HABER MERKEZ
Devlet memurluuna girite güvenlik soruturmas ve ariv aratrmas yaplmas artn getiren düzenleme AYM tarafndan iptal edildi. 2018 ylnda çkarlan düzenlemeyle kamu hizmeti ve görevine atanacaklar hakknda güvenlik soruturmas ve ariv aratrmas yaplaca art getirilmiti. CHP, iptali için AYMye bavurmutu.
Anayasa Mahkemesi, 7070 sayl Olaanüstü Hal Kapsamnda Baz Düzenlemeler Yaplmas Hakknda Kanunun baz hükümlerini iptal etti. CHPnin, ilgili kanunun baz hükümlerinin iptali istemiyle yapt bavuruyu esastan görüen Yüksek Mahkemenin karar, Resmi Gazetede bugün yaymland. Buna göre, avukat hakknda örgüt veya silahl örgüt suçlarndan ya da terör suçlarndan dolay soruturma açlm olmas durumunda da müdafilikten yasaklama karar verilebilmesini öngören düzenleme Anayasaya aykr bulunarak iptal edildi.
Kararda, müdafilik görevinden yasaklamann 5271 sayl Kanunun 151. maddesinde düzenlendii, buna göre örgüt, silahl örgüt veya terör suçlarndan üpheli, sank veya hükümlü olanlarn müdafilik görevini üstlenen avukatn, kendisi hakknda saylan suçlardan soruturma ya da kovuturma bulunmas halinde, müdafilik görevinden yasaklanabilecei belirtildi.
Müdafilik görevinden yasaklamann bir cezalandrma olmad, özellikle örgütlü suçlar bakmndan yarglamann salkl ekilde yürütülmesini amaçlayan bir yarglama tedbiri olduu ifade edilen kararda, kuraln müdafi yardmndan yararlanma hakkna, avukat için ise çalma hakkna snrlama getirdiine iaret edildi.Snrlamalarn Anayasann 13. maddesinde yer alan ölçülülük ilkesine uygun olmas gerektii aktarlan kararda, u ifadelere yer verildi:
Savunma hakknn etkin ekilde kullanlmasna ve maddi gerçee ulama amacna hizmet eden müdafinin, müdafilik görevini üstlendii kiinin iledii ileri sürülen suçla herhangi bir balants bulunmakszn veya müdafilik görevini kötüye kullandna ilikin herhangi bir olgu mevcut olmakszn basit bir suç üphesi nedeniyle müdafilik görevinden yasaklanmasna imkan tanyan kurallar, müdafi yardmndan yararlanma ve çalma hakk balamnda bireyi olaan d ve ar bir yük altna sokmakta, dolaysyla müdafi yardmndan yararlanma ve çalma hakkna orantsz bir snrlama getirmektedir. Bu itibarla söz konusu kurallar ölçülülük ilkesini ihlal ettii gibi hukuk devletinin adalet ve hakkaniyet ilkeleriyle de badamamaktadr.
Kadro ihdas ve iptaline ilikin kurallar kanunla düzenlenmeli
Jandarma Genel Komutanl, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi ile Sahil Güvenlik Komutanlnn 2017 yl fiili kadrolarnn 2016 yl sonuna kadar TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunca belirlenmesini düzenleyen kanun hükmü de anayasaya aykr bulunarak iptal edildi.Kararda, bu kurumlarn Anayasann 123. maddesinde ifade edildii üzere, idarenin bütünlüü içinde yer ald belirtildi. Bu kurumlarda genel idare esaslarna göre yürütülen kamu hizmetlerinin gerektirdii asli ve sürekli görevleri ifa eden personelin Anayasann 128. maddesi kapsamnda olduu aktarlan kararda, bunlarn kadrolarna, bu kadrolarn ihdas ve iptaline ilikin kurallarn da Anayasann 128. maddesi uyarnca kanunla düzenlenmesi gerektii vurguland.
Dava konusu kuralda, anlan idarelerin 2017 yl fiili kadrolarnn 2016 yl sonuna kadar TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunca belirlenmesinin öngörüldüü ifade edilen kararda, kuraln bu haliyle yasama yetkisinin devri sonucunu dourduu, kamu görevlilerinin statülerinin kanunla düzenlenmesi yolundaki anayasal kurala aykrlk oluturduu, bu nedenle iptal edilmesi gerektii bildirildi.
Kuraln, açk, anlalr ve snrlarnn belli olmas gerekir
Devlet memurluuna almda güvenlik soruturmas ve ariv aratrmas yaplmas artn getiren düzenleme de anayasaya aykr bulunarak iptal edildi. ptal karar oy çokluuyla alnd. Kararda, Anayasann 128. maddesinde memurlar ve dier kamu görevlilerinin nitelikleri ve atanmalarna ilikin hususlarn kanunla düzenleneceinin hüküm altna alnd belirtilerek, bu ilke uyarnca kamu görevlilerinin nitelikleri ve atanmalarna ilikin kurallarn kanunda gösterilmesi, kuraln açk, anlalr ve snrlarnn belli olmas gerektii ifade edildi.
