Kabuu soyulmu iri acurlar tezgahn ayr bir bölümünde tutuluyordu ve tanesi 1.5 liradan satlyordu. Ufak acurlar tezgahn dier ucunda üst üste ylm alc bekliyordu. Satc, küçük bir tabureye oturmu, srtn aydnlatma direine yaslamt. Vakit akamüstüydü ve bütün gün Acuuuurr. Mardin acuruuuu diye bararak acur satmaya çalmaktan olmasa bile scaktan yorgun dümü gibi görünüyordu. Beni alc sand için tezgahn banda duran küçük çocua seslendi, Hele abye bak diyerek.
Elbette acur seviyordum ve haziran ay boyunca denk geldikçe alyordum. Ama bana, bahçeden toplanm acurlar daha yeni gelmiti Mardinden. Sadece fiyat soracaktm. Satcnn dediine göre kilosu 10 liradan 5 liraya kadar dümütü acurun. Fiyat düünce alcs artmt ve bu nedenle satc yorgun olsa da keyifliydi.
AX AVDAN BU YANA
Acur, Mardinde yetien bir sebze. Urfa Viranehirlilere sorarsanz hemen sahiplenirler ve Bu elengodur diyerek itiraz ederler. Viranehir, Urfann Mardine komu ilçesi. Bu nedenle Mardinlilerin acur, Urfallarn elengo dedii sebzenin iki yerde yetiiyor olmasnda aracak bir ey yok. Yine bu nedenle ne Mardinlilerin ne de Urfallarn, Bizimdir demeye pek haklar yok.
Peki bu tartma ya da paylaamama durumu nereden çkyor? Tartma, 2000li yllarn bana, Ax u Av (Toprak ve Su) projesi fikrinin sahibi Metin Yeine kadar uzanyor. Metin Yein, dünyann birçok ülkesinde kolektif yaam deneyimlemi bir belgeselci, gazeteci, yazar. Ax Av bu deneyimlerin de katksyla Viranehirde hayata geçmi bir proje. Evsizlere ve yoksullara ev vaat eden ilham verici projenin hikayesi uzun ve öreticidir. Belki Metin Yein, hikayenin bilmediimiz ayrntlarn da anlatr bir gün.
Projenin acur ya da elengo ile ne ilgisi var sorusuna cevap vermek gerekirse; ekonomik nedenlerden dolay proje akamete urayacakken, bir fikir belirginleiyor. Bölgede yetien elengonun turusu yaplacak ve kolektife ekonomik gelir salanacak. Bunun için kolektife ait 35 dönümlük tarlaya 3 ton turuluk elengo elde edildi. elengodan yaptklar 2 bin 700 turudan 10 bin lira kazanmlar.
te bundan sonra acur ya da elengo hangi ile ait bir sebzedir tartmas çkmaya balad. Zaman zaman alevlenen tartma tatl bir rekabete neden oluyor.
PAZARI OLMAYAN ACUR
Mevsimi gelmiken Mardinli ziraat mühendislerinden acur ile ilgili bilgiler almaya çaltm. Ksaca u bilgileri paylatlar: Daha çok Mardinin Midyat ilçesinde yetitirilen acur, deeri her geçen gün daha iyi anlalan sebze türlerinden birisidir. Suya ihtiyaç duymadan yetien acur, yaz mevsiminin banda olgunlayor. Salata malzemesi olarak da tüketilen acurun genellikle turusu yaplyor. Bir sektör haline gelen acur yetitiricilii ve turuculuu önemli bir geçim kayna olmu durumda.
Acur, bölge illeri dnda pek bilinen bir sebze deil. Bu nedenle dier bölgelere yönelik bir pazar da yok. Ancak reklam yaplrsa, basn yayn yolu ile tantm iyi yaplrsa acurun bir çeit marka olacandan ziraat mühendislerinin kukusu yok.
Peki acur Urfaya m yoksa Mardine mi ait? Acurun vatan Güneydou Anadolu Bölgesi ve scak iklim koullar diyebiliriz eklinde cevap alyoruz ziraat mühendislerinden. öyle devam ediyorlar: Acur ile elengo arasnda bir fark yok. Sahiplenme konusunda kim daha srarl olursa ve bu konuda çalma yürütürse, ürün ona ait olur. Antep fst gibi. Oysa fstn Urfada daha geni bir alanda yetitiricilii yaplyor. Ama fstk denildiinde ilk akla gelen Antep oluyor. Antep fst marka olduu için, çou zaman Urfada yetitirilen fstk da bu isimle sata çkarlyor.
ACUR NASIL YENR?
Her yiyecein vardr insana bir faydas. Beyaza çalan yeil renkli kabuu, hafif tüylü dokusu ve uzunlamasna çizgileri ile küçük bir karpuza benzeyen acurun faydalar nedir?
Ziraat mühendisleri, acurun faydalar ile ilgili u bilgiyi paylayor: Sulu yaps sayesinde susuzluu giderir. drar söktürücü özellii vardr. Vücudun rahatlamasn salar. Mide ve böbrekler üzerinde rahatlatc bir etkiye sahiptir. Suyun çözücü etkisiyle, boaltm sisteminin tamamn olumlu yönde etkiler. Kan ekerini düürmesi ve kandaki toksinleri temizlemesiyle biliniyor. Ayn zamanda ac olanlar da isilik tedavisinde kullanlyor.
Acuru, kabuunu soymadan, biraz tuzlayp yemekten keyif alyorum. Salatas, cac turusu da lezizdir. Ama çekirdekleri çkarp balla kartrdktan sonra yiyenler de var ki bunu hiç denemediimi belirtmeliyim.