20-64 ya aralndaki 465 aktif çalanla yaplan aratrmada, her 100 yetikinden yaklak 28inin i yerinde ya ayrmclna maruz kald, Türkiyede ya ayrmclnn genç yetikin olarak tanmlanan 20-31 ya arasnda en yüksek düzeyde olduu belirlendi.
Ankara Üniversitesi Salk Bilimleri Fakültesi Dekan ve Yallk çalmalar Uygulama ve Aratrma Merkezi (YAAM) Müdürü Prof. Dr. Emine Özmete ile Aratrma Görevlisi Melike Pak ve Serdarhan Duru tarafndan 20-64 ya aralnda, 465 aktif çalann katlmyla Yerinde Ya Ayrmcl Aratrmas gerçekletirildi.
çalma ortamlarnda özellikle yal kiilerin maruz kald ayrmcln saptanabilmesi amacyla yürütülen aratrmann katlmclar, kamu, özel sektör ve yerel yönetimlerde çalanlardan olutu.
Aratrma, yurt dnda alannda saygnlyla tannan, yaam süresi ve yalanma üzerine aratrmalarn yer ald hakemli bilimsel dergi Experimental Aging Researchte yaymland.
Aratrmayla Türkiyede i yerinde tüm ya gruplarnda ya ayrmcl yaygnl yüzde 27,6 olarak belirlendi. Aktif çalma yaam olan her 100 yetikinden yaklak 28inin i yerinde ya ayrmclna maruz kald saptand.
- En çok ya ayrmcln genç yetikinler yayor
Aratrmada birçok ülkede yan yükselmesiyle i yerinde ya ayrmclnn artt, Türkiyede ise 20-31 ya grubundaki genç yetikinler arasnda bu ayrmcln daha yüksek olduu görüldü.
Aratrmada genç yetikinlerin yüzde 30,8i, orta yetikinlerin yüzde 26,4ü, 50 ya üstü bireylerin ise yüzde 23,4ü i yerinde ya ayrmclna maruz kaldklarn bildirdi.
Gençler, genelde mesleki bilgi ve beceri konusundaki yetersizlikleri ve tecrübesizlikleri nedeniyle ayrmcla uradklarn belirtirken, 50 ya üzerindeki çalanlar, fiziksel ve bilisel kapasitelerinin düük olaca, i yerinde üretkenliklerinin ve katklarnn az olaca ile ilgili alg nedeniyle bunu yaadklarn aktard.
- Kadn ve erkekler arasnda fark yok
Aratrmada, kadn ve erkeklerin ya ayrmcln deneyimleme durumlarnn birbirine yakn olduu belirlendi. Bu kapsamda, katlmc kadnlar arasndaki ya ayrmcl oran yüzde 28, erkekler arasnda ise yüzde 27,2 oldu.
Erkekler kadnlara göre daha fazla yalnzca yam nedeniyle katklarmn deeri bilinmiyor görüünü paylat.
Tüm ya gruplarndaki katlmclarn yüzde 31,2si yalar nedeniyle i yerinde katklarnn deerinin bilinmediini ifade etti. Yüzde 29,6s yalar nedeniyle fikirlerini ifade etmek konusunda kendilerine daha az frsat tanndn, yüzde 28,4ü de i yerlerinde adaletsiz bir deerlendirme süreci yaadklarn aktard.
Aratrmaya katlan her 4 kiiden 1i, i yerlerinde isteklerinin ertelenebildiini veya görmezden gelindiini, ya nedeniyle i yerindeki sorunlardan ya da baarszlklardan sorumlu tutulduklarn, dier çalanlardan daha beceriksizmi gibi davranlara maruz kaldklarn belirtti.
Aratrmada, 50 ya üstü kiilerin yüzde 27si ya nedeniyle iten çkarlma ya da emeklilie zorlanma riski yaadklarn, yüzde 26s ise yalar nedeniyle istemedikleri akalara maruz kaldklarn anlatt.
50 ya üstü her 4 kiiden 1i ya nedeniyle hizmet sunduklar kiilerin ayrmc davranlarna, her 5 kiiden 1i de çalma arkadalarnn saygsz davranlarna maruz kaldn belirtti.
Bu ya grubundaki katlmclarn yüzde 21,6s terfi alma, maa ve prim gibi finansal konularda ayrmcla maruz kaldklarn ifade etti.
- 50 ya üzerine yönelik ayrmcln az olmas toplumsal deerlerimizi yanstmakta
Ankara Üniversitesi Salk Bilimleri Fakültesi Dekan ve YAAM Müdürü Prof. Dr. Emine Özmete, aratrmann sonuçlarna ilikin AA muhabirine yapt açklamada, TÜK verilerine göre Türkiyede 2015te yüzde 8,2 olan yal nüfusun toplam nüfus içindeki orannn 2020de yüzde 9,5e yükseldiini, 65 ve daha büyük yataki nüfusun 5 ylda yüzde 22,5 artarak 7 milyon 953 bin 555 kiiye ulatn anmsatt.
yerinde ya ayrmclnn hedefinin genelde yal bireyler olduuna dikkati çeken Özmete, yerinde ya ayrmcl, maruz kalnan bask ve stres nedeniyle bireylerin fiziksel ve psikolojik salk durumlarn ve i yerinden ayrlma, erken emeklilik gibi süreçlerle ilikili olarak ekonomik statülerini etkilemektedir. ifadesini kulland.
Toplumdaki ya algsnn, ya ayrmclnn da en önemli nedeni olduunu aktaran Özmete, u deerlendirmede bulundu:
Aratrma sonuçlarna göre, i yerinde 50 ya üstü gruba yönelik ayrmcln dier ülkelere göre az olmas ya ilerledikçe bilgi, deneyim ve bilgelie verilen önemi ve toplumsal deerlerimizi yanstmakta. Ancak belirlenen oranlar i yerinde 50 ya üzeri çalanlara yönelik ya ayrmclnn düük olmadn, genellikle iten ayrlma ve emeklilik konusunda baskya ve yal olma ile ilgili sözlere, akalara maruz kaldklarn da gösteriyor.
- 65 ya yeni orta ya olarak deerlendirilmeli
Prof. Dr. Özmete, douta beklenen yaam süresinin uzamasnn salkl, aktif ve üretken bir yaamn desteklenmesini de gerektirdiini vurgulayarak, 65 ya, yeni orta ya olarak deerlendirilmelidir. Yaam süresinin uzamas deil, aktif ve salkl geçirilen yllarn saysnn artrlmas ve yllara deer katmak önemlidir. çalma yaamna devam edebilmek, üretkenlik, sosyal, psikolojik, ekonomik ihtiyaçlarn karlanmas için önemlidir. Aslnda üretkenlik bittiinde yalanr insan. dedi.
Teknolojinin hzla gelitii i yaamnda bireysel gelimeye imkan tannmasnn önemine iaret eden Özmete, Özellikle pandemide uzaktan ve esnek çalma döneminde teknoloji, dijital okuryazarlk ile ilgili bilgi ve beceriler öne çkt. leri yataki çalanlarn teknolojiyi ve inovasyonu merkeze alan çalma yaamnn yeni düzenine uyum salamalar için desteklenmeleri gerekmektedir. eklinde konutu.