UNESCO, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'nde bulunan Hıdırellez, Türk dünyasında kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Hıdırellez 5 Mayıs Cumartesi akşamı başlayacak, 6 Mayıs Pazar günü ikindi ezanında bitecek.
Hıdırellez ne zaman? Hıdırellez nedir, ritüelleri nelerdir?
Türk dünyasında kutlanan mevsimlik bayramlardan biri olan Hıdırellez, Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak ta adlandırılır. Hıdırellez günü, Hızır ve İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olduğu varsayılarak kutlanmaktadır.
Hıdırellez ne zaman?
Hıdırellez, Miladi takvimine (Gregoryen takvimi) göre 6 Mayıs günü, eskiden kullanılan Rumi takvim olarak bilinen Jülyen takvimine göre ise 23 Nisan gününe denk gelmektedir.
6 Mayıs tarihinden başlayıp 4 Kasım’a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini oluşturmaktadır. 8 Kasım’dan 5 Mayıs gününe kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturmaktadır. Bundan dolayı 5 Mayıs gününün gecesi, kış mevsiminin sonlanıp sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir. UNESCO'nun, 'İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi'ne alınması amacıyla 2010 yılında çalışmalar başlatılmıştır.
Hıdırellez'in kökeni nedir?
Hıdırellez ve Hızır’ın kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya çıkmıştır. Bunlardan bazıları, Hıdırellez'in Mezopotamya ve Anadolu kültürlerine ait olduğu inanışıdır. Bazıları ise, İslamiyet’ten önce Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yolundadır.
Hıdırellez ne zaman? Hıdırellez nedir, ritüelleri nelerdir?
Hıdırellez kutlamaları genellikle yeşillik, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında, ağaçlık alanlarda yapılmaktadır. Böyle yerlere bu sebeple Hıdırlık denildiği de oluyor. Hıdırellez’de baharın taze bitkilerini, kuzu ciğeri veya taze kuzu eti yeme adeti vardır. Baharın ilk kuzusu yenildiğinde sağlık ve şifa bulunacağı düşünülür. Kırlardan ot ya da çiçek toplayıp kaynattıktan sonra suyu içilirse tüm hastalıklara iyi geleceğine inanılır. Ayrıca bu kaynatılmış su ile, kırk gün boyunca yıkanılırsa gençleşip, güzelleşileceğine inanılır.
Hıdırellez gecesi, Hızır’ın gezdiği yerlere ve dokunduğu şeylere bereket ve feyiz vereceği inancıyla bazı ritüeller yapılır. Para keselerinin, yiyecek kaplarını ve ambarların ağızları açıkta bırakılır. Araba, ev, bağ-bahçe, isteyen kişiler, Hıdrellez gecesi gül ağacının dibine istediklerinin küçük bir modelini çizerlerse Hızır’ın kendilerine yardım edeceğini düşünürler. Ayrıca dileklerini kırmızı kurdeleye bağlayıp, gül ağacına da asarlar. Bir sene boyunca dileklerinin kabul olmasını beklerler. Bazı kişiler de ateş yakıp, dileklerde bulunurlar. Daha sonra, yaktıkları ateşin üzerinden atlarlar.
Hıdırellez dileği gül ağacına ne zaman asılır?
5 Mayıs, akşam ezanı ile gül dallarına paralar asılır (önceden bir kese içine para dikilip gül ağacının dibine gömülürmüş.) veya cüzdanın ağzı açık bırakılır. Böylelikle bereket ve bolluğa ulaşılacağına inanılır. Asılan paralar veya cüzdanlar, 6 Mayıs günü sabah erkenden geri alınır. Evdeki her kişi için yedi fasulye veya yedi nohut ekilir, gelebilecek kötülüklerin ekilenlere gelmesi dilenir.
Hıdırellez ritüelleri nelerdir?
Nişanlılar arasında, 5 Mayıs günü oğlan evi, kız evine Hıdırellez Kurbanı olarak süslenen bir koç gönderir. Bu kurban ertesi gün kesilerek hep birlikte yenir. Bu yemeğe davet edilenler havlu, yemeni, çarşaf ve gönüllerinden kopan hediyeler getirirler. Getirilen hediyeler ipler üzerinde sergilenir. Hıdırellez’in olduğu gün, sabah erkenden kalkılıp tüm kapılar açılır. Genç kızlar için hazırlanan sandıklarda açılır. Tüm kapılar açılır ki, eve bolluk bereket dolsun, nişanlı olan genç kızımız da iyi bir evlilik yapsın.
Hıdırellez ne zaman? Hıdırellez nedir, ritüelleri nelerdir? Hıdırellez günü, kimileri sabah erken gün doğarken bağlara, bahçelere, kırlara çıkıp Hızır’ın ayak izlerine basarak bolluğa ulaşmayı düşler. Hıdırellez günü, insan ve doğa sevgisi çok önemlidir. Çünkü Hızır ve İlyas, doğayı, insanları, iyiliği ve cömertliği seven, bereketin simgesi olan kutsallıklarına inanılan dinsel varlıklardır.
Kaynak: Diyarbakır Söz