrasnda bilirkii raporuna kar oyunu belirten imzay attktan sonra ayr bir rapor verebilecek.