Güvenlik soruturmas ve ariv aratrmasyla elde edilen verilerin, kiisel veri niteliinde olduu aktarlan kararda, bu kapsamda kamu mercileri tarafndan özel yaamyla ilgili sorular sorulmas dahil olmak üzere, bir bireyin özel hayat, i ve sosyal yaamyla ilgili bilgilerinin alnmas, kaydedilmesi ve kullanlmasnn özel hayata sayg hakkna snrlama nitelii tad bildirildi.
Güvenlik soruturmas ve ariv aratrmas yaplmasnn memurlua almlarda genel artlar arasnda saylmasna karn güvenlik soruturmasna ve ariv aratrmasna konu edilecek bilgi ve belgelerin neler olduuna, bu bilgilerin ne ekilde kullanlacana, hangi mercilerin soruturma ve aratrmay yapacana ilikin herhangi bir düzenleme yaplmad belirtilen kararda, Güvenlik soruturmas ve ariv aratrmas sonucunda, devlet memurluuna atanmada esas alnacak kiisel veri niteliindeki bilgilerin alnmasna, kullanlmasna ve ilenmesine yönelik güvenceler ve temel ilkeler kanunla belirlenmeksizin bunlarn alnmasna ve kullanlmasna izin verilmesi, Anayasann 13, 20 ve 128. maddeleriyle badamamaktadr. tespitine yer verildi.
Yasama yetkisi, idareye devredilmemeli
Anayasa Mahkemesi, Salk Bakanlna pozisyon ve ihtiyaç durumuna göre, KPSS puan esas alnarak, Bakanlk tarafndan yaplacak sözlü snav ve yerletirmeye ilikin usul ve esaslarn bakanlkça belirleneceini öngören düzenlemeyi de iptal etti. Salk hizmetlerinin nitelii itibaryla belli bir düzen içinde sunulmas gereken, kiilerin ve toplumun varl ve huzuru yönünden vazgeçilemez, ertelenemez ve ikame edilemez hizmetlerden olduunun alt çizilen kararda, sözlemeli personel tarafndan sunulacak salk hizmetlerinin devletin genel idare esaslarna göre yürütmekle yükümlü olduu kamu hizmetinin gerektirdii asli ve sürekli görevlerden olduu kaydedildi.
Bu görevleri yerine getiren sözlemeli personelin, Anayasann 128. maddesinde yer alan dier kamu görevlisi kapsamnda olduu aktarlan kararda, sözlemeli salk personelinin özlük ilerine yönelik temel ilkelerin kanunla belirlenmesi gerektii bildirildi. ptali istenen kuralla Bakanla KPSS sonucuna göre ya da pozisyon ve ihtiyaç durumuna göre KPSS puan esas alnarak sözlü snavla sözlemeli personel atama yetkisi verildiine iaret edilen kararda, kamu görevlisi statüsündeki sözlemeli salk personelinin sözlü snavla meslee alnmasnn kanun koyucunun takdir yetkisinde olduu, ancak bu personelin sözlü snavla meslee alnmasna ve yerletirilmesine ilikin temel ilkelerin Anayasann 128. maddesi uyarnca kanunla düzenlenmesi ve Anayasann 7. maddesi uyarnca yasama yetkisinin idareye devredilmemesi gerektii vurguland.
Sözlü snav ve yerletirmeye ilikin usul ve esaslarn bakanlkça belirleneceinin öngörüldüüne iaret edilen kararda, unlar kaydedildi: Kanunda sözlü snavda hangi ölçütlerin gözetilecei hususlarna yer verilmedii gibi snav kazanan adaylarn yerletirilmesinde uygulanacak esaslara ilikin herhangi bir düzenleme de yaplmamtr. Dier bir ifadeyle Kanunda sözlü snav ve snav sonras yerletirmeye ilikin temel ilkeler belirlenmemi ve kuraln ikinci cümlesiyle bu hususlarn düzenlenmesi yönetmelie braklmtr. Bakanlkta istihdam edilecek sözlemeli personelin sözlü snavla meslee almna ve yerletirilmelerine ilikin temel ilkelerin kanunda belirlenmeksizin yönetmelikle düzenlenmesine imkan tannmas kamu görevlilerinin statülerinin kanunla düzenlenmesine ve yasama yetkisinin devredilmezliine ilikin anayasal ilkelerle badamamaktadr. Bu hükme ilikin iptal kararnn, Resmi Gazetede yaymlanmasndan itibaren 9 ay sonra yürürlüe girmesi kararlatrld.